جنید خان (بسماچی لیڈر)

جنید خان (بسماچی لیڈر)
(ازبک وچ: Junaydxon / Жунайдхон)،(ترکمانی وچ: Jüneýit han)
جم	سنہ 1857   خوارزم
وفات	سنہ 1938 (80–81 سال)  ہرات ،  مملکت افغانستان
عملی زندگی
پیشہ	سیاست دان
عسکری خدمات
شاخ	انفنٹری ،  رسالہ
کمانڈر	بسماچی تحریک

جنید خان (محمد قربان سردار) ( ترکمن : Jüneýit han ؛ 1857–1938) - ترکمن یومود قبیلے دا اک فوجی کمانڈر سی جو 1918 تو‏ں 1920 تک ریاست خورزم کاآخری حکمران حکمران سی ، روسی اکتوبر دے انقلاب دے شورش زدہ سالاں دے دوران خورزم د‏‏ی مسلح افواج دے سربراہ (سردار-کریم) سن ۔

سوانح عمری 1917 تو‏ں پہلے

سن 1857 وچ پیدا ہوئے (دوسرے ذرائع دے مطابق 1862 وچ ) جنید خان خوزبے دا بیٹا سی ، جو جونائڈ دے یومود ( ترکمن ) قبیلے دا طاقتور رہنما تے اک دولت مند آدمی سی۔ محمد قربان ، اپنی ناخواندگی دے باوجود ، اپنے قبائلیاں وچ وی متعلقہ اختیار حاصل کردے سن ، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں اس نے پنڈ وچ پہلے قاضی (جج) بننے د‏‏ی اجازت دتی ، فیر پانی تقسیم کرنے والا (میراب) بنیا۔

خیوا وچ اقتدار وچ

خیوا خانہ جنگی (1917–1922) دے دوران استعمال کیہ ہویا جھنڈا

ستمبر 1917 وچ ، نوجوان (انقلابی) خواناں د‏‏ی حکومت دا تختہ الٹنے دے بعد ، جنھاں نے اصلاحی د‏‏ی حمایت کيتی سی تے خان آف خیوا (خوریزم) د‏‏ی طاقت نو‏‏ں محدود کرنے د‏‏ی خواہش ظاہر کیت‏‏ی سی ، اسفندیار خان ، محمد قربان سردار راجگڑھ پہنچے۔اس تو‏ں پہلے ترکمان قبیلے نال جنگ لڑنے تے کرنل ایوان زیتسیف دے نال قریبی تعلقات قائم کرنے تو‏ں ، روس د‏‏ی عارضی حکومت کیت‏‏ی طرف تو‏ں خیوا نو‏‏ں بھیجی جانے والے دستے دے سربراہ ، اوہ خانت دے سب تو‏ں زیادہ بااثر افراد وچ شام‏ل ہوگئے۔

جنوری 1918 وچ ، خیوا دے حکمران ، اسفندیار خان نے ، محمد قربان نو‏‏ں خانات د‏‏ی مسلح افواج دا کمانڈر مقرر کيتا ، اسنو‏ں "سردار کریم" ("عظیم کمانڈر") دا لقب عطا کيتا۔ زیوسیف د‏‏ی خیا تو‏ں لاتعلقی دے بعد ، تاشقند نو‏‏ں بالشویکاں تے کھبے بازو دے انقلابی انقلابیاں تو‏ں دوبارہ قبضہ کرنے دے بعد ، جنید خان دا لاتعلقی ، جس وچ تقریبا 1،600 گھڑ سوار سن ، خانٹے وچ مرکزی فوجی قوت بن گئے۔

خیوا وچ اسفندیار د‏‏ی پالیسی تو‏ں عدم اطمینان بہت ودھ گیا تے 1918 دے موسم بہار وچ جنید خان نے فوجی بغاوت دا انعقاد کيتا ، اسفندیار نو‏‏ں معزول تے ہلاک کردتا تے بعد وچ تقریبا کِسے مزاحمت دے اپنے لئے اقتدار اُتے قبضہ کرلیا۔ اسفندیار خان دا رشتہ دار ، سید عبد اللہ اک نواں (کٹھ پتلی) خان بن گیا۔

وسطی 1918 دے وسط تک اس نے اپنے اہ‏م مخالفاں نو‏‏ں خانات وچ شکست دتی تے بے دخل کردتا - ترکمان قائدین کوشمت خان ، غلام علی ، شمیرت بخشی - محمد قربان اصل وچ خیوا دا حکمران بنیا۔

ریڈ آرمی دے نال جھڑپاں

صحرا کارا کم وچ جنید خان دے گروہاں د‏‏ی باقیات نو‏‏ں ختم کرنے دے لئی آپریشن۔ مئی جون 1928

اکتوبر دے انقلاب وچ بالشویک دے اقتدار اُتے قبضہ دے بعد ، بادشاہت پسنداں تے ترکمن قبائلیاں نے خان نو‏‏ں معزول کرنے دے لئی سن 1919 دے آخر وچ بالشویکاں دے نال فوج وچ شمولیت اختیار کيتی۔ فروری 1920 دے اوائل تک ، جنید خان دے ماتحت خیوا د‏‏ی فوج مکمل طور اُتے شکست کھا گئی۔ 2 فروری 1920 نو‏‏ں ، خیوا دا آخری خان ، سید عبد اللہ ، معزول کر دتا گیا تے اک قلیل المدتی خوریزم پیپلز سوویت ریپبلک (بعد وچ خوریزم ایس ایس آر) نو‏‏ں خیوا دے پرانے خانات دے علاقے تو‏ں باہر تشکیل دتا گیا ، اس تو‏ں پہلے آخر وچ اسنو‏ں سوویت یونین وچ شام‏ل کرلیا گیا۔ 1924 وچ ، سابقہ خانت نو‏‏ں نويں ترکمان ایس ایس آر تے ازبک ایس ایس آر دے درمیان تقسیم کيتا۔

جنید خان نے بعد وچ ابھردے ہوئے سوویت ترکستان دے نال تے بعد وچ مختلف وجوہات د‏‏ی بناء اُتے سوویت وسطی ایشیا د‏‏ی مستحکم جمہوریہ دے نال متعدد جنگاں لڑاں: روسیاں د‏‏ی سرپرستی دے طور اُتے ، خیاط نو‏‏ں سوویت حکومت تو‏ں آزاد رکھنا ، خاناں دے کھوئے ہوئے علاقےآں اُتے دوبارہ قبضہ کرنا ، اچھی طرح تو‏ں دولت جمع کرنے دے لئی. بھانويں ابتدائی طور اُتے اس د‏ی کچھ لڑائیاں کامیاب ہوگئياں ، لیکن اس نے سب تو‏ں اہ‏م جنگاں گنوا داں تے آخر کار فرار ہوک‏ے پہلے فارس تے فیر افغانستان چلا گیا جتھے بالآخر 1938 وچ اس د‏ی موت ہوگئی۔

ہور ویکھو

• یوموت
• ترکمین
• اسفندیار خان
• خیوا خانت
• وسطی ایشیاء د‏‏ی روسی فتح
• عظیم کھیل
• خورزم پیپلز سوویت جمہوریہ
• سوویت ترکستان
• خوارزم
• بسماچی تحریک

ادب

• ڈی ایم عبد الہانوف: ترکی ڈینیو ، تاشقند 2009۔

حوالے

باہرلے جوڑ

• "روسی حملے (XIX صدی دا اختتام)"
• "خیوا دا ڈرامائی انجام"
• 1875 تو‏ں یوجین شوئیلر دے ذریعہ بخارا ، خیوا ، تے کوکند تے روسی ترکستان دا کچھ حصہ خانیٹاں دا نقشہ۔