ابن البواب
| ابن البواب | |
|---|---|
 | |
| جم | 10ویں صدی[۱] |
| وفات | سنہ 1022 (21–22 سال)[۲] |
| شہریت |  خلافت عباسیہ
|
| عملی زندگی | |
| پیشہ | خطاط |
| شعبۂ عمل | اسلامی خطاطی |
| وجہ شہرت | اسلامی خطاطی |
| کارہائے نمایاں | خط نسخ دی ایجاد |
| تحریک | خط نسخ، خط محقق، خط ثلث |
ترمیم  | |
ابن البواب (پیدائش: 961ء– وفات: اگست 1022ء یا یکم ستمبر 1022ء) خلافت عباسیہ تے آل بویہ دے زمانے وچ عربی دا خطاطتے مصور سی ۔
ناں و کنیت
سودھوابن البواب دا ناں علی بن ہلال ابن البواب اے، لقب ابن البواب تے کنیت ابوالحسن سی۔ ابن البواب دے والد ہلال آل بویہ دے ایتھے دربان سن، اِسی لئی اُنئيں ابن البواب تے ابن استری (استر: یعنی پردہ) دے القابات توں یاد کیتا جاندا سی ۔بغداد وچ صاحب الخط دے لقب توں وی مشہور سی ۔[۳]
خطاطی
سودھوابن البواب نے اصلاً خطاطی دی تعلیم ابوعبداللہ محمد بن اسد بغدادی تے ابن جنی (متوفی 1002ء) توں حاصل کيتی۔ بغداد وچ دوسرے استاداں خطاطی دی تعلیم پائی۔ فن خطاطی وچ محنت تے ریاضت دے سبب اپنا ناں پیدا کیتا تے اپنے زمانے دا ممتاز ترین خطاط بن گیا تے اِس دی استادی نوں مستقبل دے تمام خطاطین نے تسلیم کیتا۔ ابن البواب دی فنی صلاحیتاں دی بنا اُتے بوایہی امیر عراق بہاء الدولہ دیلمی (388ھ-403ھ/ 998ء تا 1012ء) دے وزیر فخرالملک ابوطالب نے اُسنوں اپنا ندیم خاص بنالیا تے فیر کِسے مجلس وچ ابن البواب نوں جدا نئيں کیتا۔ کچھ عرصہ تک بہاء الدولہ دیلمی دے کتب خانہ دا منتظم و کتابدار (لائبریرین) وی رہیا۔
اِسی دور وچ جدوں کہ ابن البواب دربارِ آل بویہ توں وابستہ سی، بہاء الدولہ دیلمی نے کتب خانے توں ابن مقلہ دا خطاطی والا نسخہ قرآن طلب کیتا لیکن ایہ نسخہ مکمل نہ سی ۔ تیسواں پارہ اِس نسخے وچ موجود نہ سی ۔ بہاء الدولہ دیلمی دے حکم اُتے ابن البواب نے نے آخری پارہ لکھ کے اِس نسخے نوں مکمل کے دتا۔ بہاء الدولہ دیلمی خود وی فن خطاطی تے خطوط دا وڈا نقاد سی مگر اوہ ایہ تمیز نہ کرسکیا کہ کونسا خط ابن مقلہ دا اے تے کیہڑی تحریر ابن البواب دی اے ؟۔[۴] ابن البواب دا خط حسن و رعنائی وچ ضرب المثل سی ۔
ابن البواب دے سوانح نگاراں نے لکھیا اے کہ ابن البواب نے 64 مرتبہ قرآن کریم دی کتابت دی اے تے اِس دی اک نقل 391ھ (1001ء) دی تحریر شدہ چیسٹر بیٹی لائبریری وچ تے دوسری نقل جامع سلطان سلیم مسجد، استنبول وچ موجود اے۔
ناقدین دی نظر وچ
سودھوناقدین دا ایہ خیال اے کہ فن خطاطی وچ قواعد سازی تے ضابطہ سازی دا جو سلسلہ ابن مقلہ نے شروع کیتا سی، اُس نوں ابن البواب نے پایہ تکمیل تک پہنچیا دتا تے فیر اِنہاں قواعد و ضوابط دے مطابق خطوط دی تزئین و رہتل کيتی۔ ابن مقلہ دی خطاطی وچ کدرے کدرے خامی یا جھول دکھادی دیندا اے لیکن ایہ خامیاں ابن البواب دے ایتھے دکھادی نئيں دیتاں۔ ابن البواب نے خطوط دے تمام نقائص نوں دور کردے ہوئے اُنہاں دے قواعد نوں مرتب کیتا۔ اِنئيں کوششاں دے باعث عوام وچ ابن مقلہ دے خط دی بجائے ابن البواب دی خطاطی نوں مقبولیت ہوئی۔
وفات
سودھوابن البواب دا انتقال ماہِ جمادی الاول 413ھ/ اگست 1022ء وچ بعمر 63 سال قمری (61 سال شمسی) بغداد وچ ہويا تے بابِ حرب دے قبرستان وچ [۵] امام احمد بن حنبل دے مدفن دے جوار وچ تدفین کيتی گئی۔[۳][۶] امام ابن الجوزی (متوفی 597ھ/1200ء) نے المنتظم فی تریخ الملوک و الامم وچ ابن البواب دی موت تریخ بروز ہفتہ 2 جمادی الثانی 413ھ مطابق یکم ستمبر 1022ء نوں ہوئی۔[۷] ابن البواب دی وفات اُتے عربی شاعر نے مرثیے کہے جنہاں وچ نقیب الاشراف سید مرتضیٰ موسوی (متوفی 436ھ/1045ء) دا وی مرثیہ شامل اے۔ شاعر نے ابن البواب دے خط نوں بطور تشبیہ استعمال کیتا اے کیونجے اُس دا خط حسن و رعنائی وچ ضرب المثل سی ۔ ابو العلاء المعری (متوفی 449ھ/ 1057ء) نے شعر وچ اُس دے خط دی ایويں تعریف کيتی اے:
| ولاح ھلال مثل نون اجادھا | بماء النضار الکاتب ابن ھلال |
صاحب انیس العشاق شرف الدین رامی (متوفی 795ھ/1393ء) نے لکھیا اے:[۸]
| از خط و سواد ابروانت بمثال | عاجز شود ابن مقلہ و ابن ھلال |
شاگرد
سودھوابن البواب دے شاگرداں دی تعداد سینکڑاں وچ اے جنہاں وچ مشہور عالم امام ابن الجوزی (متوفی 597ھ/1200ء) تے یاقوت مستعصمی (متوفی 698ھ/1298ء) نيں۔
ہور ویکھو
سودھوحوالے
سودھو- ↑ Encyclopædia Britannica Online ID: https://www.britannica.com/biography/Ibn-al-Bawwab
- ↑ Encyclopædia Britannica Online ID: https://www.britannica.com/biography/Ibn-al-Bawwab — subject named as: Ibn al-Bawwab — اخذ شدہ بتاریخ: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷ — عنوان : Encyclopædia Britannica
- ↑ ۳.۰ ۳.۱ ابن العماد الحنبلی: شذرات الذھب، جلد 5، صفحہ 71۔ مطبوعہ بیروت، لبنان۔
- ↑ تریخ خط و خطاطین: صفحہ 117۔
- ↑ ابن کثیر: البدایہ والنہایہ، جلد 12، صفحہ 38۔ مطبوعہ لاہور۔
- ↑ تریخ خط و خطاطین، صفحہ 117۔
- ↑ امام ابن الجوزی: المنتظم فی تریخ الملوک و الامم، جلد 15، صفحہ 155۔ مطبوعہ دارالکب العلمیہ، بیروت، لبنان، 1415ھ/ 1995ء۔
- ↑ تریخ خط و خطاطین: صفحہ 117/118۔