رئیس الاحرار مولا‏نا محمد علی جوہر دا ایہ روزنامہ اردو اخبار ابتداً کلکتہ تو‏ں شائع ہونا شروع ہويا۔ بعد وچ مولا‏نا محمد علی جوہر اسنو‏ں دہلی تو‏ں نکالنے لگے۔ دہلی وچ مولا‏نا محمد علی جوہر نے اس دے لئی سرگرمی تو‏ں کم شروع کیتا۔ 13 فروری 1913ء دے ہمدرد دا نقیب اک صفحے اُتے نکلنے لگیا فیر بیروت تو‏ں ٹائپ خاصی مقدار وچ آ گئے تاں ہمدرد باقاعدگی تو‏ں نکلنے لگیا۔
اس وچ اردو دے بلند پایہ صحیفہ نگار مولا‏نا سید جالب، مولا‏نا شرر، قاضی عبدالاغفار تے سید محفوظ علی بدایونی مولا‏نا محمد علی جوہر د‏‏ی زیر نگرانی کم کردے سن ۔

اخبار د‏‏ی بندش

سودھو

نومبر 1914ء وچ مولا‏نا محمد علی جوہر دے ترکاں دے متعلق اک طویل مقالہ لکھنے دے باعث جدو‏ں انہاں دے انگریزی اخبار کامریڈ د‏‏ی ضمانت ضبط ہوئے گئی تے مولا‏نا محمد علی جوہر تے انہاں دے برادر اکبر مولا‏نا شوکت علی نو‏‏ں نظر بند کر دتا گیا۔
اگست 1915ء وچ روزنامہ ہمدرد نو‏‏ں بند کر دتا گیا۔ مولا‏نا محمد علی جوہر نے تحریک ترک موالات دے سلسلہ وچ قید وی کاٹی تے رہائی دے بعد 1923ء وچ ہمدرد نو‏‏ں فیر جاری کیتا۔
1928ء وچ مولا‏نا محمد علی جوہر علاج د‏‏ی غرض تو‏ں یورپ گئے تاں واپسی اُتے آپ نے اخبار د‏‏ی حالت نو‏‏ں چنگا نہ پایا تے انہاں د‏‏ی صحت وی خاصی بگڑ گئی تاں لہذا ناچار اس اخبار نو‏‏ں بند کرنا پيا۔

ہور ویکھو

سودھو