اکالی پھولا سنگھ
| اکالی پھولا سنگھ | |
|---|---|
 |
|
| جم | 1 جنوری 1761 |
| وفات | 14 مارچ 1823 (62 سال) |
| عملی زندگی | |
| پیشہ | عسکری قائد |
ترمیم  | |
اکالی پھولا سنگھ (1761–1823) سری اکال تخت صاحب دے جتھیدار سن۔ آپ مہاراجہ رنجیت سنگھ دے ویلے وچ اک مہان سکھ ہیرو تے پرمکھ مذہبی شخصیت سن۔ آپ اک ندھڑک تے سرکڈھّ جرنیل سن، جنہاں نے مہاراجہ رنجیت سنگھ دے کئی فوجی حملیاں وچ اہم کردار نبھایا۔
آپ دے پیؤ ایشر سنگھ، نشانوالی مثل نال متعلق سن اتے اوہناں نے 1762 وچ وڈے گھلوگھارے دوران احمد شاہ درانی دیاں فوجاں نال لڑدیاں شہیدی پائی۔ اس توں بعد آپ دی دیکھ-ریکھ شہید مثل دے بابا نرین سنگھ نے کیتی، جنہاں نے آپ نوں سکھ ساہت دے نال-نال جنگی تعلیم دی وی سکھلائی دتی۔ نال ہی آپ نے کھنڈے کی پاہل حاصل کیتی اتے انندپور وچ بابا نرین سنگھ دے جتھے وچ شامل ہو کے کئی جنگاں وچ حصہ لیا۔ بابا نرین سنگھ دے اکال چلانا توں بعد آپ نوں جتھے دا مکھی تھاپ دتا گیا۔
فوجی کاروائیاں وچ رجھے رہن دے باو جود بابا پھولا سنگھ نے گردھاماں دے پربندھ دے ڈھنگ بارے چنتا پرگٹائی اتے اس ویلے پرچلت کئی غلط ریتاں اتے ٹھلھ پائی۔ 1800 وچ آپ اپنے جتھے نال امرتسر آ گئے اتے اتھوں دے گردھاماں دی سیوا-سنبھال لئی۔ آپ ولوں ہی مہاراجہ رنجیت سنگھ نوں کسے کوتاہی کرکے مذہبی دنڈ لایا گیا، جس نوں مہاراجہ نے کھڑے متھے منیا۔
مہاراجہ رنجیت سنگھ اکثر اکالی فوجاں دی کمان کر رہے پھولا سنگھ دی مدد لیندے۔ اکالی فوج، بھاویں سدھا مہاراجہ دے ماتحت نہیں سن پر اس دے جنگجو اوہناں دے سارے فوجیاں توں ودھ دلیر سن۔ فروری، 1807 وچ اکالی پھولا سنگھ اتے اوہناں دے جتھے نے قصور دی جنگ وچ بڑی بہادری نال لڑدیاں لاہور دیاں فوجاں دی پٹھان گورنر اُتے جت پاؤن وچ مدد کیتی۔ انعام وجوں مہاراجہ نے اکالی پھولا سنگھ دی فوجی ٹکڑی نوں امرتسر وچ پکیاں بیرکاں دے دتیاں، جو کہ بعد وچ نہنگاں دی چھاؤنی وجوں مشہور ہوئی اتے اس نوں بعد وچ اکالیاں دی چھاؤنی کیہا جان لگا۔
1818 وچ ملتان دی جت توں بعد مہاراجہ رنجیت سنگھ نے اکالی پھولا سنگھ نوں 'خالصہ راج دے محافظ' دی خطاب نال نوازیا۔ اس جنگ وچ اکالی بہت بہادری نال لڑے اتے ایہناں نے پشاور (1818) اتے کشمیر (1819) دی لڑائی وچ وی حصہ لیا۔
نوشہرہ دی جنگ وچ 1500 دی فوج نال اکالیاں نے چڑھائی کیتی اتے گہگچّ لڑائی ہوئی۔ اچانک ہی پھولا سنگھ دے گھوڑے نوں گولی وج گئی اتے اوہ ہیٹھاں ڈگ پیا۔ بابا پھولا سنگھ نوں وی سٹّ وجی پر آپ اک ہاتھی اُتے جا چڑھے اتے اگے نوں ودھدے گئے۔ افغان فوج نے آپ نوں گھیرا پا لیا اتے آپ گولیاں دی بچھاڑ ہیٹھ آ گئے۔ بھاویں اکالی پھولا سنگھ اتے اوہناں دے زیادہ تر ساتھیاں نے اس جنگ وچ موتاں پائیاں پر پھر وی ایہہ جنگ جت لئی گئی اتے افغان فوج نوں نوشہرہ چھڈّ کے بھجنا پیا۔
اکالی بابا پھولا سنگھ نے 14 مارچ، 1823 نوں موت پائی۔ آپ دا سسکار نوشہرہ دے نیڑے پرسباک وکھے پورے فوجی اعزاز نال کیتا گیا۔ اس تھاں اُتے اک یادگار قائم ہوئی اتے مہاراجہ نے اس دی سنبھال لئی اک جگیر نال لا دتی۔ اکالی پھولا سنگھ دی یادگار وجوں امرتسر وکھے برج بابا پھولا سنگھ وی کھڑا اے۔