اکازئی
اکازئی | |
---|---|
معلومات نسلی گروہ | |
دیس | پاکستان |
نسلی گروہ | قبیلہ |
ترمیم |
اکازئی نوں کالا پہاڑ (تور گھر) قبیلے وچوں اک قبیلہ سمجھیا جاندا اے، جو یوسفزئی قبیلے دے عیسی زئی قبیلے دی اک تقسیم اے۔ [۲] اوہ اکا دی اولاد نيں، عیسیٰ (عیسی زئی) دے بیٹے تے یوسف/یوسف/( یوسف زئی ) دے پوتے نيں۔ [۳] اکازئی نوں ہور چار حصےآں وچ تقسیم کيتا گیا اے جس وچ ہر حصے وچ دو یا ودھ ذیلی حصے ہُندے نيں۔ [۴]
ذیلی قبیلہ | سیکشن | ذیلی سیکشن (کھیل) |
اکازئی | پائندہ خیل | اول خیل، جوگی خیل تے لال خیل |
برات خیل | بیبا خیل، خان خیل تے شاہی خیل | |
تسن خیل | غازی خان تے ماموزئی | |
عزیز خیل | دریا خیل، سین خیل تے کالا خیل |
اکازئی قبیلے دی تعداد (تقریباً ۳۵٬۰۰۰) اک پہاڑی علاقے دی مغربی ڈھلواناں اُتے قابض اے جسنوں تور غر (جس دا مطلب اے "کالا پہاڑ")۔ اکازئی وی حسن زئی دے شمالی جانب تور گھر دے اک حصے وچ آباد نيں۔ انہاں دے مشرقی جانب اگرور دا حصہ اے، شمال وچ چغرزئی (نصرت خیل تے بسی خیل) نيں جدوں کہ مغرب وچ مشہور دریائے سندھ اے۔ مچائی سر ("چوٹی") دا جنوبی چہرہ، جو تور گھر دی سب توں اُچی چوٹی (۹۸۱۷ فٹ) اے، دا تعلق اکازئی توں اے۔ اکازئی دے اہم دیہات کنڈ (اُتے تے لوئر)، بمبل تے بلیانری نيں۔ ہور دیہات دربنرے، کنڑ، بکری، لیڈ، لاشورا، بکیانرا، موراتہ، ڈارو اکازئی، کلالہ اکازئی، سرمل، تورم تے لارے نيں۔ سکھ حکمرانی دے دوران تے ۱۸۶۸ تک، اکازئیاں نے اگرور وادی ( تحصیل اوگی) دے پنڈ شاہتوت اُتے قبضہ کيتا۔ [۵] زندگی دے بہتر امکانات دے لئی، اکازئی پاکستان دے اندر ملحقہ علاقےآں تے شہراں وچ ہجرت کر گئے۔ تور گھر توں ہجرت کرنے والے لوک ہن ضلع مانسہرہ دی تحصیل اوگھی (ملحقہ تور گھر)، وادی کونش چنارکوٹ ضلع مانسہرہ، ملک پورہ - ایبٹ آباد ، کھلابٹ ٹاؤن شپ ، نارا، ہری پور ، کراچی ، راولپنڈی تے ضلع اٹک دے برہان وچ رہ رہے نيں۔حوالےدی لوڑ؟
برطانوی راج ۱۸۵۸ توں ۱۹۴۷ دے دوران تور گھر کدی وی اس دے زیر انتظام نئيں سی۔ حسن زئیاں دے نال اکازئی انگریزاں دے خلاف لڑنے وچ بہت سرگرم سن ۔ [۶]
The Campaign of 1863 taught us to our cost that an expedition against the Fanatical Encampment may mean a war with a coalition of 53,000 fighting men of the bravest races in the world. The inaccessible character of the country renders the temper and the internal relations of the tribes a matter of uncertainty with our Frontier officers; and whenever the Rebel Settlement suffers a defeat, it has merely to fall back deeper into the recesses of the Mahában.
ہندوستانی-برطانوی حکومت نے وکھ وکھ اوقات وچ کالا پہاڑ (تور گھر) قبیلے نوں دبانے دے لئی تور گھر وچ چار وڈی مہمات بھیجاں: [۵]
- حسن زئیاں دے خلاف مہم - ۱۸۵۲–۱۸۵۳ ایہ فورس ۳٬۸۰۰ فوجیاں اُتے مشتمل سی جس دی کمانڈ لیفٹیننٹ کرنل میکسن ، سی بی نے دی اس مہم وچ پنج فوجی ہلاک تے ۱۰ زخمی ہوئے۔ [۷]
- بلیک ماؤنٹین قبیلے دے خلاف مہم - ۱۸۶۸ ایہ فورس ۱۲٬۵۴۴ فوجیاں اُتے مشتمل سی جس دی کمانڈ میجر جنرل وائلڈ نے کيتی۔ اس مہم وچ ۵۵ فوجی ہلاک تے ۲۹ زخمی ہوئے۔ [۷]
- بلیک ماؤنٹین ٹرائب دے خلاف مہم - ۱۸۸۸ ایہ فورس ۹٬۴۱۶ فوجیاں اُتے مشتمل سی جس دی کمانڈ میجر جنرل جے میک کیوین کر رہے سن ۔ اس مہم وچ ۲۵ فوجی ہلاک تے ۵۷ زخمی ہوئے۔ [۷]
- بلیک ماؤنٹین دے حسن زئی تے اکازئی قبیلے دے خلاف مہم ۱۸۹۱ ایہ فورس ۷٬۲۸۹ فوجیاں اُتے مشتمل سی جس دی کمانڈ میجر جنرل ڈبلیو دے ایلس کر رہے سن ۔ اس مہم وچ ۹ فوجی ہلاک تے ۳۹ زخمی ہوئے۔ [۷][۸]
- اکازئیاں نے دسمبر ۱۸۶۳ وچ مشہور امبیلہ آپریشن دے لئی ۱٬۰۰۰ جنگجو فراہم کيتے سن [۹]
۱۴ اگست ۱۹۴۷ نوں پاکستان دے قیام دے بعد، طور گھر نوں خیبر پختونخواہ ( شمال مغربی سرحدی صوبہ ) دی صوبائی حکومت دے زیر انتظام قبائلی علاقے دا درجہ دتا گیا۔
سبھیاچار تے روایات
سودھوہور تمام پشتوناں دی طرح، اکازئیاں نے اپنی ثقافتی شناخت نوں برقرار رکھیا اے۔ اوہ پختون ولی دے ضابطہ اخلاق دی سختی توں پیروی کردے نيں، جس وچ مردانگی، نیکی، بہادری، وفاداری تے شائستگی شامل اے۔ اکازئیاں نے جرگہ (مشاورتی اسمبلی)، ناناوتی (وفد دا اعتراف جرم)، حجرہ (وڈا ڈرائنگ روم) تے میلمستیا (مہمان نوازی) دے پشتون رسم و رواج نوں وی برقرار رکھیا اے۔ [۱۰]
پشتو اکازیز دی بنیادی بولی اے۔ ناہموار قدرتی خطےآں تے کم سڑکاں دی وجہ توں دوسرے لوگوں/زباناں دے نال کم تعامل ہونا؛ تور گھر دے اکازئی پشتو دی خالص ترین شکل بولدے نيں۔ دوسرے علاقےآں وچ ہجرت کرنے والے اکازئیاں نے مقامی زباناں اپنا لی نيں جداں؛ ہزارہ ڈویژن وچ ہندکو ۔
۲۸ جنوری ۲۰۱۱ نوں طور گھر خیبر پختونخواہ دا ۲۵ واں ضلع بن گیا۔ [۱۱] جوڈبہ اس نو تشکیل شدہ ضلع دا راجگڑھ اے جس وچ تھلے لکھے تحصیلاں نيں:
- جدبہ
- قندر حسن زئی
- ماڑا خیل
- ↑ H.C. Wylly (1912). "From the Black Mountain to Waziristan". London, Macmillan. p. 56. https://archive.org/details/fromblackmountai00wyll.
- ↑ Compiled by H. A. Rose. Glossary of the Tribes and Castes of the Punjab and North West Frontier Province. p.10.https://archive.org/details/glossaryoftribes03rose
- ↑ H. D. Watson. Gazetteer of Hazara District, 1907. p. 166-184.https://books.google.com/books?ei=LqhXTY6QJI_RrQfV--GHBw&ct=book-thumbnail&id=V1NuAAAAMAAJ&dq=gazetteer+of+hazara+district&q=Akazais
- ↑ J. Wolfe Murray. A Dictionary of the Pathan Tribes on the North-west Frontier of India. https://archive.org/details/adictionarypath00brangoog
- ↑ ۵.۰ ۵.۱ Wylly H.C. From the Black Mountain to Waziristan, Chapter – II pges (24 -53).https://archive.org/details/fromblackmountai00wyll
- ↑ objectid=DS405.1.I34_V08_257.gif Black Mountain – Imperial Gazetteer of India, v. 8, p. 251
- ↑ ۷.۰ ۷.۱ ۷.۲ ۷.۳ Stephen Herold.Expeditions against the Tribes of NWF Province from 1847 to 1908. http://www.antiquesatoz.com/stephenherold/nwfrontc.htm
- ↑ A H Manson Expedition Against The Hasanzai And Akazai Tribes Of The Black Mountain 1891(https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.278708
- ↑ Sir Willium Wilson Hunter.The Indian Musalmans (1872)page 30 (Foot Note 1) (https://archive.org/details/indianmusalmans03huntgoog
- ↑ Surinder Singh and Ishwar Dayal Gaur. Popular Literature and Pre-Modern Societies in South Asia. p. 336.https://books.google.com/books?id=QVA0JAzQJkYC&pg=PA336&dq=pushtoonwali
- ↑ Tor Ghar: Kala Dhaka becomes 25th K-P district The Express Tribune. 28 جنوری 2011. Retrieved 12 نومبر 2011.