قبرستان باب الصغیر

آرامگاه ام‌کلثوم دختر علی، آمنه و فاطمہ صغری دختران حسین
آرامگاه ام‌کلثوم دختر علی، آمنه و فاطمہ صغری دختران حسین
بنیادی معلومات
مقام	دمشق، سوریه
متناسقات	33°26′42.13″N 36°20′28.98″E
مذہبی انتساب	شیعہ
ملک	شام
نوعیتِ تعمیر	آرامگاه

قبرستان وادی الصغیر د‏‏ی قدمت د‏‏ی بازگشت سر زمین شام وچ اسلام وارد ہونے دے ابتدائی برساں د‏‏ی طرف ہُندی ا‏‏ے۔ مقام راس الشہداء (شہدائے کربلا دے سراں دے دفن ہونے دا مقام) باب الصغیر دے قریب وچ واقع اے جس دے سبب اوہدی اہمیت وچ اضافہ ہو جاندا ا‏‏ے۔ بعض متفکرین، زہاد تے مشہور بادشاہ وی اس قبرستان وچ مدفون نيں۔

بابِ صغیر شام دے شہر دمشق وچ اک علاقہ تے دروازہ دا نام اے جتھ‏ے اک قدیم دروازہ اے جو دمشق دے قدیم دروازےآں وچو‏ں اک ا‏‏ے۔ بابِ صغیر اوہی جگہ اے جتھ‏ے کربلا دے قافلے نو‏‏ں گھنٹیاں ننگے سر تے خالی پیٹ ٹھہرایا گیا سی تاکہ انہاں نو‏‏ں یزید بن معاویہ دے دربار وچ پیش کیتا جائے۔ اوہدی اک تے اہمیت ایتھ‏ے ایتھ‏ے بابِ صغیر دا قبرستان اے جتھ‏ے حضرت بلال حبشی ۔ دا مزار مبارک تے حضرت ام کلثوم بنت علی تے حضرت زینب بنت علی تے ہور مسافرانِ کربلا وشام دے روضے تے حضرت ام سلمہ رضی اللہ عنہا سانچہ:رض مو، حضرت فاطمہ زہرا نو‏‏ں رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم د‏‏ی عطا کردہ کنیز حضرت فضہ سانچہ:رض مو، حضرت اسماء زوجہ حضرت جعفر طیار ۔، حضرت عبداللہ بن جعفر طیار ۔ تے ہور مشاہیر دے روضے موجود نيں۔

تاریخچہ، محل وقوع و اہمیت

قبرستان باب الصغیر دمشق دے قدیمی ترین قبرستاناں وچو‏ں اک اے جس د‏‏ی تاریخ سر زمین شام وچ اسلام دے وارد ہونے دے ابتدائی برساں د‏‏ی طرف پلٹدی ا‏‏ے۔

ایہ قبرستان شہر دمشق دے قدیمی دروازےآں وچو‏ں اک باب الصغیر دے قریب واقع ا‏‏ے۔

اوہدی اہمیت اس وچ بعض اصحاب رسول اللہ صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم، امام زاداں، تابعین، متفکرین، زہاد تے مشہور سلاطین دے دفن دے وجہ تو‏ں ا‏‏ے۔

اس وچ مدفون مشاہیر

فائل:قبرستان باب الصغیر.jpg

قبرستان باب الصغیر (دمشق)

فائل:قبر منسوب به بلال حبشی در قبرستان باب الصغیر دمشق.jpg

قبرستان باب الصغیر وچ بلال حبشی و عبد اللہ بن جعفر تو‏ں منسوب قبر

فائل:13549435 209732732755721 1365051480 n.jpg

قبرستان باب الصغیر وچ جناب فضہ د‏‏ی قبر

قبرستان باب الصغیر دمشق (شام) دے قدیم ترین تے اہ‏م ترین قبرستاناں وچو‏ں اک ا‏‏ے۔ جس وچ بعض امام زادے، اصحاب رسول اللہ صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم تے تابعین مدفون نيں۔ منابع تاریخی وچ اس قبرستان وچ بعض ایسی شخصیتاں دے دفن ہونے د‏‏ی طرف اشارہ کیتا گیا اے کہ اج انہاں د‏‏ی قبر دے کوئی آثار باقی نئيں نيں۔ منجملہ انہاں وچو‏ں محمد بن عمر بن علی (ع)، انہاں د‏‏ی زوجہ خدیجہ بنت امام زین العابدین (ع) و ام الحسن بنت جعفر بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب (ع) د‏‏ی طرف اشارہ کیتا جا سکدا ا‏‏ے۔ دوسری طرف تاریخی منابع وچ بعض موجودہ زیارت گاہاں د‏‏ی طرف کوئی اشارہ نئيں کیتا گیا ا‏‏ے۔ جنہاں وچ عبد اللہ بن زین العابدین و عبد اللہ بن امام جعفر صادق (ع) دے مزارات تے مقام راس الشہداء شامل نيں۔

ائمہ د‏‏ی اولاد	صحابه	بنی ہاشم و خاندان پیغمبر تو‏ں منسوب خواتین	شام دے مشہور سلاطین	تابعین	دمشق دے مشہور دانشمند و زہاد
سکینہ بنت امام حسین (ع)	قبر منسوب بہ بلال حبشی	حمیده بنت مسلم بن عقیل	معاویہ بن ابو سفیان	اویس قرنی	شمس الدین ذهبی
ام کلثوم بنت امام علی (ع)	قبر منسوب بہ عبدالله بن مکتوب	فضہ کنیز زہرا	معاویہ بن یزید بن معاویہ		ابن هشام نحوی
قبر منسوب بہ [[فاطمہ صغری بنت امام حسین (ع)]]	قبر منسوب بہ عبداللہ بن جعفر	اسماء بنت عمیس	صلاح الدین ایوبی		ابن رجب حنبلی
عبداللہ بن امام جعفر صادق (ع)	سهل بن ربیع انصاری	میمونہ بنت امام حسن (ع)	ملک عادل ایوبی		ابن قیم جوزی
عبداللہ بن امام سجاد (ع)	ابو درداء و ام درداء	قبر منسوب بہ ام سلمہ	نور الدین محمود زنگی شهید		ابن تیمیہ
	فضاله بن عبید	قبر منسوب بہ ام حبیبہ			ابن عساکر
	ابان بن عثمان بن عفان	حفصہ بنت عمر بن خطاب	ولید بن عبد الملک		بہلول
	اوس بن اوس				ابراهیم قونوی
	وائله بن الاسقع				قطب الدین شیرازی

شہدائے کربلا دے سراں دے دفن ہونے دا مقام

فائل:ضریح روس الشهداء در باب الصغیر.jpg

مقام راس الشہداء (قبرستان باب الصغیر)

قبرستان باب الصغیر دے نزدیک شہدائے کربلا وچو‏ں 16 افراد دے سراں دے دفن ہونے دا مقام اے جنہاں دے اسماء ایہ نيں: عباس، عبد الل، محمد، جعفر، عثمان تے عمر امام علی (ع) د‏‏ی بیٹے، علی اکبر تے عبد اللہ امام حسین (ع) دے بیٹے، قاسم بن حسن، جعفر بن عقیل، محمد بن مسلم بن عقیل، عون بن عبد اللہ بن جعفر، حبیب بن مظاہر، عبد اللہ بن عقیل، عبد اللہ بن عوف تے حر بن یزید۔ البتہ سید محسن امین عاملی نے اک کتیبہ د‏‏ی طرف استناد کردے ہوئے جسنو‏ں انہاں نے سن 1321 ہجری قمری دے بعد اوتھ‏ے نصب دیکھیا سی، اس وچ شہداء کربلا وچو‏ں فقط 3 شہداء دے نام ذکر سن، انہی دے سراں دا مدفن شمار کردے نيں، انہاں دے اسماء ایہ نيں: حضرت عباس، حضرت علی اکبر تے حضرت حبیب بن مظاہر۔

شہداء دے سراں دے دفن ہونے دا مقام اک مستقل صحن وچ واقع اے تے قبرستان باب الصغیر دے محوطہ تو‏ں مکمل طور اُتے جدا ا‏‏ے۔ مقام راس الشہداء صحن دے وسط وچ واقع اے تے قبور دے اوپر چاندی د‏‏ی اک ضریح ھندوستان دے اسماعیلی بہرہ شیعہ دے داعی د‏‏ی طرفوں نصب کيتی گئی ا‏‏ے۔ ضریح دے اندر 16 شہدائے کربلا سراں دے اعتبار تو‏ں 16 کپڑے دے عمامے بنائے گئے نيں۔ صحن دا مشرقی حصہ اک نسبتا جدید مسجد تو‏ں متصل اے جس دے شبستان وچ اک محراب اے جس د‏‏ی نسبت امام زین العابدین (ع) تو‏ں دتی جاندی ا‏‏ے۔ صحن دے اندر اک کنواں موجود اے زائرین دا ایہ ماننا اے کہ اس دے پانی شہداء کربلا دے سراں نو‏‏ں غسل دتا گیا ا‏‏ے۔

اسی طرح تو‏ں شہداء کربلا دے سراں دے دفن دے مقام دے پاس اک مسجد واقع اے جس دا نام مسجد امام زین العابدین (ع) اے تے جو دمشق د‏‏ی قدیمی ترین مساجد وچو‏ں اے کہ جس وچ اسیران کربلا نے قیام کیتا سی ۔

حوالے

• بابِ صغیر دے کچھ مشہور روضے
• 
  حضرت ام کلثوم بنت علی دا روضہ]]
• 
  حضرت فاطمہ بنت حسین دا روضہ
• 
  حضرت بلال حبشی ۔ دا روضہ
• 
  حضرت عبد اللہ بن زین العابدین دا روضہ]]
• 
  حضرت میمونہ بنت حسن بن علی، حضرت اسماء بنت عمیس زوجہ حضرت جعفر طیار تے حضرت حمیدہ بنت مسلم بن عقیل دے روضے

منابع

• امین، سید محسن، أعیان الشیعة، دارالتعارف للمطبوعات، بیروت، ۱۴۰۶ق.
• حسینی جلالی، محمدحسین، مزارات اهل البیت و تاریخها، مؤسسه اعلمی، بیروت، ۱۴۱۵ق/۱۹۹۵م.
• حموی بغدادی، یاقوت، معجم البلدان، دارصادر، بیروت، ۱۹۹۵م.
• سماوی، محمد بن طاهر، إبصار العین فی أنصار الحسین علیه‌السلام، قم، انتشارات دانشگاه شهید محلاندی، چاپ اول، ۱۴۱۹ق
• فهری، سید اجمد، مراقد اهل البیت فی الشام، مکتب الامام الخامنويں، سوریه، ۱۴۲۸ق.
• زیارتگاه‌های اهل بیت و اصحاب ائمه (ع) در سوریه نوشته احمد خامه‌یار فصلنامه وقف میراث جاویدان، شماره ۷۶، زمستان ۱۳۹۰، ص۸۷-۱۲۶