ہندو گود اتے پرورش قنون
| ہندو گود اتے پرورش قنون | |
|---|---|
 | |
| نفاذ بذریعہ | بھارتی پارلیمان |
| صورت حال: نافذ | |
ہندو گود لینا تےپرورش قنون 1956ء بھارت دی پارلیمان دی جانب توں منظور شدہ اک قانون اے۔ ایہ 1956ء وچ ہندو کوڈ بل دے تحت منظور کیتا گیا سی ۔ اسی دوران وچ تن اہم قوانین بنے سن : ہندو قانون وراثت (1956ء)، ہندو قانون کم سنی تے سرپرستی (1956ء) تے ہندو قانون شادی 1955ء ۔
مقصد
سودھوہندو گود لینے تے تکمیل ضروریات قانون خصوصًا کسی ہندو دی جانب توں بچےآں نوں گود لینے تے اِس شخص دے قانونی فرائض جنہاں وچ مختلف ارکان خاندان دی کفالت جنہاں وچ زوجہ یا ازواج، والدین تے سسرالی اعزاء شامل نيں، مذکور اے۔
گود لئی گئے بچے دے لئی اردوپنجابی وچ لفظ مُتَبَنّٰی اے۔
تریخ تے مذہبی روابط
سودھوہر ہندو دے لئی لڑکے دا ہونا ضروری اے تے لڑکا پیدا کر کے اک ہندو دنیا وچ تن واجبات وچوں اک دی تکمیل کردا اے۔ ہندو دھرم وچ منیا گیا اے کہ لڑکا باپ نوں جہنم توں نجات دلاندا اے (اسی وجہ اسنوں پُوت کہیا گیا اے ) تے فرزند نوں عرف عام وچ پُتْر کہیا گیا اے۔[۱]
ہندوواں نے ہمیشہ ہی خواہش کیتی اے کہ فطری طور اُتے فرزند پیدا ہوئے (اک 'اَوْراسا') تاکہ روحانی فائدے حاصل ہون تے خاندان اگے ودھے۔ پر ثانوی لڑکےآں نوں ویدی دور توں اج تک تسلیم کیتا گیا اے۔
کچھ ناجائز لڑکے وی حصولِ فرزند دے نظام دا حصہ بن گئے تے جو رہ گئے، انہاں نوں کدی وی اَن دیکھیا نئيں کیتا گیا۔ ایہ تسلیم کیتا گیا کہ جو کوئی، راست یا بالواسطہ کسی بچے دی ولادت دا سبب بنے اوہ اس دی دیکھ ریکھ دا ضامن ہوئے گا۔ ہندو سادھوواں دے مطابق لڑکےآں دی تعداد بارہ یا تیرہ ہونا چاہیے۔
منو دے مطابق، فرزندان دو زمرے وچ آندے نيں۔ زمرۂ اول دے فرزند زشتے دار تے وارث نيں جدوں کہ زمرۂ دوم وچ رشتے دار نيں۔ انگریزی دورِ حکومت تک زیادہ فرزند جو اُتے دے زمرے وچ سن، معدوم ہوچکے سن تے صرف فطری طور اُتے مولود تے متبنٰی (لے پالک) رہ گئے سن ۔
نفاذ
سودھوایہ قانون نافذ ہوئے گا:
-ہر اوہ شخص جو بدھ مت دا پیروکار، جین یا مذہبًا سکھ ہوئے۔
-ہر اوہ شخص جو انہاں علاقےآں وچ رہندا ہوئے جتھے ایہ قانون نافذ ہُندا اے تے اوہ مسلمان، مسیحی، پارسی یا یہودی نہ ہوئے جائز تے ناجائز بچہ جس دی پرورش نکتہ اولٰی وچ مذکور مذاہب دے طرز اُتے کيتی گئی یا جس نے انہاں مذاہب وچوں کسی اک نوں قبول کیتا ہوئے۔
ایہ قانون انہاں گود لینے دے معاملےآں دا احاطہ نئيں کردا جو اس دے نفاذ توں پہلے رونما ہوئے۔ پر ایہ ہر اس شادی اُتے نافذ ہوئے گا جو اس قانون توں پہلے یا بعد وچ رونما ہوئی ہوئے۔ اس دے علاوہ جے بیوی ہندو نہ ہوئے تاں شوہر جدید ہندو قانون دے تحت اس دی کفالت دا ذمے دار نئيں اے۔[۲]
گود لینا
سودھوکون گود لے سکدا اے
سودھواس قانون دے تحت صرف اوہی ہندو گود لے سکدے نيں جو کچھ معیاراں نوں پورا کردے ہون۔ اس وچ پہلی شرط ایہ اے کہ گود لینے والا قانونی حق رکھے—جو اس قانون دی رو توں ایہ اے کہ اوہ ہندو ہوئے۔ دوسری گل ایہ اے کہ گود لینے والے متبنٰی نوں پرورش کرنے دے موقف وچ ہوئے۔ تیسری گل ایہ اے کہ بچہ وی گود لئی جاسکنے دے موقف وچ ہوئے۔ آخر وچ ایہ وی اے کہ گود لینے دی تمام ضروری شرائط دی تکمیل اے۔[۳]
آدمی اپنی زوجہ یا ازواج دی مرضی توں گود لے سکدا اے۔ پر جے زوجہ یا ازواج دماغی فتور دا شکار ہون، گزر چکیاں ناں، دنیا توں سنیاس لے چکیاں ہون یا ہندو دھرم توں خارج ہوچکیاں ہون، تاں مرضی دا حصول ضروری نئيں اے۔ غیر شادی شدہ مرد گود لے سکدا اے جے اوہ کم سن نہ ہوئے۔ پر، جے کوئی آدمی اک لڑکی نوں گود لینا چاہے تاں اوہ گھٹ توں گھٹ اکیس سال یا اس توں وڈی عمر دا ہونا چاہیے۔[۴]
صرف غیر شادی شدہ ہندو خواتین ہی قانونًا کسی بچے نوں گود لے سکدیاں نيں۔ شادی شدہ عورت صرف اپنے شوہر نوں اپنی مرضی دے سکدی اے۔ شادی شدہ عورت جس دا شوہر کسی بچے نوں گود لے اوہ اس بچے دی ماں قرار پاندی اے۔[۴] جے کوئی بچہ گود لیا گیا تے اس گھر وچ اک توں ودھ بیویاں ہون، تاں سب توں مقدم بیوی نوں گود لئی گئے بچے دی قانونی ماں دا درجہ حاصل ہُندا اے۔[۳]
کداں گود لیا جا سکدا اے ؟
سودھومُتَبَنّٰی لڑکا یا لڑکی دونے ہو سکدے نيں۔ مُتَبَنّٰی ہندو زمرے وچ آنا چاہیے۔ مُتَبَنّیہ غیر شادی شدہ ہونا چاہیے؛ پر جے کوئی مخصوص رسم ورواج فریقین اُتے ایسا عائد ہو کہ متبنیہ بیاہی ہوئے تاں ایضًا وی قانونًا درست اے۔ مُتَبَنّٰی سولہ یا اس دے نئيں ہو سکدی، تاوقتیکہ رسم ورواج فریقین اُتے ایسی صورت حال نہ پان۔ گود اس وقت لیا جا سکدا اے جدوں اسی جنس دا بچہ گود لئی جانے دے گھر وچ نہ ہوئے۔ بالخصوص جے لڑکے نوں گود لیا جا رہیا ہو تاں پالنے والے ماں باپ دے گھر وچ کوئی جائز یا گود لیا گیا لڑکا بہ قید حیات نئيں ہونا چاہیے۔[۴]
مُتَبَنّٰی دا قانونی پہلو
سودھوگود لئی جانے دی تریخ توں بچہ قانونی سرپرست نوں نوتسلیم شدہ والدین من کے انہاں دے زیر سایہ اے تے اس وجہ توں اوہ خاندانی وابستگی دا ہر فائدہ ملنا چاہیے۔ اس دا اک مطلب ایہ وی اے جس خاندان توں اسنوں گود لیا گیا اے، اوتھے دے قانونی فوائد جداں کہ جائداد، وراثت، وغیرہ اوہ بالکل کٹ چکيا اے۔[۴]
دیکھ ریکھ
سودھوبیوی دی دیکھ ریکھ
سودھواک ہندو بیوی دے شوہر اُتے لازم اے اوہ تاحیات اس دا خیال رکھے۔ قطع نظر ایہ کہ شادی اس قانون توں پہلے ہوئی ہو یا بعد، ایہ قانون نافذ رہے گا۔ استثنائی حالات ایہ ہو سکدے نيں کہ بیوی ہندو مت ترک کر کے کوئی ہور مذہب قبول کرے یا زنا دا ارتکاب کرے۔[۲]
بیوی نوں اجازت اے کہ اوہ شوہر توں وکھ رہے تے فیر وی اس دے اخراجات دی ادائیگی ہوئے۔ اس علیحدگی نوں کئی وجوہات دی بنا اُتے جواز فراہم کیتا گیا اے، جنہاں وچ شوہر دا کسی دوسری بیوی دے نال رہنا یا شوہر دا ہندومت دی بجائے دوسرے مذہب نوں اختیار کرنا، بیوی توں ظالمانہ انداز وچ پیش آنا یا جذام دا متشدد معاملہ۔[۲]
جے بیوی اپنے شوہر دے گزر جانے دی وجہ توں بیوہ بن جائے، تب سوہرے اُتے لازم اے کہ اس دا خیال رکھے۔ ایہ قانونی فریضہ اسی وقت نافذ العمل ہوئے گا جدوں بیوہ دے پاس گزربسر دا کوئی ذریعہ نہ ہوئے۔ جے اس دے پاس زمین یا آمدنی دے ہور ذرائع ہو تے اوہ خود دی دیکھ ریکھ کر سکے، تد سوہرے اُتے اس عورت دی ذمے داری نئيں اے۔ اس دے علاوہ، جے بیوہ کسی تے نال شادی کر لے تاں سوہرا اس قانون دی گرفت توں بالکل ہی آزاد متصور ہوئے گا۔[۲]
بچے یا بوڑھے ماں باپ دی دیکھ ریکھ
سودھواس قانون دے تحت، اک بچے نوں اپنے والدین توں دیکھ ریکھ دی طمانیت دتی گئی اے تاوقتیکہ اوہ کم سنی توں باہر نہ آئے۔ ایہ والدین دی جانب توں جائز و ناجائز دونے بچےآں دے بارے وچ اے جنہاں دا دعوٰی والدین وچوں گھٹ توں گھٹ کوئی اک کرے۔
والدین تے غیر خودکفیل لڑکیاں دا خیال اس وقت تک رکھیا جانا چاہیے جدوں تک اوہ خود دی دیکھ ریکھ کر نہ سکے۔[۲]
دیکھ ریکھ دی رقمی امداد
سودھودیکھ ریکھ دی رقمی امداد دا فیصلہ عدالتاں دا اختیار اے۔ بہ طور خاص جنہاں عوامل نوں فیصلہ سازی وچ غور کیتا جاندا اے انہاں وچ فریقین دا مقام یا رتبہ، دیکھ ریکھ وچ شامل لوکاں دی تعداد، دعوے داراں دے واجبی خواہشات، جے دعوے دار علاحدہ رہ رہیا ہو تے رہنے دے لئی منصفانہ جواز وی رکھدا ہو تے دعوے داراں دی جائداد تے آمدنی۔ جے متوفی قرض وچ مبتلا سی، تب اس دی ادائیگی کسی وی دیکھ ریکھ دی رقمی امداد دی فراہمی یا اس اُتے غور کرنے توں پہلے ضروری اے۔[۲]