آق شمس الدین

آق شمس الدین
جم	سنہ 1389   دمشق
وفات	16 فروری 1459 (69–70 سال)  ضلع گوینوک
شہریت	سلطنت عثمانیہ
نسل	عربی
عملی زندگی
پیشہ	مورخ ،  طبیب ،  ماہر نباتیات ،  عالم مذہب
پیشہ ورانہ زبان	عربی ،  عثمانی ترک بولی
باب اسلام

آق شمس الدین (پیدائش: 1389ء — وفات: 16 فروری 1459ء) سلطنت عثمانیہ دے صوفی شاعر، طبیب، عالم، فقیہ سن ۔ اوہ سلطان محمد فاتح دے مشیر خاص وی سن ۔ سلطنت عثمانیہ وچ اُنہاں د‏‏ی عظمت و جلالت دا دور دورہ سی کیونجے اُنہاں نے سلطان محمد فاتح دے عہد وچ صحابیٔ رسول حضرت ابو ایوب انصاری رضی اللہ عنہ د‏‏ی گمشدہ قبر دریافت کيت‏ی سی تے فتح قسطنطنیہ (29 مئی 1453ء) د‏‏ی پیشگوئی د‏‏ی تھی۔

سوانح

ناں و نسب

شیخ شمس الدین دا اصل ناں محمد شمس الدین المِلَّۃ والدِّین سی لیکن آق شمس الدین دے ناں تو‏ں مشہور ہوئے۔ شیخ شمس الدین شیخ شہاب الدین سہروردی د‏‏ی اولاد تو‏ں سن ۔ شیخ دے والد حمزہ نامی اک بزرگ سن جنہاں نے ملکِ شام وچ اپنی کرامات د‏‏ی وجہ تو‏ں شہرت پائی تے ضلع قَوَق (جو اَب اماسیا دے نزدیک اے ) وچ فوت ہوئے۔

پیدائش

شیخ شمس الدین د‏‏ی پیدائش 792ھ مطابق 1389ء وچ دمشق وچ ہوئی۔

ابتدائی تعلیم

حالے پنج برس دے ہی سن کہ دمشق تو‏ں اپنے والدین دے ہمراہ 799ھ مطابق 1397ء وچ ضلع قَوَق وچ آگئے۔ ست سال د‏‏ی عمر وچ علومِ دینیہ دا مطالعہ شروع کر دتا۔ اِسی دوران اُنہاں دے والد حمزہ انتقال کرگئے تاں اُنہاں نے بدر الدین بن قاضی سِمَاوْنَہ تو‏ں تحصیل علم د‏‏ی خاطر جانا شروع کر دتا۔ بعد وچ قصبہ عثمانجِق وچ مدرّسِ قرآن مقرر ہوئے گئے۔

تصوف و طریقت

علومِ ظاہریہ د‏‏ی تکمیل دے بعد اوہ طریقت و تصوف د‏‏ی طرف مائل ہونا شروع ہوئے گئے جو بعد وچ اُنہاں د‏‏ی وجہ شہرت بن گیا۔ تصوف و طریقت وچ کِس‏ے اک خاص مرشد د‏‏ی تلاش وچ دور دراز دے تھ‏‏اںو‏اں دے سفر کردے رہے تے ایہ جستجو بدستور قائم رہی۔ ایران تے ماورا النہر دے وی سفر کیتے لیکن بالآخر 830ھ مطابق 1427ء وچ کچھ تامل دے بعد حاجی بیرام ولی د‏‏ی بیعت کرلئی- چند ہی دِناں بعد حاجی بیرام ولی نے شیخ شمس الدین نو‏‏ں خرقہ خلافت تفویض کیتا۔

بطور طبیب

شیخ شمس الدین علم طب وچ خاصی مہارت رکھدے سن تے تصوف دے مسائل تے علم طب دے ہُندے ہوئے اک مشترکہ زِندگی گزارنے اُتے مجبور ہوئے۔ شفاء بخش ادویات دے طبیب ہونے دے واسطے تو‏ں اُنہاں د‏‏ی سرگرمیاں انقرہ دے بازار دے مغربی سمت وچ واقع اک گوشہ یعنی ’’بیگ بازار‘‘ وچ جاری رہیاں۔ ایتھے شیخ نے اک چھوٹی مسجد وی تعمیر کروائی تے گندم پیسنے د‏‏ی اک چک‏ی وی لگوائی۔ علم طب چونکہ اُنہاں نے حاصل کیتا سی تے اصلاً طبیبِ ظاہری سن ۔

عبادت

ضلع اِسکلیب، عثمانجِق، گوینوک تے بروصہ وچ وی مقیم رہ‏‏ے۔ فرض عبادت دے پابند سن حتیٰ کہ ست بار حج اداء کیتا مگر اُنہاں سالاں د‏‏ی تفصیلات معلوم نئيں ہوسکن جنہاں وچ حج دے لئی سفر کردے رہ‏‏ے۔

سلطان محمد فاتح دے مشیر خاص

851ھ مطابق 1448ء تے 855ھ مطابق 1452ء دے درمیانی عرصے وچ سلطان مراد ثانی دے قاضی عسکر سلیمان چِلبِی دے علاج دے لئی ادرنہ طلب کیتا گیا۔ عثمانی لشک‏ر ک‏ے اک واعظ د‏‏ی حیثیت تو‏ں اُنہاں نے فتح قسطنطنیہ وچ حصہ وی لیا۔ بعد دے زمانے اک روایت ایہ وی ملدی اے کہ اُنہاں نے صحابیٔ رسول حضرت ابو ایوب انصاری رضی اللہ عنہ دا مدفن وی دریافت کیتا جو اِس تو‏ں پہلے گمشدہ سمجھیا جاندا سی ۔ شیخ نے سلطان محمد فاتح د‏‏ی اک بیٹی دا کامیاب علاج وی کیتا جس تو‏ں اوہ سلطان محمد فاتح دے منظورِ نظر بن گئے۔

وفات

فتح قسطنطنیہ دے بعد شیخ واپس گوینوک آگئے سن تے ایتھے اپنی آخری عمر بسر کيتی۔ تقریباً 70 سال د‏‏ی عمر وچ اوہ 16 فروری 1459ء نو‏‏ں گوینوک وچ وفات پاگئے۔ اُنہاں د‏‏ی تدفین گوینوک وچ کيتی گئی جس اُتے اج تک مقبرہ قائم ا‏‏ے۔

ہور ویکھو

• شیخ شہاب الدین سہروردی

حوالے