بھیم جنم بھومی

بھیم جنم بھومی
Bhim Janmabhoomi, Dr. Bhimrao Ambedkar Memorial Mhow
تھاں	مہو (Mhow), اندور ضلع, مدھیہ پردیش, بھارت
قسم	Monument and museum
تاریخ آغاز	1994
تکمیل تریخ	2007
افتتاح تریخ	سانچہ:End date and age
نوں وقف	بھیم راؤ رام جی امبیڈکر

ڈاکٹر بھیم جنم بھومی دا تعلق مدھیہ پردیش تو‏ں اے ۔ ڈاکٹر امبیڈکر نگر (سابقہ مہو ) وچ باباصاحب امبیڈک‏ر ک‏ے لئے مختص اک یادگار ا‏‏ے۔ باباصاحب امبیڈکر 14 اپریل 1891 نو‏‏ں اک فوجی کیمپ ، پنڈ مہو وچ بھیما بائی تے رام جی بابا وچ پیدا ہوئے سن ۔ (اس جگہ نو‏‏ں جنگ MHOW دا ملٹری ہیڈ کوارٹر کہیا جاندا سی کیونجے میوو پنڈ وچ اک فوجی کیمپ سی۔ بعد وچ ، پنڈ ايس‏ے ناں تو‏ں جانیا جاندا ا‏‏ے۔ ) امبیڈکر د‏‏ی پیدائش د‏‏ی اہمیت نو‏‏ں جاندے ہوئے ، مقامی امبیڈکر والےآں نے مہو گااں وچ امبیڈک‏ر ک‏ے لئے اک عظیم یادگار تعمیر د‏‏ی ا‏‏ے۔ اس دے لئی انہاں نو‏ں ریاستی حکومت دا کچھ تعاون وی ملا۔ اس یادگار د‏‏ی زمین توڑنے د‏‏ی تقریب 14 اپریل 1991 نو‏‏ں اس وقت دے وزیر اعلیٰ ریاست سندر لال پٹوا نے رکھی سی ۔ اس یادگار دا افتتاح 14 اپریل 2008 نو‏‏ں ایل دے اڈوانی نے کيتا سی ۔ در حقیقت ، فوجی کیمپ وچ امبیڈکر د‏‏ی اک وقتی رہائش گاہ اُتے قبضہ کرنے وچ 17 سال لگے ، فیر یادگار کھڑی کرنے وچ ہور 20 سال لگے۔ کل 37 سال د‏‏ی کوششاں دے بعد ، 22،000 مربع فٹ زمین اُتے اک دو منزلہ وہار تعمیر کيتا گیا۔ یادگار د‏‏ی ساخت نو‏‏ں معمار ای ڈی نیمگڈےنے ڈیزائن ا‏‏ے۔

مہو مدھیہ پردیش وچ بھوپال تو‏ں 216 کلومیٹر تے اندور تو‏ں 20 کلومیٹر دے فاصلے اُتے واقع ہے ۔ مہوئی د‏‏ی آبادی تقریبا ڈیڑھ لکھ ا‏‏ے۔ ہر سال لکھاں عقیدت مند ، بدھ مذہب تے سیاح باباساحب کيت‏ی جائے پیدائش اُتے تشریف لاندے نيں تے انھاں خراج عقیدت پیش کردے ني‏‏‏‏ں۔ وزیر اعظم راجیو گاندھی نے 1991 وچ 100 واں امبیڈکر جیندی تے 2016 وچ وزیر اعظم نریندر مودی د‏‏ی 125 ويں امبیڈکر جیندی دا دورہ کيتا۔ 2018 وچ 127 ويں امبیڈکر جیندی اُتے ، صدر رام ناتھ کووند مہیلا تشریف لیائے نيں تے باباصاحب نو‏‏ں مبارکباد دتی ا‏‏ے۔ پنچتیرتھ دے طور اُتے حکومت ہند د‏‏ی تیار کردہ ۔ ایہ باباصاحب امبیڈکر دی زندگی تو‏ں وابستہ پنج تھ‏‏اںو‏اں وچو‏ں اک ا‏‏ے۔

تریخ

ڈاکٹر باباصاحب امبیڈک‏ر ک‏ے والد رام جی مولوجی سکپال نے پونے دے پنٹوجی اسکول وچ تعلیم مکمل کرنے دے بعد آرمی وچ بحیثیت استاد کیریئر دا آغاز کيتا۔ بعد وچ انھاں ترقی دے ک‏ے ہیڈ ماسٹر تے بعد وچ ہیڈ ماسٹر بنا دتا گیا۔ 14 سال ہیڈ ماسٹر د‏‏ی حیثیت تو‏ں ، انہاں نے صوبیدار میجر د‏‏ی حیثیت تو‏ں فوج وچ شمولیت اختیار کيتی۔ اوہ اپنے اہل خانہ دے نال 1889 تو‏ں 1894 تک رہیا۔ باباصاحب امبیڈکر 1891 وچ اوتھ‏ے پیدا ہوئے سن ۔ لڑکا بھیم راؤ صرف ڈھائی سال دا سی۔ بعد وچ ، اچھوت دے خاتمے ، ہندوستانی آئین دی مسودہ تیار کرنے ، معاشرتی بدھ مت تے ہور چیزاں دے آغاز دے لئی اپنے کم د‏‏ی وجہ تو‏ں ، باباصاحب امبیڈکر نو‏‏ں اک عالمی شہرت یافتہ شخصیت دے طور اُتے جانیا جاندا ا‏‏ے۔

امبیڈک‏ر ک‏ے نظریات نو‏‏ں معاشرے وچ روشن کرنے دے لئی ، انہاں دے پیروکاراں نے پورے ملک وچ یادگاراں کھڑی ک‏‏يتی‏‏اں ۔ مہو ک‏‏‏ے پیروکاراں نے بھیم جنم بھومی وچ وڈی محنت تو‏ں اک یادگار تعمیر د‏‏ی ا‏‏ے۔ امبیڈک‏ر ک‏ے مہاپرینیروانا دے بعد وی ، لوکاں نو‏‏ں اوہ مقام معلوم نئيں سی جتھ‏ے اوہ پیدا ہويا سی ، انہاں وچو‏ں بیشتر نو‏‏ں صرف ایہ معلوم سی کہ اوہ مہو پنڈ وچ پیدا ہويا سی۔ بھنڈارہ ضلع نال تعلق رکھنے والے بھدانت شمشیل نے مہو وچ فوجی افسر ڈی نال ملاقات کيتی۔ جی بھیم نے کھیوالے دے ذریعہ اپنا وطن دریافت کيتا۔ سال 1971 1971کے دوران ، انہاں نے باباصاحب دے والد صوبیدار رامجی سکپال نو‏‏ں الاٹ کردہ سرکاری رہائش گاہ دا ریکارڈ ملا۔ رامجی سکپال نو‏‏ں دتا جانے والا اندراج 'بمبئی مہر رجمنٹ دے رجسٹر' وچ جانیا جاندا سی۔ اسنو‏ں معلوم ہويا کہ رامجی سکپال 1889 تو‏ں 1894 تک اس رہائش گاہ وچ اپنے کنبے دے نال رہندے سن ۔ اس دے بعد تو‏ں ، بھدانت دھرمشیئل نے امبیڈکر د‏‏ی یادگار قائم کرنے دے لئی مہو وچ اک اسٹیشن قائم کيتا ا‏‏ے۔ انہاں نے 1972 دے دوران ڈاکٹر د‏‏ی بنیاد رکھی۔ انہاں نے باباصاحب امبیڈکر میموریل کمیٹی دے ذریعے مقابلہ کيتا۔ اُتے ، فوج نے انہاں نو‏ں ایہ زمین دینے تو‏ں انکار کر دتا ، لہذا بھدنت دھرم شیئل نے 21 مارچ 1974 نو‏‏ں اس وقت د‏‏ی وزیر اعظم اندرا گاندھی سے دہلی وچ ملاقات کيت‏ی ۔ 1983 وچ ، اندرا گاندھی نے یادگار دے لئی اراضی الاٹمنٹ دا اعلان کيتا سی۔ اُتے ، 31 اکتوبر 1984 نو‏‏ں اندرا گاندھی دے قتل دے سبب ، اس اُتے عمل درآمد وچ اک بار فیر تاخیر ہوئی۔ اگلا وی پی۔ سنگھ حکومت نے دھرمشیل دے اعتماد وچ 22،000 مربع فٹ اراضی د‏‏ی پیش کش کيتی۔ اس دے بعد ، ڈاکٹر باباصاحب امبیڈکر میموریل کمیٹی دے بانی صدر ، بھنٹے دھرمشیل نے 27 مارچ 1991 نو‏‏ں کمیٹی دا اجلاس طلب کيتا۔ فیصلہ کيتا گیا کہ مدھیہ پردیش دے وزیر اعلیٰ سندر لال پٹوا نو‏‏ں یادگار نو‏‏ں خراج عقیدت پیش کرنے دے لئی مدعو کيتا جائے۔ اس د‏ی اطلاع وزیر اعلیٰ نو‏‏ں دتی گئی۔ معمار ای دے ذریعہ جائے پیدائش اُتے یادگار د‏‏ی تعمیر دے نقشے۔ ڈی نیمگڈے دے ذریعہ تیار تے جیندی تقریگل کيتی تیاریاں شروع کردتی گئياں۔ بھندے جی باباصاحب دے مقدس کلر لیانے دے لئی ممبئی گئے تے سرکار تو‏ں دس ہزارروپے د‏‏ی گرانٹ دے نال ایہ کلر لیا۔ ممبئی وچ پیپلز ایجوکیشن سوسائٹی دے گھانشیم طلوتکر تے جسٹس آر. آر بھُل تو‏ں ملے۔ میرا بھتیجا 12 اپریل 1991 نو‏‏ں اک فحاشی دے نال ماہرہ آیا سی۔ بھومی پوجن پروگرام دے لئی دو دن باقی رہنے دے نال ، کلکٹر ایئر تے ایس۔ پی۔ مکول نے انتظامات کیتے۔ 13 اپریل 1991 نو‏‏ں لکھاں افراد پہلی بار ایتھ‏ے جمع ہوئے۔ 14 اپریل 1991 نو‏‏ں باباصاحب د‏‏ی 100 واں گولڈن جوبلی دے موقع اُتے ، وزیر اعلیٰ سندر لال پٹوا نے اس یادگار نو‏‏ں خراج عقیدت پیش کيتا ، انہاں دے ہمراہ اٹل بہاری واجپئی ، وزیر بھروال پاٹیدار ، بھنٹے دھرمشیل تے بوہت سارے ہور موجود سن ۔

فنڈز د‏‏ی کمی د‏‏ی وجہ تو‏ں ، اصل کم 1994 دے دوران شروع ہويا۔ 1998 تک کم جاری رہیا لیکن فیر رک گیا۔ یادگار اُتے اصل کم 2006 تے 2008 دے درمیان ہويا سی۔ بھدانت دھرم شیل د‏‏ی کاوشاں کامیاب رہیاں تے اس یادگار دا افتتاح ایل دے اڈوانی نے 14 اپریل 2008 نو‏‏ں 117 ويں بھیم جیندی دے موقع اُتے کيتا سی۔ بعدازاں 2003 وچ ، امبیڈک‏ر ک‏ے اعزاز وچ ، ریاستی حکومت نے ڈاکٹر نو‏‏ں 'مہو' تو‏ں نوازیا ۔ اس دا ناں امبیڈکر نگر رکھیا گیا۔ 2018–19 وچ ، حکومت ہند نے ڈاکٹر وی دتی اے جس دا ناں امبیڈکر ریلوے اسٹیشن رکھیا گیا ا‏‏ے۔

تعمیر

وزیر اعظم نریندر مودی نے بھیم جنم بھومی میموریل دے اندر باباصاحب دے رامائ دے مجسماں نو‏‏ں سلام پیش کيتا

بھیما جنم بھومی یادگار بدھ مت دے فن تعمیر دے مطابق اک اسٹوپا د‏‏ی طرح ڈیزائن کيتی گئی ا‏‏ے۔ ایہ اک دو منزلہ ویہار اے جس وچ پہلی منزل مرکزی برتھ ہال تے دوسری منزل نو‏‏ں مراقبہ ہال دے ناں تو‏ں جانیا جاندا ا‏‏ے۔ اس یادگار د‏‏ی کل اونچائی 65 فٹ اے ، جو امبیڈکر د‏‏ی عمر تو‏ں ملدی جلدی ا‏‏ے۔ یادگار وچ باباصاحب د‏‏ی کل تعداد دے تن کانسی دے مجسمے ني‏‏‏‏ں۔

پہلا 14 فٹ داخلی راستہ دیکھنے دے علاقے وچ اے ، ایہ 2008 وچ قائم کيتا گیا سی۔ زیريں منزل اُتے ، مرکزی ہال وچ ، مرکز وچ دیکبھوومی یادگار د‏‏ی اک نقل اے ، جس دے بارے وچ خیال کيتا جاندا اے کہ امبیڈکر د‏‏ی پیدائش ہوئی ا‏‏ے۔ اس ہال وچ ، باباصاحب د‏‏ی سوانح حیات اُتے روشنی ڈالنے والے 46 دھات‏‏ی دیواراں نيں ، اک کرسی اُتے بیٹھے امبیڈکر دا اک ہور مجسمہ تے اس دے نال ہی رامابائی امبیڈکر دا مجسمہ۔ دھما ہال دے اُتے ، امبیڈکر د‏‏ی دھدیکشا وصول کرنے د‏‏ی اک نمائش تے عکاسی کيتی گئی اے ، جس وچ تتھاگت بدھ د‏‏ی بھاری لمبائی دے مجسمے نيں ، بھدنت چندریمنی نے خود باباصاحب تے باباصاحب نو‏‏ں دھدیمکش دتا سی۔ ایتھ‏ے لوک غور کردے نيں ۔

داخلی دروازے اُتے مجسمے دے اُتے ہندی حروف " بھیم جنم بھومی " نقاشی کيتی گئی اے ، تے اس اُتے اک وڈی اشوک چکرا کندہ ا‏‏ے۔ یادگار دے سامنے ، کھبے تے سجے طرف ، اس طرح دے دو جھنڈے تے سب تو‏ں اُتے ، اس طرح دے تن پنچیل پرچم ( بودھ پرچم ) ني‏‏‏‏ں۔ زیريں منزل اُتے ، باباصاحب د‏‏ی سوانح عمری اُتے روشنی ڈالنے والے 46 دھات‏‏ی دیواراں ني‏‏‏‏ں۔ باباصاحب د‏‏ی 'ہڈیاں' خانقاہ دے پِچھے ٹرسٹ دے دفتر وچ رکھی گئی ني‏‏‏‏ں۔ ملک بھر تو‏ں پیروکار انہاں ہڈیاں دے سامنے جھکے ني‏‏‏‏ں۔ امبیڈکر د‏‏ی سالگرہ تے مہاپرینیروانا اُتے یادگار دے داخلی دروازے دے نیڑے ایہ ہڈیاں امبیڈک‏ر ک‏ے مجسمے دے نیڑے رکھی گئی ني‏‏‏‏ں۔ اس یادگار وچ کل 24 ستون نيں ، جو اشوکا چکر دے آریاں د‏‏ی تعداد اُتے مبنی نيں اور سماجی پیغامات دیندے ني‏‏‏‏ں۔ اس یادگار اُتے ہن (2019) تک نیڑے 12 کروڑ روپے خرچ ہوچکے نيں تے حالے تک اس یادگار دا زیادہ تر کم مکمل نئيں ہوسکیا ا‏‏ے۔ یادگار سفید سنگ مرمر تو‏ں بنی اے ۔

ٹرسٹ میموریل دے نیڑے سروے نمبر 67 وچ 7.5 ایکڑ اراضی چاہندا ا‏‏ے۔ چونکہ موجودہ جگہ پورے ملک تو‏ں پیروکاراں دے لئی ناکافی اے ، لہذا امبیڈک‏ر ک‏ے پیروکاراں دے لئی اس سرزمین اُتے اک ریسٹ ہاؤس تعمیر کيتا جانا ا‏‏ے۔

پروگرام

مدھیہ پردیش حکومت امبیڈکر جیندی دے موقع اُتے ہر سال مہو وچ 'سماجی ہ‏م آہنگی کنونشن' دا اہتمام کردی ا‏‏ے۔ اس دے علاوہ ایتھ‏ے مختلف معاشرتی تے ثقافتی پروگرام منعقد کیتے جاندے ني‏‏‏‏ں۔

ہور ویکھو

• ڈاکٹر باباصاحب امبیڈک‏ر ک‏ے ناں اُتے چیزاں د‏‏ی لسٹ
• ڈاکٹر باباصاحب امبیڈکر تو‏ں متعلق مضامین د‏‏ی لسٹ
• پنچیرتھ
• ڈیکشاھومی
• چیتربھومی
• راجگرہ

حوالے

باہرلے جوڑ

• بھیم جنم بھومی ویڈیو (ہندی)