ہزارہ وال
معلومات نسلی گروہ

ہزاریوال یا ہزاروال (ہزارہ وال؛ ہزارہ وال تلفظ: [(h)əzaːɾeːʋaːl]؛ معیاری تلفظ: [həzaːɾeːʋaːl] شمالی پاکستان وچ ہزارہ دے علاقے دے کثیر النسل باشندےآں نو‏‏ں کہندے نيں۔[۱] ایہ خطہ اپنی کثیر النسل آبادی دے لئی جانیا جاندا اے، جس وچ متنوع نسلی گروہ شام‏ل نيں۔[۲]

ہزاریوال قبیلے

سودھو

ایتھ‏ے دے باشندےآں د‏‏ی اکثریت دا تعلق داردک قبیلے (یشکن، مانکیالی، شنکاری، راجکوٹی، چلس، گبارہ، مروچ) دے نال نال اعوان، گجر، سید، تنولی، مشوانی، کرلال، دھند عباسی، سواندی تے پشتون قبیلے (دوران) نال تعلق رکھدے نيں۔ ترین، یوسفزئی، دلازک، جدون، خٹک) جو علاقے تو‏ں ہجرت کر گئے سن ۔[۳]

زباناں تے سبھیاچار

سودھو

ہندکو ہزارہ ڈویژن د‏‏ی سب تو‏ں ودھ بولی جانے والی بولی اے جس دے بعد پشتو، کوہستانی، شینا تے وکھ وکھ دردی زباناں آندیاں نيں۔ ہندکو بولنے والے ہزاریوال ضلع ہری پور، ضلع ایبٹ آباد تے ضلع مانسہرہ وچ آباد نيں تے انہاں د‏‏ی اکثریت ا‏‏ے۔ ہندکو بولنے والی آبادی سید، اعوان، گجر، تنولی، سواتی، عباسی، کرلال تے جدون اُتے مشتمل ا‏‏ے۔ پشتو بولنے والے ہزاریوالےآں وچ تور گھر تے بٹگرام ضلع دے یوسفزئی تے سواتی شام‏ل نيں۔ کوہستانی لوک جداں کہ ہزارہ دے شمالی بیشتر ضلعے وچ آباد مانکیالی تے یشکن وکھ وکھ کوہستانی زباناں بولدے نيں۔[۴][۵]

ہزاریوال برادری دا پہنا ہويا جملو/پیران لباس

ہور اقليتی زباناں وچ پہاڑی-پوٹھواری شام‏ل نيں، جو ضلع ایبٹ آباد دے گلیات دے علاقے کرلال تے عباسی قبیلے دے حصے بولی جاندیاں نيں (جہاں بولی نو‏‏ں مقامی طور اُتے دھونڈی-کیرالی کہیا جاندا اے ) تے وادی کاغان دے گجر بولی جانے والی گوجاری۔ [۶][۷][۸] ہزاریوال، پاکستان دے صوبہ بلوچستان دے کچھ حصےآں یا پڑوسی افغانستان دے علاقےآں وچ آباد ہزارہ نسل دے لوکاں دے نال الجھنا نئيں چاہیدا۔ ہزاریوالےآں نے، پچھلے کچھ سالاں وچ ، خود نو‏‏ں انتظامی بنیاداں اُتے صوبہ خیبر پختونخوا دے باقی حصےآں تو‏ں علیحدگی تے خود مختاری دے حق وچ تیزی تو‏ں پایا ا‏‏ے۔[۹][۱۰]

ہزاریوال بیلٹ

ایہ وی دیکھو

سودھو

حوالے

سودھو
  1. IAPS funding for Dr Muhammad Shakeel Ahmad – The University of Nottingham. https://www.nottingham.ac.uk/iaps/news/2016/iaps-funding-for-dr-muhammad-shakeel-ahmad.aspx. Retrieved on
    19 جون 2021. 
  2. Hemphill, Brian E. (2023). "Population Dynamics among Ethnic Groups Residing in Hazarewal and Chitral-Gilgit-Baltistan" (in en). Ancient Pakistan (University of Peshawar) 34: 29–79. ISSN 2708-4590. http://ojs.uop.edu.pk/ancientpakistan/article/view/999. 
  3. (1992) Sociolinguistic Survey of Northern Pakistan: Hindko and Gujari (in en). National Institute of Pakistan Studies, Quaid-i-Azam University, 10–11. “Members of a variety of ethnic groups speak the language called Hindko. A large number of Hindko speakers in Hazara Division (Mansehra and Abbottabad Districts) are Pashtoons. Some of those speak Hindko as a second language; many others speak it as their mother tongue. These include the Tahir Kheli Pashtoons, who claim to have migrated to Hazara Division from Afghanistan during the eighteenth century. Many other mother- tongue speakers of Hindko are Swati Pathans, who are said to have formerly spoken پشتو while living in the lower Swat valley. After migrating across the Indus River into Hazara Division, which Ahmed dates around A.D. 1515, the Swatis adopted the Hindko language. There are also Pashtoons belonging to three other groups, the Yusufzai, the Jadun and the Tarin, who have replaced پشتو with Hindko. Many speakers of Hindko belong to groups other than the Pashtoons: Some of these are Saiyids, said to have come to the area in the early centuries of Islamic history, many of whom live in the Peshawar area. Large numbers of Hindko speakers are Avans, particularly in Attock District and Hazara Division. Still others belong to groups of Moughals, Bulghadris, Turks and Qureshis. In Jammun significant numbers of Gujars have adopted Hindko as their first language.” 
  4. (1992) Sociolinguistic Survey of Northern Pakistan: Hindko and Gujari (in en). National Institute of Pakistan Studies, Quaid-i-Azam University, 10–11. “Members of a variety of ethnic groups speak the language called Hindko. A large number of Hindko speakers in Hazara Division (Mansehra and Abbottabad Districts) are Pashtoons. Some of those speak Hindko as a second language; many others speak it as their mother tongue. These include the Tahir Kheli Pashtoons, who claim to have migrated to Hazara Division from Afghanistan during the eighteenth century. Many other mother- tongue speakers of Hindko are Swati Pathans, who are said to have formerly spoken پشتو while living in the lower Swat valley. After migrating across the Indus River into Hazara Division, which Ahmed dates around A.D. 1515, the Swatis adopted the Hindko language. There are also Pashtoons belonging to three other groups, the Yusufzai, the Jadun and the Tarin, who have replaced پشتو with Hindko. Many speakers of Hindko belong to groups other than the Pashtoons: Some of these are Saiyids, said to have come to the area in the early centuries of Islamic history, many of whom live in the Peshawar area. Large numbers of Hindko speakers are Avans, particularly in Attock District and Hazara Division. Still others belong to groups of Moughals, Bulghadris, Turks and Qureshis. In Jammun significant numbers of Gujars have adopted Hindko as their first language.” 
  5. Organization (Pakistan), Census (1975). Population Census of Pakistan, 1972: Hazara (in en). Manager of Publications. 
  6. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  7. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  8. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  9. "In Karachi, keeping struggle for Hazara province alive" (in en). www.thenews.com.pk. https://www.thenews.com.pk/print/34660-in-karachi-keeping-struggle-for-hazara-province-alive. 
  10. Protests erupt over Pakistan NWFP name change