خان عبدالغنی خان

غنی خان Ghani Khan غني خان
غني خان خان عبدالغنی خان
جم	سنہ 1914   ہشتنگر, برطانوی ہند
وفات	مارچ 1996 (81–82 سال)  چارسدہ، پاکستان
شہریت	پاکستان
قومیت	پاکستان
ہور نام	عبدالغنی خان، لیوانے، غنی بابا، غنی دادا تے غنی ملنگ
نسل	پشتون
آبائی علاقہ	چارسدہ
مذہب	مسلم
والد	خان عبدالغفارخان
بہن/بھائی	خان عبد الولی خان
عملی زندگی
پیشہ	شاعر
پیشہ ورانہ زبان	انگریزی
وجہ شہرت	شاعری، فلسفہ
اعزازات
ستارہ امتیاز

خان عبد الغنی خان المعروف غنی خان (پیدائش: 1914ء|وفات: 1996ء) ویہويں صدی وچ پشتو بولی دے انتہائی معروف شاعر سن ۔ غنی خان د‏‏ی شاعرانہ صلاحیتاں د‏‏ی بنا اُتے انھاں خوشحال خان خٹک تے رحمان بابا جداں پشتو دے قد آور شاعراں تو‏ں تشبیہ دتی جاندی ا‏‏ے۔ اک معروف شاعر ہونے دے نال نال آپ بہترین مصنف تے مصور وی سن ۔ غنی خان خدائی خدمت گار تحریک دے راہنما خان عبدالغفار خان دے فرزند تے عوامی نیشنل پارٹی دے پہلے صدر خان عبدالولی خان دے وڈے بھائی وی سن ۔

احوال زندگی

غنی خان برطانوی دور حکومت د‏‏ی انتظامی تقسیم دے مطابق صوبہ سرحد دے قصبہ ہشت نگر وچ پیدا ہوئے جو اج کل پنڈ اتمانزئی، ضلع چارسدہ کہلاندا ا‏‏ے۔ آپ خدائی خدمت گار تحریک دے بانی خان عبدالغفار خان دے صاحبزادے تے عوامی نیشنل پارٹی دے پہلے منتخب صدر خان عبدالولی خان دے وڈے بھائی سن ۔ غنی خان د‏‏ی اہلیہ پارسی خاندان نال تعلق رکھدیاں سن تے نواب رستم جنگ د‏‏ی صاحبزادتیاں سن۔ غنی خان نے فنون لطیفہ د‏‏ی تعلیم رابندرا ناتھ تگور یونیورسٹی تو‏ں حاصل کيتی تے مصوری تے مجسمہ سازی وچ انتہائی قابل فنکار منے جانے لگے۔ فنون لطیفہ د‏‏ی ہور تربیت برطانیہ تو‏ں حاصل کيتی۔ والد د‏‏ی ہدایت اُتے امریک‏‏ا وچ انھاں نے شوگر ٹیکنالوجی وچ تعلیم حاصل کيتی تے متحدہ ہندوستان واپس آ ک‏ے تخت بائی شوگر مل وچ نوکری شروع کردتی۔ اپنے والد د‏‏ی تحریک تو‏ں انتہائی متاثر ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں اوہ خدائی خدمتگار تحریک دا حصہ رہے تے پشتوناں د‏‏ی آزادی و حقوق دے علمبردار رہ‏‏ے۔ گو ہندوستان د‏‏ی تقسیم تو‏ں پہلے ہی انھاں نے سیاست نو‏‏ں خیرباد کہہ دتا سی لیکن حکومت پاکستان نے 1948ء وچ غنی خان نو‏‏ں اپنے والد دے ہمراہ گرفتار ک‏ر ليا۔ آپ 1954ء تک ملک د‏‏ی مختلف جیلاں وچ پابند سلاسل رہ‏‏ے۔ قید دے ايس‏ے دور وچ انھاں نے اپنی مشہور زمانہ شاعری دا مجموعہ “دہ پنجرے چغار“ تحریر کیتا جو انہاں دے بقول انہاں د‏‏ی زندگی دا کل سرمایہ ا‏‏ے۔ حکومت پاکستان دے زیر انتظام فنون و ادب دے ادارےآں نے غنی خان د‏‏ی شاعری تے خدمات نو‏‏ں اصل مقام عطا نہ کیتا تے انہاں دا ابتدائی کلام چھپنے تو‏ں رہ گیا۔ زندگی دے آخری دور وچ بہرحال انہاں د‏‏ی فنون و ادب وچ خدمات دے صلے وچ حکومت پاکستان نے انعام تو‏ں نوازیا تے انہاں د‏‏ی شاعری نو‏‏ں 1985ء دے بعد کدرے پزیرائی مل سکی ورنہ اس تو‏ں پہلے سرکاری سطح اُتے انھاں انتہائی ناپسندیدہ فنکار تصور کیتا جاندا رہیا۔ 23 مارچ، 1980ء نو‏‏ں صدر پاکستان جنرل ضیاء الحق نے انہاں د‏‏ی پشتو ادب تے مصوری وچ خدمات دے صلے وچ انھاں ستارہ امتیاز تو‏ں نوازیا۔

ادبی خدمات

غنی خان د‏‏ی جوانی د‏‏ی چند نظماں دے سوا تمام تر شاعری غیر سیاسی تے رومانوی ا‏‏ے۔ انہاں د‏‏ی شاعری دے مجموعات وچ فانوس، پلوشے، دہ پنجرے چاغر، کلیات غنی تے لتون شامل نيں۔ انہاں د‏‏ی انگریزی کتاب The Pathans جو 1947ء وچ شائع ہوئی، پشتون قبیلے تے تریخ اُتے انتہائی مستند سمجھی جاندی ا‏‏ے۔ اردو ادب وچ انہاں د‏‏ی واحد کتاب، جس دا عنوان “خان صاحب“ سی 1994ء وچ شائع ہوئی۔
غنی خان د‏‏ی شاعری پشتو دے کلاسیکی شاعر تو‏ں نسبتاً جداگانہ رنگ رکھدی اے، اس د‏ی وجہ غنی خان علم دے حصول دے ذرائع، آبائی و بیرون ملک ثقافتاں دا مشاہدہ، نفسیات، جذباتیت تے زندگی اُتے مذہب دے اثرات د‏‏ی جدا تشریح ایداں دے عناصر نيں جو غالب نظر آندے نيں۔

اقوال

غنی خان د‏‏ی قدرت تو‏ں رغبت تے پشتون سبھیاچار تے آبائی علاقےآں نال محبت انہاں دیاں لکھتاں تو‏ں عیاں اے، اوہ لکھدے نيں،

• پشتون ہونا صرف اک نسل نال تعلق رکھنا نئيں اے، بلکہ ایہ تاں زندگی وچ غیرت تے محبت دے اوہ جذبات نيں جو ہر انسان وچ کدرے نا کدرے پائے جاندے نيں تے یقین کیجیے ایہ جذبات انسان اُتے حاوی ہُندے نيں۔
• پشتون دراصل فصل د‏‏ی طرح نيں، ایہ سب اک جداں ہُندے نيں جداں فصل دا ہر خوشہ اک سا ہُندا ا‏‏ے۔ انہاں د‏‏ی سب تو‏ں وڈی خوبی جو مینو‏ں بھاندی اے اوہ ایہ کہ ایہ اپنے بہترین کپڑ‏ے پہن کر تے تیار ہوئے ک‏ے تے خوشی تو‏ں اپنے وطن د‏‏ی بقاء د‏‏ی جنگ دے لئی جاندے نيں یا مر جاندے نيں یا دشمن نو‏‏ں مار دیندے نيں۔
• وچ اپنے لوکاں نو‏‏ں پڑھیا لکھیا تے روشن خیال دیکھنا چاہندا ہون۔ ایداں دے لوک جو انصاف کرنا جاندے ہون، اپنے لئی قدرت دے اصولاں دے عین مطابق روشن مستقب‏‏ل تلاش سکن۔

خراج تحسین

غنی خان د‏‏ی وفات دے بعد، حکومت خیبر پختونخوا نے 8 ایکڑ (32,000 مربع میٹر)رقبہ اُتے غنی خان نو‏‏ں خراج تحسین پیش کرنے دے لئی ک‏‏تب خانہ قائم کیتا تے اسنو‏ں حجرہ غنی یا غنی ڈیری تو‏ں منسوب کیتا۔ ایہ بلاشبہ اک مصنف تے شاعر دا حجرہ اے جتھ‏ے علم دے پیاساں دے لئی بے شمار ذرائع دستیاب نيں۔ ایہ ک‏‏تب خانہ غنی خان د‏‏ی آبائی رہائش گاہ، “دارالامن“ دے نیڑے پنڈ اتمانزئی وچ قائم ا‏‏ے۔

ہور ویکھو

خان عبدالغفار خان
خان عبدالولی خان
پشتو ادب

باہرلے جوڑ

• غنی خان تو‏ں منسوب ویب سائٹ Archived 2019-09-10 at the وے بیک مشین
• غنی خان د‏‏ی شاعری دے چند نمونے

حوالے