ابوالفضل صدیقی
ابوالفضل صدیقی | |
---|---|
جم | 4 ستمبر 1908 |
وفات | 16 ستمبر 1987 (79 سال)[۱] |
مدفن | پاپوش نگر |
شہریت | پاکستان |
عملی زندگی | |
مادر علمی | سینٹ جارجز کالج، مسوری |
پیشہ | ناول نگار ، افسانہ نگار |
پیشہ ورانہ زبان | اردو |
شعبۂ عمل | ناول ، ناولٹ ، نِکی کہاݨی ، خاکہ نگاری ، سوجیون ناواں ، ترجمہ |
باب ادب | |
ترمیم |
ابوالفضل صدیقی (پیدائش: 4 ستمبر، 1908ء- وفات: 16 ستمبر، 1987ء) پاکستان نال تعلق رکھنے والے اردو دے صف اول دے افسانہ نگار، ناول نگار تے مترجم سن ۔
حالات زندگی
سودھوابوالفضل صدیقی 4 ستمبر، 1908ء نوں عارف پور نوادہ، بدایاں، اترپردیش، برطانوی ہندوستان وچ اک معزز زمیندار خاندان وچ پیدا ہوئے۔[۲][۳][۴] انہاں دا خاندان 1857ء دی جنگ آزادی وچ مجاہدین دی مدد کرنے دے پاداش وچ معتوبین ِحکومت وچ رہ چکيا سی۔ آپ دے دادا چوہدری احمد حسن علاقے دے معزز زمیندارہونے دے نال شاعر وی سن تے علیل تخلص کردے سن، اس دے علاوہ قانون اُتے اچھی دسترس رکھنے دی وجہ توں حکومت کیتی طرف توں اعزازی عدالتی عہدے 'منصفی' اُتے وی فائز سن ۔ چوہدری احمد حسن دے چھوٹے بیٹے تے ابوالفضل دے والد محترم ابوالحسن صدیقی وی علی گڑھ دے اعلیٰ تعلیم یافتہ سن، معروف وکیل تے شاعر و ادیب وی سن ۔ اس وقت دے مستند ادبی رسالے وچ انہاں دی نگارشات شائع ہودیاں سن۔ اس خاندان دے علم و شائستگی دا اِنّا چرچا سی کہ زمینداری دا روايتی رعب داب انہاں دی حویلی دے دروازے اُتے ہی کھڑا رہندا سی، زمینداراں دے مظالم دی جگہ شاعرانہ حساسیت نے لے لی سی، ایہی وجہ سی کہ انہاں دے مزارع اپنے مالکاں اُتے جان چھڑکتے سن ۔ ابوالفضل دے والد نے بدایاں وچ ابوالفضل نوں اک مشن اسکول وچ داخل کروا دتا۔ مشن اسکول وچ دو سال گزارنے دے بعد اوہ سینٹ جارجز کالج مسوری وچ داخلہ لینے وچ کامیاب ہو گئے جو اس وقت ہندوستانیاں دے لئی بہت مشکل سی۔ بہرحال اوتھے توں سینئر کیمبرج کر کے واپس آئے تاں اپنی زمینداری سنبھالی۔ شکار، زراعت، باغات تے جانوراں دا باریک بینی توں مشاہدہ ،غرض جنگل تے دیہات توں متعلق انہاں دا سارا علم کتابِ فطرت توں براہِ راست اکتساب دا نتیجہ سی جو فیر انہاں دے لازوال افسانےآں وچ جھلکا تے اک زمانے نوں اپنا معترف بنا لیا۔[۵]
ابو الفضل صاحب دی ادبی زندگی دا آغاز 1932ء وچ ہويا۔ ہفت روزہ ریاست دہلی دے 15 اگست، 1932ء دے شمارے وچ اک طنزیہ مضمون لکھیا جوان دی پہلی مطبوعہ تحریر اے۔ ابو الفضل صاحب دا پہلا افسانہ سماج دا شکار اے جو رسالہ ادبی دنیا لاہور وچ 1941ء وچ تے پہلا افسانوی مجموعہ 1945ء وچ شائع ہويا۔[۳] انہاں دناں برصغیر وچ نفرت دا جوالا مکھی پھوٹ پيا۔ ابوالفضل تے انہاں دا خاندان چونکہ مسلم لیگی مشہور سی، گھرانہ وی مسلم روایت پسند سی، فیر انہاں دی حویلی اطراف دے دیہاتاں وچ پھوٹ پڑنے والے خونی فسادات توں متاثر ہونے والے مسلماناں دی پناہ گاہ بن گیا تاں گویا بہانہ ہتھ آ گیا۔ سازشی سازشاں دے جال بننے لگے، لیکن ابوالفضل اِنّے حوصلہ مند تے ذکی سن کہ نہایت حکمت و بصیرت توں انہاں سازشاں دے تاروپود بکھیردے رہے۔ لیکن جدوں تقسیم ہند دے بعد حکومت ہند نے تنسیخ زمینداری دا قانون نافذ کر دتا جس توں جس توں وڈے وڈے زمیندار معاشی طور اُتے بدحال ہو گئے تاں ابوالفضل صدیقی دا جی اِنّا برا ہويا کہ بالآخر 1954ء وچ پاکستان ہجرت کر آئے تے کراچی وچ جیکب لائنز دے اک دو کمرےآں دے کوارٹر وچ رہنے لگے۔ کتھے ایکڑاں اُتے پھیلی ہوئی حویلی تے نوکراں دی قطاراں تے کتھے ایہ دو کمرے! کوئی تے ہُندا تاں ماضی دی یاداں اوڑھ کر لیٹا رہندا لیکن انہاں نے نہ صرف پامردی توں حالات دا مقابلہ کيتا بلکہ نال نال قلم توں افساں وی پھونکتے رہے۔ اک دے بعد اک انہاں دی لازوال کہانیاں آندی گئياں۔ انہاں دے موضوع بہت منفرد سن ۔ دیہات، اوتھے دے تمام طبقات، کسان، کھیت، مزدور، مہاجن، جاگیرداراں تے انہاں دے کارندےآں، دیہاتیاں دے مسائل تے انہاں دی نفسیات، پھرجنگل، نباتات، جانوراں، چرند پرند، درند، انہاں دی عادات و خصائل، جبلت تے انسان توں انہاں دے باہمی رشتاں نوں جس طرح انہاں نے لکھیا، اوہ بلاشبہ اردو ادب دے سرمائے وچ اپنی نوعیت دا اک منفرد ذخیرہ اے ۔[۵]
اعزازات
سودھوابو الفضل صدیقی دی علمی ادبی خدمات دے اعتراف وچ انہاں دے افسانہچڑھدا سورج اُتے 1957ء وچ انہاں نوں یونیسکو دا بین الاقوامی انعام دتا گیا۔ ناولٹ گل زمین دی تلاش وچ اُتے 1983ء نقوش صدارتی ایوارڈ دتا گیا تے ناولترنگ اُتے نیشنل بک کونسل ایوارڈ برائے 1989ء دتا گیا۔[۳]
لکھتاں
سودھوابوالفضل صدیقی دیاں لکھتاں و تراجم درج ذیل نيں :
- اہرام (افسانوی مجموعہ)
- تعزیر (ناول)
- رموز باغبانی
- سرور(ناول)
- چار ناولٹ (ناولٹاں دا مجموعہ)
- انیس سو چوراسی (جارج آرویل دے ناول دا اردو دا ترجمہ)
- جوا لامکھی (افسانوی مجموعہ)
- آئینہ (افسانوی مجموعہ)
- انصاف (افسانوی مجموعہ)
- ترنگ (ناول)
- گلاب خاص ( افسانوی مجموعہ)
- دن ڈھلے ( افسانوی مجموعہ )
- عہد ساز لوگ ( شخصی خاکےآں دا مجموعہ)
- ستاروں کی چال ( افسانوی مجموعہ)
- زخم دل ( ناول)
- شکنی (افسانوی مجموعہ)
- کہاں کے دیر و حرم (خود نوشت سوانح عمری)
وفات
سودھوابوالفضل صدیقی 16 ستمبر، 1987ء نوں کراچی، پاکستان وچ وفات پاگئے۔ اوہ کراچی دے پاپوش نگر قبرستان وچ سپردِ خاک ہوئے۔[۳][۴][۲]
حوالے
سودھو- ↑ https://www.rekhta.org/authors/abul-fazal-siddiqui
- ↑ ۲.۰ ۲.۱ پروفیسر محمد اسلم، خفتگانِ کراچی، ادارہ تحقیقات پاکستان، دانشگاہ پنجاب لاہور، نومبر 1991، ص 174
- ↑ ۳.۰ ۳.۱ ۳.۲ ۳.۳ عقیل عباس جعفری، پاکستان کرونیکل، ورثہ / فضلی سنز، کراچی، 2010ء، ص 620
- ↑ ۴.۰ ۴.۱ ابوالفضل صدیقی، بائیو ببلوگرافی ڈاٹ کم، پاکستان
- ↑ ۵.۰ ۵.۱ اردو ادب دے مایہ ناز ادیب- ابوالفضل صدیقی،ساڈی ویب ڈاٹ کم، پاکستان