اللمعۃ الدمشقیہ (کتاب)
| مصنف | شہید اول (متوفٰی سنہ 787ہجری قمریق) |
|---|---|
| موضوع | فقہ |
| ناشر | الدار الاسلامیہ |
| متن | [[s:{{{Wikisource}}}|اللمعۃ الدمشقیہ (کتاب)]] ویکی ماخذ اُتے |
اللمعۃ الدمشقیہ دے ناں توں معروف کتاب دا اصل ناں اَللُّمعَہ الدَّمِشقیہ فی ِفقہ الامامیہ اے ۔ ایہ فقہ امامیہ دا اک مکمل نصاب، تے شیخ محمد بن مکی جزینی عاملی معروف بہ شہید اول دی تصنیف اے۔ ایہ کتاب شہید اول دی مشہور ترین تصنیف اے تے مختصر لیکن فقہ امامیہ دا مکمل نصاب اے جو طہارت توں دیات تک دے ابواب اُتے مشتمل اے جسنوں اس دی شرح دے ضمن وچ اج تک شیعہ حوزات علمیہ وچ پڑھایا جاندا اے۔
کتاب دا اعتبار
سودھوکتاب اللمعۃ الدمشقیہ اہم ترین فقہی مباحث دے مکمل نصاب اُتے مشتمل اے جو فتوی فقہ دے اسلوب وچ لکھی گئی اے تے بعض جگہاں اُتے بہت ہی مختصر انداز توں استدلالی مباحث نوں پیش کردی اے ؛ تے چونکہ ایہ مختصر وی اے تے اس دی عبارات سلیس تے مضامین و مندرجات منظم تے مرتب اے لہذا خاص منزلت و مقام رکھدی اے۔ ایہ گرانقدر کتاب اپنی تالیف دے ایام توں لے کے ہن تک فقہاء دی توجہ دا مرکز رہی اے تے انہاں نے اپنی تالیفات وچ اس دے حوالے دتے نيں تے اس دے مندرجات توں استناد کیا اے۔ ایہ کتاب اج وی حوزات علمیہ وچ شیعہ طالب علماں دے بنیادی درسی مآخذ وچوں اک اے۔ [۱]
تألیف دی روش
سودھوشیخ حر عاملی لکھدے نيں: شہید اول اک سال تک قلعۂ شام وچ قید سن تے انہاں نے ايسے دوران کتاب لمعہ نوں ست دن دے عرصے وچ تالیف کیا؛ حالانکہ انہاں دے پاس محقق اول دی کتاب مختصر النافع دے سوا کوئی وی فقہی کتاب نہ سی۔[۲] شہید اول نے اس کتاب دے ہر باب دے آغاز وچ اس باب دے خاص احکام بیان کيتے نيں، بعدازاں انہاں احکام توں متعلق مسائل تے بعدازاں مستحبات تے مکروہات بیان کيتے نيں تے فیر ـ جداں کہ کتاب دے آخر وچ مذکور اے ـ انہاں نے مشہور فقہاء دی آراء بیان کيتے نيں۔
تألیف دا سبب
سودھوجداں کہ کتاب دے آغاز وچ مصنف دے خطبۂ اول وچ مذکور اے، انہاں نے ایہ کتاب انہاں لوکاں دی درخواست اُتے لکھی اے جنہاں دا تذکرہ انہاں نے "بعض الدیانین" دے عنوان توں،[۳] تے کتاب دے آخر وچ "بعض الطالب علماں" دے عنوان توں کیا اے۔[۴] شہید ثانی شرح لمعہ وچ لکھدے نيں: ایہ کتاب خراسان دے سربداران دے سلسلے دے اک سلطان شمس الدین محمد آوی دی اک قریبی شخصیت دی درخواست اُتے لکھی گئی اے تا کہ ایہ کتاب فقہی تے حکومتی احکام دا مرجع ہوئے۔[۵]
کتاب دے عناوین
سودھوکتاب لمعہ دمشقیہ دے مباحث و موضوعات چار حصےآں "عبادات، معاملات، ایقاعات تے احکام" وچ مرتب کيتے گئے نيں؛ تے ایہ مباحث 52 کتاباں وچ پیش کيتے گئے ہيں جنہاں دی ترتیب حسب ذیل اے:
- کتاب الطہارۃ
- کتاب الصلاۃ
- کتاب الزکاۃ
- کتاب الخمس
- کتاب الصوم
- کتاب الاعتکاف
- کتاب الحج
- کتاب الجہاد
- کتاب الکفارات
- کتاب النذر و التوابع
- کتاب القضاء (احکام قضاوت)
- کتاب الشہادات (احکام شہادت دادن در محکمہ قضایی)
- کتاب الوقف
- کتاب العطیہ
- کتاب المتاجر (تجارت دے احکام توں متعلق)
- کتاب الدَین (قرض توں متعلق احکام دے سلسلے وچ )
- کتاب الرہن
- کتاب الحَجْر
- کتاب الضمان
- کتاب الحوالۃ
- کتاب الکفالۃ
- کتاب الصلح
- کتاب الشرکۃ
- کتاب المضاربۃ
- متاب الودیعۃ
- کتاب العاریۃ
- کتاب المزارعۃ
- کتاب المساقاۃ
- کتاب الاجارۃ
- کتاب الوکالۃ
- کتاب الشُفعۃ
- کتاب السَبق و الرِمایۃ
- کتاب الجُعالۃ
- کتاب الوصایا
- کتاب النکاح
- کتاب الطلاق
- کتاب الخُلع و المُباراۃ
- کتاب الظہار
- کتاب الایلاء
- کتاب اللِعان
- کتاب العتق
- کتاب التدبیر والمکاتبۃ والاستیلاد
- کتاب الاقرار
- کتاب الغصب
- کتاب اللُقطۃ
- کتاب احیاء الموات
- کتاب الصید و الذبائح
- کتاب الاطعمۃ و الاشربۃ
- کتاب المیراث
- کتاب الحدود
- کتاب القصاص
- کتاب الدیات
کتاب طہارت توں کتاب جہاد تک عبادات دا حصہ اے تے باقی حصے مختلط نيں۔ کتاب شرکۃ توں کتاب نکاح تک معاملات دا حصہ اے تے کتاب حدود توں قصاص، دیات، قضاء تے شہادۃ تک احکام دا حصہ اے تے باقی کتاباں دا تعلق ایقاعات دے حصے وچ آندی نيں۔
لمعہ دی شرحاں
سودھو
لمعہ دی شرحاں نوں دو قسماں وچ تقسیم کیا جا سکدا اے:۔ اوہ جنہاں دے مستقل عناوین تے ناں نيں تے بعض شرحاں تے حاشیاں دے عنوان توں مشہور ہوئی نيں۔
مستقل ناواں دی حامل شرحاں
سودھو- الروضۃ البہیۃ فی شرح اللمعۃ الدمشقیہ، تألیف: شہید ثانی (متوفٰی سنہ 966ہجری قمری) جو لمعہ دی مشہور ترین شرح اے۔
- توضیح المشکلات، تألیف: از محمد شفیع بن محمد حسین (متوفی تیرہويں صدی ہجری دے درمیانی سال)۔
- التحفۃ الغرویہ (شرح کتاب میراث)، تألیف: شیخ خضر بن سلال آل خدام عفکاوی (متوفٰی سنہ 1255ہجری)
- کشف النقاب، تألیف: مسیح بن محمد سعید تہرانی۔
- المذاہب القدسیہ، الأنوار الغرویہ، الشریعۃ النبویہ، تألیف: شیخ محمد جواد بن تقی المعروف بہ ملا کتاب احمدی(جو سنہ 1267ہجری قمری وچ زندہ سن )۔ اس کتاب دا تذکرہ مذکورہ تِناں ناواں توں ہويا اے۔
- التحفۃ الرضویہ، تألیف: سید محمد بن معصوم رضوی مشہدی (متوفٰی سنہ 1255ہجری قمری)۔
- الخیارات، ایہ کتاب "بیع" دے بعض مسائل دی مفصل شرح اے۔ تألیف: شیخ علی بن جعفر کاشف الغطاء (متوفٰی سنہ 1353ہجری قمری)۔
- الدرۃ الغریہ، تألیف: ملا عبد الکریم بن محمد باقر سلماسی (متوفٰی سنہ 1280ہجری قمری)۔
- العدّۃ النجفیہ، تألیف: شیخ محمد طہ دے والد شیخ محمدرضا نجف۔
- الغرۃ الغرویہ، تألیف: ملا علی۔
- المنحۃ السنیہ، تألیف: سید محمد بن ہاشم ہندی (متوفٰی سنہ 1323ہجری قمری)۔
- المواہب العلّیہ، تألیف: میرزا ابو تراب قزوینی حائری۔
- الدرۃ الحائریۃ، تألیف: علی نقی بن حسن طباطبائی (متوفٰی سنہ 1289ہجری قمری)۔
- النجعۃ فی شرح اللمعہ، تألیف: محمد تقی شوشتری (متوفٰی سنہ 1416ہجری قمری)۔[۶]۔[۷]
بےناں شرحاں تے حواشی
سودھو- حاشیہ بر لمعہ، تألیف: بعض علماء، سنہ 932ہجری قمری۔
- شرح خطبۃ اللمعۃ الدمشقیہ، تألیف: شیخ احمد بن صالح آل طعانی بحرانی(متوفٰی سنہ 1315ہجری قمری)۔
- شرح لمعہ، تألیف: سید حسن بن محمد باقر، ملقب بہ حاج آقا امیر (متوفٰی سنہ 1380ہجری قمری)۔
- شرح لمعہ، تألیف: سید محمدرضا بن سید محمدمہدی بحرالعلوم۔
- شرح لمعہ، تألیف: شیخ سلیمان بن احمد آل عبد الجبار قطیفی (متوفٰی سنہ 1270ہجری قمری)۔
- شرح لمعہ، تألیف: شیخ علی بن حسین خنقانی۔
- شرح لمعہ، تألیف: سید علی بن ابی شبانہ بحرانی(متوفٰی سنہ 1121ہجری قمری)۔
- شرح لمعہ، تألیف: شیخ علی بن محمود طبسی(متوفٰی سنہ 1375ہجری قمری)۔
- شرح لمعہ، از شیخ معز الدین تونی۔
- شرح لمعہ، تألیف: آقا مہدی بن محمد ابراہیم کلباسی (متوفٰی سنہ 1292ہجری قمری)۔
- شرح لمعہ، از میرزا علی بن محمد بن حسین سلطان العلماء حسینی۔
- شرح لمعہ، تألیف: سید محمد معروف بہ قیصر (متوفٰی سنہ 1255ہجری قمری)۔[۸]۔[۹]
منظوم لمعہ
سودھو- التحفۃ القوامیہ، از: سید قوام الدین محمد بن محمد مہدی سیفی قزوینی۔[۱۰]
- الہدایۃ المہدیۃ، از عبد الکریم جرجانی (زندہ در 1304ہجری قمری)۔
- لؤلؤ الأحکام و نخبۃ الأحکام، از شیخ علی بن محمد جعفر شریعتمدار استرآبادی۔[۱۱]
- کنز الدر الأیتام۔
نشر و اشاعت
سودھوکتاب لمعہ دمشقیہ بارہیا زیور طبع توں آراستہ ہوئی اے تے انہاں طباعتاں وچوں اک عربی بولی وچ تے دو مجلدات وچ اے جس دا ناشر بیروت دا مطبعہ دارالعالم الاسلامی اے۔
حوالے
سودھو- ↑ گرجی، تریخ فقہ و فقہا، ص233۔
- ↑ حر عاملی، امل الآمل، ج1، ص183۔
- ↑ شہید اول، اللمعۃ الدمشقیۃ، ص13۔
- ↑ اللمعۃ الدمشقیۃ، ص269۔
- ↑ شہید ثانی، شرح اللمعۃ، ج1، ص238۔
- ↑ آقا بزرگ طہرانی، الذریعہ، ج8، 14، 16، 22 و 23۔
- ↑ امین عاملی، اعیان الشیعہ، ج4، ص255۔
- ↑ آقا بزرگ طہرانی، الذریعہ، ج6، 13 و 14۔
- ↑ امین عاملی، اعیان الشیعہ، ج10، ص41۔
- ↑ آقا بزرگ طہرانی، الذریعہ، ج1، ص490۔ ج3، ص462۔
- ↑ آقا بزرگ طہرانی، الذریعہ، ج24، ص92۔
مآخذ
سودھو- طہرانی، آقا بزرگ، محمد محسن، الذریعۃ الی لکھتاں الشیعۃ۔
- امین عاملی، سید محسن، اعیان الشیعۃ، بیروت، دارالتعارف، بی تا۔
- تہرانی، آقابزرگ، الذریعۃ الی لکھتاں الشیعہ، بیروت، دارالاضواء، 1403ہجری قمری۔
- جبعی عاملی، زین الدین، الروضۃ البہیۃ فی شرح اللمعۃ، جامعۃ النجف الدینیۃ، چاپ اول: 1386 و چاپ دوم: 1398ہجری قمری۔
- مکی عاملی، محمد بن جمال الدین، اللمعۃ الدمشقیۃ، قم، دارالفکر، 1411ہجری قمری۔
- شہید ثانی، شرح لمعہ۔
- گرجی، ابوالقاسم، تریخ فقہ و فقہا۔