ایونک لوک
| ایونک لوک | |
| |
| کل گنتی: | 67,000 |
| بولی: | ایونکی |
ایونکس چین دی اک نسلی ٹولی اے۔ ایہ چین دیاں 56 نسلی ٹولیاں وچوں اک نیں۔
ایوینک لوک (روسی: Эвенки, ایوینکی؛ منگول: Хамниган, کھامنگن؛ انگریزی: Evenk) اتلے چڑھدے ایشیا دے سائبیریا، منچوریا اتے منگولیا علاقےآں وچّ وسن والے اک تنگسی لوکاں دے اک قبیلے جاں نسل نام ہے۔ روس دے سائبیریا علاقے وچّ سنّ 2002 وچّ 35،527 ایوینکی سن اتے ایہہ رسمی روپ ولوں اتلے روس دی مول جنجاتی(ابوریجنل) دی لسٹ وچّ شامل سن۔ [۱] چین وچّ ایوینکیاں نوں چین دی 56 نسلاں دی لسٹ وچّ وی شامل کیتا گیا سی اتے اس دیس وچّ سنّ 2002 دی جنگننا وچّ ایہناں دی آبادی 30، 505 سی۔[۲] منگولیا وچّ ایہناں نوں کھامنگن کیہا جاندا ہے اتے اتھے دی سنّ 2010 دی جنگننا وچّ ایہناں دی گنتی صرف 535 سی اتے اوہ وی اپنی مول ایوینکی بولی چھڈکے منگولی بولی اپنا چکے سن۔
اتہاس
سودھوایوینکی لوکاں دا مول نواس تھاں سائبیریا وچّ بائیکال جھیل اتے آمور دریا دے وچّ دا علاقہ ہے۔ ایوینکی بولی تنگسی بولیاں- پروار دی شمالی ذیلی شاخ دی اک بولی ہے اتے سائبیریا وچّ بولی جان والی ایوین بولی اتے نیگدال بولی نال کافی ملدی - جلدی ہے۔ 1600 عیسوی تکّ سائبیریا دے ایوینکیاں نے رینڈئر (شمالی برفیلے علاقیاں وچّ ملن والی ہرناں دی اک نسل) دا پالن شروع کر دتا سی۔ منگولیا دے ایوینکیاں نے منگول لوکاں نال گھوڑیاں دا پالن اتے بستعمال سکھ لیا سی۔ 17ویں صدی وچّ لہندے ولوں روسی سلطنت خڑھدے مست وچّ پورے سائبیریا وچّ تیزی نال پھیلن لگا اتے جلدی ہی ایوینکیاں دے علاقے وچّ داخل ہو گیا۔ روسیاں نے اپنے کاسک نسل دے فوجی اتھے بھیجے اتے ایوینکیاں نوں روسی سرکار نوں لگان دین اتے مجبور کیتا۔ کجھ ایوینکیاں نے روس دے خلاف بغاوت کیتی اتے روسی فوجیاں نے کجھ ایوینکی پرواراں دا اغوا وی کیتا۔ ہولی - ہولی ایوینکی روسی نظام دا حصہ بنّ گئے۔ کجھ ایوینکی بھجکے سخالین جزیرے، منگولیا اتے منچوریا وچّ بس گئے جتھے اوہناں دی اولاد ہنے وی رہندی اے۔
دھرم
سودھوحکایتی روپ نال ایوینک لوک قدرت پوجا وچّ یعقین رکھدے سن، جنوں اینیمزم (animism) کیہا جاندا ہے۔ اسدے تحت سماج وچّ اوجھا دا اک اہم کردار ہندا سی - اوہ پنڈت - پجاری وی سی اتے جڑی - بوٹیاں دا گیان رکھن والا وید وی۔ ایہہ اوجھا مرد جاں عورت دوناں وچوں کوئی وی ہو سکدا سی۔ اسدے کول رینڈئر دی کھل نال بنی اک ڈفلی ہندی سی جسدا استعمال اوہ کملن نام دے پوجے سماروہ وچّ کردا سی۔ اسوچّ اوہ ڈفلی وجاکے مددگار روحاں - دیوترپن نوں مخاطب کردا سی اتے اوہناں نوں جانوراں نوں لبن دی جاں کسے بیمار جاں زخمی بندے نوں بھلا کرن دی مدد منگدا سی۔[۳] منگول اثرات نال بوہتاں نے تبتی قسم دا بدھ دھرم اپنا لیا۔ بعد وچّ روسی اثرات نال کجھ نے عیسائی دھرم وی اپنا لیا ہے۔
ایہہ وی ویکھو
سودھوحوالے
سودھو- ↑ New Perspectives on Endangered Languages: Bridging Gaps Between Sociolinguistics, Documentation and Language Revitalization, José Antonio Flores Farfán, Fernando F. Ramallo, John Benjamins Publishing Company, 2010, ISBN 978-90-272-0281-9, ... Evenki is a Tungusic language spoken by approximately 5335 speakers out of an ethnic population of 35527 or less (data from the 2002 All-Russian census; www. raipon.org) ...
- ↑ Historical dictionary of the peoples of the Southeast Asian massif, Jean Michaud, Scarecrow Press, 2006, ISBN 978-0-8108-5466-6, ... Minorities of Highland Southwest China, 2000 ... 56 nationalities (minzu) ... Evenki 30,505 ...
- ↑ Endangered peoples of the Arctic: struggles to survive and thrive, Milton M. R. Freeman, Greenwood Publishing Group, 2000, ISBN 978-0-313-30649-5, ... Upon first glance, Evenki shamans use many of the same techniques as other ritual specialists in Mongolia or the North American Arctic. The most visible tool of the shaman is the skin drum, sometimes round, sometimes polygonal in shape ...
ہان · گاؤشان · شی · گن · ماؤنان · ملام · لی · توجیا · یاؤ · یوانگ · بویوی · ڈونگ · گیلاؤ · میاؤ · سوئی · یی · اچانگ · بائی · بلانگ · دائی · ڈیانگ · ڈیرنگ · ہانی · جنگپو · جینو · لاہو · لہوبا · لیزو · مونپا · ناخی · نو · پیومی · چیانگ · تبتی · وا · ڈایر · ایونکس · منگول · اوروکن · نانائی · مانچو · کوریائی · بونان · ڈونگزیانگ · قازق · کرغیز · روسی · سالار · مونگور · چینی تاتار · اویغور · ازبک · سیبے · ایغور · حوئی