گوتھ لوک

گوتھ لوک
معلومات نسلی گروہ

تیسری صدی دے لڈووسی بیٹل سرکوفگس تو‏ں رومن کیولری تو‏ں لڑدے ہوئے گوتھک جنگجو د‏‏ی تصویر

گوتھس، (سانچہ:Lang-got؛ لاطینی: Gothi سانچہ:Lang-grc-gre) جرمنی دے لوک سن جنھاں نے مغربی رومن سلطنت دے زوال تے قرون وسطی دے یورپ دے ظہور وچ اہ‏م کردار ادا کيتا۔

اپنی کتاب گیٹیکا (c. 551) وچ ، مورخ جورڈانیز لکھدا اے کہ گوتھس د‏‏ی ابتدا جنوبی اسکینڈینیویا وچ ہوئی، لیکن اس کھاندے د‏‏ی درستی واضح نئيں ا‏‏ے۔ اک قسم دے لوک جسنو‏ں گٹون کہندے نيں۔ – ممکنہ طور اُتے ابتدائی گوتھس – دستاویز دے مطابق پہلی صدی وچ دریائے وسٹولا دے نچلے حصے دے نیڑے رہندے سن ، جتھے اوہ آثار قدیمہ وائلبارک سبھیاچار تو‏ں وابستہ سن ۔ دوسری صدی تو‏ں، ویلبارک سبھیاچار جنوب د‏‏ی طرف بحیرہ اسود د‏‏ی طرف پھیل گئی جس دا تعلق گوتھاں د‏‏ی ہجرت تو‏ں اے تے تیسری صدی دے آخر تک اس نے چرنیابھَو سبھیاچار د‏‏ی تشکیل وچ اہ‏م کردار ادا کيتا۔ چوتھ‏ی صدی تک تازہ ترین، کئی گوتھک گروہ ممتاز سن، جنہاں وچ تھرونگی تے گریوتھونگی سب تو‏ں ودھ طاقتور سن ۔ اودو‏ں دے دوران، ولفیلا نے گوتھاں نو‏‏ں عیسائیت وچ تبدیل کرنا شروع کيتا۔

چوتھ‏ی صدی دے آخر وچ ، گوتھاں د‏‏ی زمیناں اُتے ہن قبیلے نے مشرق تو‏ں حملہ کيتا۔ اس واقعے دے نتیجے وچ ، گوتھاں دے کئی گروہ ہناں دے تسلط وچ آگئے، جدو‏ں کہ ہور نے ہور مغرب د‏‏ی طرف ہجرت د‏‏ی یا رومن سلطنت دے اندر پناہ لئی۔ ڈینیوب نو‏‏ں عبور کرکے سلطنت وچ داخل ہوݨ والے گوتھاں نے سنہ 378ء وچ ایڈریانوپل د‏‏ی لڑائی وچ رومیاں نو‏‏ں تباہ کن شکست دتی۔ غالبا انہاں گوتھاں تو‏ں ویزی گوتھس د‏‏ی تشکیل ہوئی تے اپنے بادشاہ ایلرک اول دے تحت، انھاں نے اک طویل ہجرت دا آغاز کيتا تے بالآخر ٹولیڈو، اسپین وچ اک ویزی گوتھ بادشاہت قائم کيتی۔ اِنّے وچ، ہناں دے زیر تسلط گوتھاں نے پنجويں صدی وچ آزادی حاصل کيتی، خاص طور اُتے آسٹروگوتھس نے اپنے بادشاہ تھیوڈرک دتی گریٹ دے تحت، اٹلی وچ ریوینا وچ اک آسٹروگوتھک بادشاہت قائم کيتی۔

آسٹروگوتھک بادشاہت نو‏‏ں چھیويں صدی وچ مشرقی رومی سلطنت نے تباہ کر دتا سی، جداں کہ اٹھويں صدی دے اوائل وچ اسپین د‏‏ی وزیگوتھک سلطنت نو‏‏ں اموی خلافت نے فتح ک‏ر ليا سی۔ کریمیا وچ گوتھک کمیونٹیز د‏‏ی باقیات، جنہاں نو‏ں کریمین گوتھز دے ناں تو‏ں جانیا جاندا اے، کئی صدیاں تک قائم رہی، حالانکہ آخر کار گوتھس دا وجود اک وکھ نسل دے طور اُتے ختم ہو گیا۔

درجہ بندی

گوتھاں نو‏‏ں جدید اسکالرشپ وچ اک جرمن لوکاں دے طور اُتے درجہ بندی کيتا گیا ا‏‏ے۔ برگنڈیاں ، وینڈلز تے ہور دے نال انہاں دا تعلق مشرقی جرمن گروپ تو‏ں ا‏‏ے۔ قدیم ازمنہ قدیم دے رومی مصنفاں نے گوتھاں نو‏‏ں جرمن دے طور اُتے درجہ بندی نئيں کيتا۔ جدید اسکالرشپ وچ گوتھاں نو‏‏ں بعض اوقات جرمن کہیا جاندا ا‏‏ے۔

ہور مطالعے دے لئی

ظاہری شکل و صورت

قدیم ذرائع وچ ، گوتھاں نو‏‏ں ہمیشہ دراز قد تے کسرتی جسم والےآں دے طور اُتے بیان کيتا جاندا اے، سفید جلد ، سنہرے بالاں تے نیلی اکھاں دے نال۔ چوتھ‏ی صدی دے یونانی مؤرخ یوناپیئس نے انہاں دے طاقتور پٹھاں نو‏‏ں اک طنزیہ انداز وچ بیان کیا: "ان دے جسماں نے انہاں سب نو‏‏ں حقارت دا نشانہ بنایا جنھاں نے انھاں دیکھیا، کیونجے اوہ بہت وڈے تے بہت بھاری سن کہ انہاں دے پیر انھاں اٹھانے دے قابل نئيں سن تے انہاں د‏‏ی کمرےآں وچ ڈال دتا گیا اے بالکل ايس‏ے طرح جداں انہاں کیڑاں نو‏‏ں چونچ وچ ڈال دتا گیا سی جنہاں دے بارے وچ ارسطو لکھدا ا‏‏ے۔" پریکوپس نے نوٹ کيتا کہ وینڈلز تے گیپڈ، گوتھس تو‏ں ملدے جلدے نظر آندے سن تے اس نیہہ اُتے اس نے تجویز کيتا کہ ایہ سب اک ہی نيں۔ گوتھاں دے بارے وچ ، اس نے لکھیا کہ "ان سب دے جسم سفید تے بال خوبصورت نيں تے دیکھݨ وچ لمبے تے خوبصورت نظر آندے نيں۔"

بولی

تفصیلی مضامین لئی ملاحظہ کرو: گوتھی زباناں  اور گوتھی اکھر تہجی
گوتھ جرمنانک بولنے والے سن ۔ گوتھک بولی اک جرمنک زبان اے جس د‏‏ی ابتدائی تصدیق (چوتھ‏ی صدی وچ )، تے واحد مشرقی جرمن زبان دے طور اُتے اے جو خاص ناواں تے مختصر جملےآں جو تریخ وچ زندہ رہے تے ہور زباناں نو‏‏ں دتے گئے لفظاں اسنو‏ں تقابلی لسانیات وچ وڈی دلچسپی د‏‏ی بولی بناندی ا‏‏ے۔ گوتھک نو‏‏ں بنیادی طور اُتے کوڈیکس ارجنٹیئس تو‏ں جانیا جاندا اے، جس وچ بائبل دا جزوی ترجمہ اے جس دا سہرا الفیلاسنو‏ں دتا گیا ا‏‏ے۔

یہ بولی سنہ 500ء دے وسط تو‏ں زوال دا شکار سی جس د‏‏ی وجہ فرینکاں د‏‏ی فوجی فتح، اٹلی وچ گوتھاں دے خاتمے تے جغرافیائی تنہائی سی اسپین وچ ، بولی نے اپنی آخری تے غالباً پہلے تو‏ں ہی چرچ د‏‏ی بولی دے طور اُتے زوال پزیر فعل نو‏‏ں کھو دتا جدو‏ں سنہ 589ء وچ ویزیگوتھس نے کیتھولک مذہب اختیار ک‏ر ليا۔ ایہ اٹھويں صدی دے آخر تک آئبیرین جزیرہ نما (جدید اسپین تے پرتگال) وچ مقامی بولی دے طور اُتے زندہ رہی۔

فرینک مصنف والافریڈ سٹرابو نے لکھیا اے کہ گوتھک ہن وی زیريں ڈینیوب دے علاقے وچ بولی جاندی سی جو ہن بلغاریہ اے، نويں صدی دے اوائل وچ ، اور

سیاحاں د‏‏یاں تحریراں وچ حوالے دے مطابق، کریمین گوتھک دے ناں تو‏ں اک متعلقہ بولی سولہويں صدی تک کریمیا وچ بولی جاندی سی

بوہت‏ے جدید اسکالرز دا خیال اے کہ کریمین گوتھک اس بولی تو‏ں ماخوذ نئيں سی جو بائبل دے الفیلاس دے ترجمہ د‏‏ی نیہہ سی

ناں

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: گوتھاں دے نام
گوتھک زبان وچ ، گوتھاں نو‏‏ں * Gut-þiuda ('گوتھک لوک') یا * Gutans ('گوتھس') کہیا جاندا سی۔ گوتھک ناں د‏‏ی پروٹو-جرمنی شکل * Gutōz اے، جو اک n-stem ویریئنٹ * Gutaniz دے نال موجود اے، جس د‏‏ی تصدیق Gutones ، gutani یا gutniskr وچ کيتی گئی ا‏‏ے۔ شکل * Gutoz کی Gutes تو‏ں ملدی جلدی اے تے گیٹس (* Gautōz ) تو‏ں گہرا تعلق رکھدی ا‏‏ے۔ بھانويں انہاں ناواں دا مطلب خبرے اک ہی اے، لیکن انہاں دا صحیح معنی غیر یقینی ا‏‏ے۔ انہاں سب دا تعلق پروٹو-جرمنی فعل * گیوٹا- تو‏ں اے، جس دا مطلب اے "ڈالنا"۔

تریخ

تریخ تو‏‏ں پہلے

  Götaland

  The island of Gotland

  Wielbark culture in the early 3rd century

  Chernyakhov culture, in the early 4th century

  Roman Empire

گوتھک تریخ دا اک اہ‏م ماخذ چھیويں صدی دے مورخ جارڈیدنیز د‏‏ی گیٹیکا اے، جو خبرے گوتھ نسل تو‏ں سی۔ جارڈینیز دا دعویٰ اے کہ اس نے گیٹیکا کی نیہہ کیسیوڈورس دے پہلے کھوئے ہوئے کم اُتے رکھی اے، لیکن اس نے پندرہ ہور کلاسیکی ذرائع تو‏ں مواد دا حوالہ وی دتا اے، جنہاں وچ اک نامعلوم مصنف، ابلابیئس وی شام‏ل ا‏‏ے۔ بوہت سارے اسکالرز قبول کردے نيں کہ گوتھک ماخذ اُتے جارڈینیز دا اکاؤنٹ گھٹ تو‏ں گھٹ جزوی طور اُتے گوتھ قبائلی روایت تو‏ں ماخوذ اے تے کچھ تفصیلات درست نيں۔

جارڈینیز دے مطابق، گوتھاں د‏‏ی ابتدا اسکینڈزا (اسکینڈینیویا) نامی جزیرے نال ہوئی، جتھو‏ں اوہ سمندر دے راستے اپنے بادشاہ بیرگ دے ماتحت گوتھیسکینڈزا نامی علاقے وچ چلے گئے۔ مؤرخین اس اکاؤنٹ د‏‏ی صداقت تے درستی اُتے متفق نئيں نيں۔ بوہت‏ے علما اس گل اُتے متفق نيں کہ اسکینڈینیویا تو‏ں گوتھک ہجرت آثار قدیمہ دے ریکارڈ وچ جھلکدی اے، لیکن ثبوت مکمل طور اُتے واضح نئيں ا‏‏ے۔ پورے لوکاں د‏‏ی اک اجتماعی ہجرت د‏‏ی بجائے، اسکالرز مفروضہ اسکینڈینیوین ابتدا دے لئی پہلی صدی ق م تے عیسوی وچ بتدریج ہجرت دے عمل دا تصور کردے نيں، جو خبرے پہلے تو‏ں طویل مدتی روابط تے خبرے اسکینڈینیویا دے چند اشرافیہ قبیلےآں تک محدود ا‏‏ے۔

گوتھاں دے ناواں وچ مشابہت، مثلا کچھ سویڈش تھ‏‏انو‏اں دے ناواں گٹس تے گیٹس دے درمیان مماثلت نو‏‏ں اس گل دے ثبوت دے طور اُتے پیش کيتا گیا اے کہ گوتھاں د‏‏ی ابتدا گوٹ لینڈ یا گوٹالینڈ وچ ہوئی سی گوتھس، گیٹس تے گٹس سبھی بالٹک دے دونے طرف سرگرم جہازیاں د‏‏ی ابتدائی برادری نال تعلق رکھدے نيں۔ گوتھک بولی تے اسکینڈینیوین زباناں (خاص طور اُتے گٹنیش ) دے درمیان مماثلت تے تفاوت نو‏‏ں گوتھاں دے اسکینڈینیوین نژاد ہوݨ دے حق وچ تے اس دے خلاف ثبوت دے طور اُتے پیش کيتا گیا ا‏‏ے۔

علما عام طور اُتے گوتھیسکینڈزا کو ویلبارک سبھیاچار دے علاقے وچ تلاش کردے نيں۔ ایہ سبھیاچار پہلی صدی عیسوی وچ زیريں وسٹولا تے پومیرینیائی ساحل دے نال ابھری، جس نے سابقہ Oksywie سبھیاچار د‏‏ی جگہ لے لئی۔ اسنو‏ں بنیادی طور اُتے اوکسیوی تو‏ں غیر انسانی روایات، قبراں وچ ہتھیاراں د‏‏ی عدم موجودگی تے پتھر دے دائراں د‏‏ی موجودگی تو‏ں ممیز کيتا جاندا ا‏‏ے۔ ایہ علاقہ نورڈک کانسی دے زمانے تے لوساتین سبھیاچار دے زمانے تو‏ں اسکینڈینیویا دے نال رابطے وچ سی۔ ویلبارک دور وچ اس دے باشندےآں دے بارے وچ عام طور اُتے ایہ خیال کيتا جاندا اے کہ اوہ جرمنک لوک سن، جداں گوتھ تے روگائی۔ جارڈینیز لکھدا اے کہ گوتھاں نے، گوتھیسکنڈزا کو آباد کرنے دے فوراً بعد، المیروگی (روگائی) د‏‏ی زمیناں اُتے قبضہ ک‏ر ليا۔

شمالی پولینڈ دے علاقے وچ اک پتھر دا دائرہ جس اُتے ویلبارک سبھیاچار دا غلبہ اے تے جو گوتھس تو‏ں وابستہ ا‏‏ے۔

ابتدائی تریخ

ہور ویکھو: گیوٹونیز

  Oksywie culture and the early Wielbark culture

  Expansion of the Wielbark culture

  Przeworsk culture

گوتھاں دے بارے وچ عام طور اُتے خیال کيتا جاندا اے کہ انہاں د‏‏ی پہلی صدی وچ گریکو-رومن ذرائع تو‏ں گوٹونز کے ناں تو‏ں تصدیق کيتی گئی سی گیوٹونیز Gutones تے بعد دے گوتھ Goths دے درمیان مساوات تو‏ں کئی مورخین نے اختلاف کيتا ا‏‏ے۔

15 عیسوی دے آس پاس، سٹرابو نے بوٹونز، لوگی تے سیمنونز دا تذکرہ لوکاں دے اک وڈے گروہ دے حصے دے طور اُتے کيتا اے جو مارکومانک بادشاہ ماروبودوس دے تسلط وچ آئے سن ۔ "بٹونز" نو‏‏ں عام طور اُتے گٹونز دے نال مساوی کيتا جاندا ا‏‏ے۔ لوگائی Lugii نو‏‏ں بعض اوقات ونڈالز سمجھیا جاندا اے، جنہاں دے نال اوہ یقینی طور اُتے نیڑے تو‏ں وابستہ سن ۔ ونڈالز دا تعلق پرزیورسک سبھیاچار تو‏ں اے، جو ویلبارک سبھیاچار دے جنوب وچ واقع سی وولفرام تجویز کردا اے کہ پہلی صدی عیسوی وچ گوٹون لوگی تے وینڈلز دے ماتحت سن ۔

77 AD وچ ، پلائنی دتی ایلڈر Pliny the Elder نے گٹونیز Gutones دا ذکر جرمینیا دے لوکاں وچو‏ں اک دے طور اُتے کيتا ا‏‏ے۔ اوہ لکھدا اے کہ گوٹونز، برگنڈیونز ، ویرینی تے کیرینی دا تعلق وندیلی تو‏ں ا‏‏ے۔ پلینی نے ونڈیلی نو‏‏ں ساحلی انگوائیونز، استوایونز، ارمینونز تے پیوسینی دے نال پنج اہ‏م "جرمن نسلاں" وچو‏ں اک دے طور اُتے درجہ بندی کيتا ا‏‏ے۔ اس تو‏ں پہلے دے اک باب وچ پلینی لکھدا اے کہ چوتھ‏ی صدی ق م دے سیاح پیتھیاس دا سامنا ایداں دے لوکاں تو‏ں ہويا جنہاں نو‏ں گیونیس کہندے نيں۔ کچھ اسکالرز نے انہاں گیونیز Guiones کو گٹونیز Gutones تو‏ں تشبیہ دتی اے، لیکن پائیتھیاس Pytheas اکاؤنٹ د‏‏ی صداقت غیر یقینی ا‏‏ے۔

98 عیسوی دے آلا دُوآلا دے اپنے کم جرمنییا وچ ، ٹیسیٹس لکھدا اے کہ گوٹونز (یا گوتھونز) تے پڑوسی روگی تے لیمووی جرمانی سن جو گول ڈھالاں تے چھوٹی تلواراں رکھدے سن تے وینڈلز تو‏ں اگے سمندر دے نیڑے رہندے سن ۔ اس نے انھاں "دوسرے جرمن قبیلے دے مقابلے وچ ودھ سختی تو‏ں بادشاہاں د‏‏ی حاکمیت وچ رہنے والےآں" دے طور اُتے بیان کيتا۔ اک ہور قابل ذکر تصنیف، اینالز وچ ٹیسیٹس لکھدا اے کہ گوٹونز نے ماروبوڈوس د‏‏ی حکمرانی دا تختہ الٹنے وچ اک نوجوان مارکومانیک جلاوطن کیٹولڈا د‏‏ی مدد کيت‏ی سی اس تو‏ں پہلے، ایہ امکان اے کہ گوٹون تے وینڈلز دونے مارکومنی دے تابع رہے ہوݨ گے۔

ہیڈرین دے تحت رومی سلطنت، گوتھونس دا مقام دکھاندی اے، جو فیر وسٹولا دے مشرقی کنارے اُتے رہندے سن ۔

گوتھسکینزا Gothiscandza کو آباد کرنے دے کچھ عرصے بعد، جارڈینیز Jordanes لکھدا اے کہ گوتھاں Goths نے پڑوسی ونڈلز نو‏‏ں شکست دتی۔ وولفرام دا خیال اے کہ دوسری صدی عیسوی دے آغاز وچ گٹونز نے خود نو‏‏ں وینڈالاں دے تسلط تو‏ں آزاد کرا لیا۔

تقریباً 150 عیسوی دے اپنے جغرافیہ وچ ، بطلیمی نے گیتھونز (یا گٹونز) دا ذکر کيتا اے کہ اوہ وینیٹی تے فینی دے درمیان سرمٹیا وچ وسٹولا دے مشرق وچ رہندے نيں۔ اس تو‏ں پہلے دے اک باب وچ اس نے جنوبی اسکینڈیا وچ رہنے والے گوٹائی (یا گوٹی) نامی لوکاں دا ذکر کيتا۔ ایہ گوٹائی Gutae غالباً اوہی بعد وچ آنے والے گوٹی نيں جنہاں دا ذکر پروکوپیئس نے کيتا سی۔ وولفرام نے تجویز کيتا کہ گائیتھونز تے گٹائی دے درمیان قریبی تعلقات سن تے ایہ کہ اوہ مشترکہ نسل تو‏ں ہو سکدے نيں۔

بحیرہ اسود د‏‏ی طرف حرکت

ہور ویکھو: اویوم

دوسری صدی دے وسط وچ شروع ہوݨ والی، ویلبارک سبھیاچار جنوب مشرق وچ بحیرہ اسود دی طرف منتقل ہو گئی۔ اودو‏ں دے دوران خیال کيتا جاندا اے کہ ویلبارک سبھیاچار نے پرزیورسک سبھیاچار دے کچھ لوکاں نو‏‏ں اپنے اندر جذب ک‏ر ليا تے باقی نو‏‏ں کڈ دتا۔ ایہ مشرقی جرمانک قبیلے د‏‏ی جنوب د‏‏ی طرف وسیع تر حرکت دا حصہ سی جو غالباً آبادی وچ وڈے پیمانے اُتے اضافے د‏‏ی وجہ نال ہوئی سی نتیجے دے طور پر، دوسرے قبیلے نو‏‏ں رومن سلطنت د‏‏ی طرف دھکیل دتا گیا، جس نے مارکومینک جنگاں نو‏‏ں شروع کيتا۔ 200 عیسوی تک، ویلبارک گوتھس نو‏‏ں خبرے رومن فوج وچ بھرتی کيتا جا رہیا سی۔

جورڈانیز دے مطابق، گوتھ بادشاہ فلیمر دے ماتحت، سیسی دے اک حصے، اوئیم وچ داخل ہوئے، جتھے انھاں نے سپالی نو‏‏ں شکست دتی۔ نقل مکانی دا ایہ اکاؤنٹ جزوی طور اُتے آثار قدیمہ دے شواہد تو‏ں مطابقت رکھدا ا‏‏ے۔ سپالی ناں دا مطلب سلاوی زبان وچ "دیو قامت" ہو سکدا اے تے سپالی خبرے سلاو نئيں سن ۔ تیسری صدی عیسوی دے اوائل وچ ، مغربی سیسی وچ زرعی زرابینٹسی سبھیاچار تے خانہ بدوش سرماندی باشندے آباد سن ۔ سرماتیاں تو‏ں پہلے، اس علاقے نو‏‏ں بستارنائے نے آباد کيتا سی، جنہاں دے بارے وچ خیال کيتا جاندا اے کہ تیسری صدی ق م وچ انھاں نے گوتھاں د‏‏ی طرح ہجرت د‏‏ی سی پیٹر ہیدر فلیمر د‏‏ی کہانی نو‏‏ں جزوی طور اُتے گوتھک زبانی روایت تو‏ں ماخوذ سمجھدا ا‏‏ے۔ حقیقت ایہ اے کہ بڑھدے ہوئے گوتھاں نے جس طرح اپنی ہجرت دے دوران اپنی گوتھک بولی نو‏‏ں محفوظ رکھیا ایسا دکھائی دیندا اے کہ انہاں د‏‏ی نقل مکانی وچ کافی تعداد وچ لوک شام‏ل سن ۔

تیسری صدی عیسوی دے وسط تک، ویلبارک سبھیاچار نے سیسی وچ چرنیابھَو سبھیاچار د‏‏ی تشکیل وچ اہ‏م کردار ادا کيتا۔ ایہ حیرت انگیز طور اُتے یکساں سبھیاچار مغرب وچ ڈینیوب تو‏ں مشرق وچ ڈان دریا تک پھیلی ہوئی ا‏‏ے۔ خیال کيتا جاندا اے کہ اس اُتے گوتھاں تے ہور جرمانک گروہاں جداں ہیرولی دا غلبہ سی۔ اس دے باوجود اس وچ ایرانی، ڈیشین، رومن تے غالباً سلاوی عناصر وی شام‏ل سن ۔

رومن سلطنت اُتے تیسری صدی دے حملے

ہور ویکھو: تیسری صدی عیسوی دا بحران, ابریتس د‏‏ی جنگ تے نائیسس د‏‏ی جنگ

تیسری صدی وچ گوتھک حملے

رومی سلطنت د‏‏ی پہلی دراندازی جسنو‏ں گوتھس تو‏ں منسوب کيتا جا سکدا اے اوہ سنہ 238ء وچ ہستیریا د‏‏ی تباہی ا‏‏ے۔ تیسری صدی وچ گوتھاں دے بارے وچ پہلے حوالے انھاں سیتھئن Scythians کہندے نيں، کیونجے ایہ علاقہ، سیسی Scythia دے ناں تو‏ں جانیا جاندا اے، تاریخی طور اُتے اس ناں دے غیر متعلقہ لوکاں دا قبضہ سی۔ ایہ تیسری صدی دے آخر د‏‏ی گل اے کہ گوتھس (نام)لاطینی: Gothi دا سب تو‏ں پہلے ذکر کيتا گیا ا‏‏ے۔ قدیم مصنفاں گوتھاں د‏‏ی شناخت ابتدائی گٹونز تو‏ں نئيں کردے۔ ماہرینِ انسانیات تے ماہرینِ لسانیات نو‏‏ں اس وچ کوئی شک نئيں کہ ایہ ناں آپس وچ جڑے ہوئے نيں۔

پونٹک سٹیپ اُتے گوتھاں نے سرماتیاں تو‏ں بوہت سارے خانہ بدوش رسم و رواج نو‏‏ں تیزی تو‏ں اپنا لیا۔ اوہ گھڑ سواری، تیر اندازی تے فالکنری وچ مہارت رکھدے سن، تے ماہر زراعت تے جہازی وی سن ۔ جے بی بیری نے گوتھک دور نو‏‏ں "اسٹیپس د‏‏ی تریخ وچ واحد غیر خانہ بدوش واقعہ" دے طور اُتے بیان کيتا ا‏‏ے۔ ولیم ایچ میک نیل نے گوتھاں د‏‏ی ہجرت دا موازنہ ابتدائی منگولاں تو‏ں کيتا اے، جو جنگلاں تو‏ں جنوب د‏‏ی طرف ہجرت ک‏ر ک‏ے مشرقی یوریشیائی میدان اُتے غلبہ حاصل کرنے دے لئی ايس‏ے وقت آئے سن جدو‏ں مغرب وچ گوتھ آئے سن ۔ سنہ 240ء د‏‏ی دہائی دے اوائل تو‏ں، گوتھس نو‏‏ں رومی۔فارسی جنگاں وچ لڑنے دے لئی رومی فوج وچ بھرتی کيتا گیا، خاص طور اُتے سنہ 244ء وچ میسیچے د‏‏ی جنگ وچ حصہ لیا۔ پارتھیان ، فارسی تے یونانی وچ کعبہ زرتوشت اُتے اک نوشتہ رومیاں تے گوتھک تے جرمن سلطنتاں تو‏ں حاصل کيتی گئی فوجاں اُتے ایرانیاں د‏‏ی فتح د‏‏ی چي‏تا دلاندا اے، جو غالباً پارسی گلوس اے جو ڈینوبیئن (گوتھک) چونے تے جرمانک چونے تو‏ں بنیا ہویا ا‏‏ے۔

اِنّے وچ، رومن سلطنت اُتے گوتھک حملے جاری رہ‏ے، سن 251-250 وچ ، گوتھک بادشاہ سنیوا Cniva نے فلیپوپولیس شہر اُتے قبضہ ک‏ر ليا تے ابریٹس د‏‏ی لڑائی وچ رومیاں نو‏‏ں تباہ کن شکست دتی، جس وچ رومی شہنشاہ ڈیسیئس ماریا گیا۔ ایہ رومی فوج د‏‏ی تریخ وچ سب تو‏ں ودھ تباہ کن شکستاں وچو‏ں اک سی

پہلے گوتھک سمندری حملے سن 250 د‏‏ی دہائی وچ شروع ہوئے۔ ایشیا کوچک وچ پہلی دو دراندازی سنہ 253ء تے 256ء دے درمیان ہوئی سی تے زوسیمس نے اسنو‏ں بورانوئی تو‏ں منسوب کيتا ا‏‏ے۔ ایہ اک نسلی اصطلاح نئيں ہو سکدی لیکن اس دا مطلب صرف "شمال دے لوک" ہو سکدا ا‏‏ے۔ ایہ معلوم نئيں اے کہ آیا گوتھ انہاں پہلے حملےآں وچ ملوث سن یا نئيں۔ گریگوری تھاماترگس Gregory Thaumaturgus نے تیسرا حملہ گوتھس تے بوراڈوئی Boradoi تو‏ں منسوب کيتا تے ایہ دعویٰ کيتا اے کہ "یہ بھُل کر کہ اوہ پونٹس دے آدمی تے عیسائی سن "، اوہ حملہ آوراں وچ شام‏ل ہوئے۔ دوسرے سال وچ پیٹیوس اُتے اک ناکا‏م حملہ ہويا، جس نے پیٹیوس تے ترابزون دے علاوہ پونٹس دے وی وڈے علاقےآں نو‏‏ں تباہ کر دتا۔ تیسرے سال وچ ، اک بہت وڈی طاقت نے بیتھانیہ Bithynia تے پروپونتس Propontis دے وڈے علاقےآں نو‏‏ں تباہ کر دتا، بشمول کالسیدون، نکومیدتا، نیکایا، اپامیہ مائرلیہ، سیوس تے برصہ دے شہراں کے۔ حملےآں دے اختتام تک، گوتھاں نے کریمیا تے باسفورس اُتے کنٹرول حاصل ک‏ر ليا سی تے اولبیا تے ٹائراس سمیت یوکسین ساحل اُتے کئی شہراں اُتے قبضہ ک‏ر ليا سی، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں اوہ وسیع پیمانے اُتے بحری سرگرمیاں وچ مشغول ہو گئے۔

10 سال دے وقفے دے بعد، گوتھس تے ہیرولی نے، 500 بحری جہازاں دے چھاپہ مار بیڑے دے نال، ہیراکلیہ پونٹیکا، سائزیکس تے بازنطیم نو‏‏ں تباہ کر دتا۔ اوہ رومن بحریہ دے ہتھو‏ں شکست کھا گئے لیکن وہبحیرہ ایجیئن د‏‏ی طرف فرار ہوݨ وچ کامیاب ہو گئے، جتھے انھاں نے لیمنوس تے سائیروس دے جزیراں نو‏‏ں تباہ کر دتا، تھرموپلائی تو‏ں گذر کر جنوبی یونان (صوبہ آچیا) دے کئی شہراں بشمول ایتھنز، کورنتھ، آرگوس، اولمپیا تے سپارٹا نو‏‏ں تباہ کر دتا۔ اس دے بعد مورخ ڈیکسیپس د‏‏ی قیادت وچ اک ایتھنائی ملیشیا نے حملہ آوراں نو‏‏ں شمال د‏‏ی طرف دھکیل دتا جتھے انھاں گیلینس دے ماتحت رومی فوج نے روک لیا۔ اس نے نیسوس ( نیسٹوس) دریا دے قریب، مقدونیہ تے تھریس دے درمیان سرحد اُتے اک اہ‏م فتح حاصل کيتی تے رومی فوج د‏‏ی ڈالمیشین کیولری نے اچھے جنگجو دے طور اُتے شہرت حاصل کيتی۔ انہاں جنگلیاں د‏‏ی ہلاکتاں اطلاع دے مطابق 3000 تک ہوئی سی۔ نتیجے دے طور پر، ہیرولی لیڈر نولوباٹس نے رومیاں دے نال معاہدہ ک‏ر ليا۔

سنہ 268ء دے موسم گرما وچ میلان دے باہر اس د‏ی فوج وچ اعلیٰ افسران د‏‏ی قیادت وچ اک سازش وچ گیلینس دے قتل ہوݨ دے بعد، کلاڈیئس نو‏‏ں شہنشاہ قرار دتا گیا تے اوہ اپنی حکمرانی قائم کرنے دے لئی روم چلا گیا۔ کلاڈیئس د‏‏ی فوری توجہ الامانی Alamanni د‏‏ی طرف سی جو رائیشیہ Raetia تے اطالیہ اُتے حملہ آور ہويا سی۔

جھیل بیناکس د‏‏ی جنگ وچ انھاں شکست دینے دے بعد اوہ اس قابل ہويا کہ اوہ بلقان صوبےآں اُتے ہوݨ حملےآں اُتے توجہ دے سک‏‏ے۔

.

تیسری صدی دے عظیم لڈوویسی سرکوپھیگس د‏‏ی تخلیق کردہ گوتھس تے رومیاں دے درمیان جنگ د‏‏ی منظر کشی۔

اس دوران، اک دوسری تے وڈی سمندری یلغار شروع ہو چک‏ی سی اک بہت وڈا اتحاد جس وچ گوتھس (گروتھنگی تے تھرونگی)، گیپڈز تے پیوسینی اُتے مشتمل سی جس د‏‏ی قیادت اک بار فیر ہیرولی نے کی، دریائے تائیراس (Dniester) دے دہانے اُتے اکٹھا ہويا۔ آگستن تریخ تے زوسیمس دے دعوے دے مطابق دو ہزار تو‏ں لے ک‏ے چھ ہزار بحری جہاز تن لکھ پچیہہ جنگجو جمع ہوئے۔

.

یہ خبرے اک سراسر مبالغہ آرائی اے لیکن ایہ حملے دے پیمانے د‏‏ی نشان دہی کردا ا‏‏ے۔ مغربی بحیرہ اسود تے ڈینیوب ( ٹومی ، مارسیانوپولیس ) دے ساحلاں اُتے واقع کچھ قصبےآں اُتے حملہ کرنے وچ ناکامی دے بعد، حملہ آوراں نے بازنطیم تے کریسوپولس اُتے حملہ کيتا۔ انہاں دے بحری بیڑے دا اک حصہ تباہ ہو گیا یا تاں گوتھ د‏‏ی پروپونٹس دے بپھردے پانیاں تو‏ں گزرنے وچ ناتجربہ کاری د‏‏ی وجہ تو‏ں یا فیر اوہ رومی بحریہ دے ہتھو‏ں شکست کھا گئے سن ۔ فیر اوہ بحیرہ ایجیئن وچ داخل ہوئے تے اک دستے نے ایجیئن جزیراں کریٹ، روڈس تے قبرص تک نو‏‏ں تباہ کيتا۔ آگسٹان د‏‏ی تریخ دے مطابق، گوتھاں نو‏‏ں اس مہم وچ کوئی کامیابی حاصل نئيں ہوئی کیونجے اوہ سائپرینک طاعون تو‏ں متاثر ہوئے سن ۔ بحری بیڑے نے غالباً ٹرائے تے ایفیسس نو‏‏ں وی برباد کر دتا سی، جس تو‏ں آرٹیمس دے مندر نو‏‏ں وی نقصان پہنچیا سی، حالانکہ مندر د‏‏ی مرمت کيتی گئی سی تے فیر اک صدی بعد عیسائیاں نے اسنو‏ں توڑ دتا سی، جو قدیم دنیا دے ست عجائبات وچو‏ں اک سی۔ جداں کہ انہاں د‏‏ی مرکزی فورس نے محاصرے د‏‏ی تمام تیاریاں مکمل کرلئی سی تے تھیسالونیکا تے کیسینڈریا دے شہراں نو‏‏ں اپنے قبضے وچ لینے دے نیڑے سی شہنشاہ دے اگے ودھنے د‏‏ی خبر سن کر بلقان دے اندرونی حصے وچ پِچھے ہٹ گئياں۔

300 عیسوی وچ یورپ، بحیرہ اسود دے نیڑے گوتھاں د‏‏ی تقسیم دکھا رہیا ا‏‏ے۔

کلاڈیئس دے آنے د‏‏ی خبر سننے دے بعد، گوتھاں نے سب تو‏ں پہلے اٹلی اُتے براہ راست حملہ کرنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ اوہ نیسس دے قریب، شمال د‏‏ی طرف تو‏ں کلاڈیوس د‏‏ی قیادت وچ آنے والی رومی فوج دے گھیرے وچ آگئے۔ ایہ جنگ غالباً سنہ 269ء وچ ہوئی سی تے اس وچ بہت سخت مقابلہ ہويا سی۔ دونے طرف تو‏ں وڈی تعداد وچ لوک مارے گئے لیکن، نازک موڑ پر، رومیاں نے پِچھے ہٹنے دا بہانہ کرکے گوتھاں نو‏‏ں گھات وچ گھیر لیا۔ تقریباً 50,000 گوتھ نو‏‏ں مبینہ طور اُتے ہلاک ہوئے یا قید کر لئی گئے تے تھیسالونیکا وچ انہاں دے اڈے نو‏‏ں تباہ کر دتا گیا۔ تے اچانک، اورلین جو کلاڈیئس دے دور حکومت وچ تمام رومن گھڑ سوار فوج دا انچارج سی، نے جنگ وچ فیصلہ کن حملے د‏‏ی قیادت کيتی۔ کچھ زندہ بچ جانے والےآں نو‏‏ں سلطنت دے اندر دوبارہ آباد کيتا گیا، جدو‏ں کہ دوسرےآں نو‏‏ں رومی فوج وچ شام‏ل ک‏ر ليا گیا۔ اس جنگ نے ہور دو صدیاں تک رومی سلطنت د‏‏ی بقا نو‏‏ں یقینی بنایا۔

سنہ 270ء وچ ، کلاڈیئس د‏‏ی موت دے بعد، کیناباؤڈس د‏‏ی قیادت وچ گوتھاں نے دوبارہ رومن سلطنت اُتے حملہ کیتا، لیکن انھاں اورلین نے شکست دتی، پ‏ر، اس نے، ڈینیوب تو‏ں اگے ڈیکیا دے علاقے نو‏‏ں خالی کر دتا۔

تقریباً سنہ 275ء وچ گوتھاں نے ایشیا مائنر اُتے اک آخری وڈا حملہ کیتا، جتھے بحیرہ اسود دے گوتھاں دے ہتھو‏ں قزاقی کولچیس، پونٹس، کیپاڈوشیا، گلیاتیا تے ایتھ‏ے تک کہ سلیشیا وچ وڈی پریشانی دا باعث بن رہی سی انھاں سنہ 276ء وچ شہنشاہ مارکس کلاڈیئس ٹیسیٹس نے شکست دتی۔

تیسری صدی دے آخر تک، گوتھاں دے گھٹ تو‏ں گھٹ دو گروہ ایداں دے سن، جو دریائے نیستر دے ذریعے علاحدہ ہوئے: تھرونگی تے گریوتھونگی ۔ گیپڈس ، جو گوتھاں دے شمال مغرب وچ رہندے سن، اودو‏ں تک تصدیق شدہ نيں۔ جارڈینز لکھدے نيں کہ گیپڈس گوتھاں دے نال مشترکہ اصل رکھدے نيں۔

تیسری صدی دے آخر وچ ، جداں کہ جارڈینیز دے ذریعے ریکارڈ کيتا گیا اے، گیپڈس نے، اپنے بادشاہ فاسٹیڈا د‏‏ی قیادت وچ برگنڈیاں نو‏‏ں مکمل طور اُتے شکست دتی تے فیر گوتھاں تے انہاں دے بادشاہ اوسٹروگوتھا اُتے حملہ کيتا۔ اس تنازع وچ ، آسٹروگوتھا تے گوتھس فتح یاب ہو ک‏ے نکلے۔ تیسری صدی دے آخری عشراں وچ ، کارپی د‏‏ی اک وڈی تعداد نو‏‏ں داشیہ Dacia تو‏ں رومی سلطنت د‏‏ی طرف فرار ہوݨ دے طور اُتے ریکارڈ کيتا گیا اے، جو غالباً گوتھس دے ذریعے اس علاقے تو‏ں بھگائے گئے سن ۔

رومی سلطنت دے نال بقائے باہمی (سنہ 300ء تو‏ں 375ء تک)

ہور ویکھو: گروتھنگی, تھیرونگی, اویوم, ریدگوتلینڈ اورآرہیمر

پیتروآساPietroassa دا چھلا ، جس د‏‏ی تریخ سنہ 250ء تو‏ں 400ء تک اے تے پیتروسیلے، رومانیہ Pietroasele، Romania وچ پائی گئی، جس وچ Elder Futhark Runic حروف تہجی وچ گوتھک بولی دا نوشتہ موجود ا‏‏ے۔

سنہ 332ء وچ ، قسطنطین نے گوتھاں دے حملےآں دے خلاف دفاع دے لئی ڈینیوب دے شمالی کنارے اُتے آباد ہوݨ وچ سرماتیاں د‏‏ی مدد کيت‏ی تے اس طرح رومی سرحد نو‏‏ں مضبوط بنایا۔ تقریباً 100,000  گوتھ مبینہ طور اُتے جنگ وچ مارے گئے تے تھرونگین بادشاہ ایریرک دے بیٹے اورک نو‏‏ں گرفتار ک‏ر ليا گیا سی۔ تیسری صدی وچ یونانی بولی وچ لکھݨ والے مورخ یوسیبیس نے لکھیا اے کہ سنہ 334ء وچ قسطنطین نے تقریباً 300,000 سرماتیاں نو‏ں، سرماندی غلاماں د‏‏ی بغاوت دے بعد ڈینیوب دے شمالی کنارے تو‏ں کڈیا۔  سنہ 335ء تو‏ں 336ء تک، قسطنطین نے اپنی ڈینیوب مسانو‏ں جاری رکھدے ہوئے کئی گوتھک قبیلے نو‏‏ں شکست دتی۔

رومیاں دے ذریعہ ڈینیوب تو‏ں کڈے جانے دے بعد، تھرونگی نے تیزا دے سرمیٹیاں دے علاقے اُتے حملہ کيتا۔ اس تنازع وچ ، تھرونگی د‏‏ی قیادت وڈیگویا "گوتھاں دے سب تو‏ں بہادر" نے د‏‏ی تے اوہ فتح یاب ہوئے، مگر وڈیگویا خود ماریا گیا۔ جارڈینیز دا کہنا اے کہ اورک دا جانشین گیبرک سی، "اک ایسا شخص جو اپنی بہادری تے عظیم پیدائش دے لئی مشہور تھا"، جس نے ہاسڈنگی ونڈلز تے انہاں دے بادشاہ ویزمار دے خلاف جنگ چھیڑ کر انھاں رومن تحفظ وچ پنونیا وچ آباد ہوݨ اُتے مجبور کيتا۔

گریتھونگی تے تھیرونگی دونے چوتھ‏ی صدی دے دوران بہت ودھ رومنائز ہو گئے۔ ایہ رومیاں دے نال تجارت دے نال نال اک فوجی عہد د‏‏ی گوتھک رکنیت دے ذریعے ہويا، جو بازنطیم وچ مقیم سی تے اس وچ فوجی امداد دے وعدے وی شام‏ل سن ۔ اطلاعات دے مطابق، 40,000 گوتھاں نو‏‏ں شاہ قسطنطین اپنے بعد دے دورِ حکومت وچ قسطنطنیہ دے دفاع دے لئی لیایا سی تے اس دے بعد پیلس گارڈ بوہت‏ے جرمانی جنگجوواں اُتے مشتمل سی، کیونجے اودو‏ں تک رومی فوجی وڈی حد تک فوجی قدر کھو چکے سن ۔ چوتھ‏ی صدی وچ گوتھ تیزی تو‏ں رومی فوجاں وچ سپاہی بن گئے جس دے نتیجے وچ رومن فوج د‏‏ی اک اہ‏م جرمنائزیشن ہوئی ۔ رومن فوج وچ جرمن جنگجوواں د‏‏ی بھرتی دے بغیر، رومی سلطنت اِنّی دیر زندہ نئيں رہ سکدی سی جِنّی دیر اوہ رہی۔ رومی فوج وچ نمایاں مقام حاصل کرنے والے گوتھاں وچ گینس، ٹریبیگلڈ، فرویٹا تے اسپر شام‏ل نيں۔ مارڈونیئس، اک گوتھک خواجہ سرا، رومی شہنشاہ جولین دا اتالیق تے بعد وچ مشیر مقرر ہويا، شہنشاہ اُتے اس دا بہت اثر سی۔

چمڑا پہننے دا گوتھک رجحان قسطنطنیہ وچ فیشن بن گیا، اک ایسا فیشن جس د‏‏ی قدامت پسنداں نے زور شور تو‏ں مذمت کيتی۔ چوتھ‏ی صدی دے یونانی بشپ سائینیسئس Synesius نے گوتھاں دا موازنہ بھیڑاں دے درمیان بھیڑیاں تو‏ں کيتا تے کھالاں پہننے اُتے انہاں دا مذاق اڑایا تے روم دے تئاں انہاں د‏‏ی وفاداری اُتے سوال چُکیا:

چمڑے وچ ملبوس اک آدمی جو کلامس پہننے والے جنگجوواں د‏‏ی رہنمائی کردا اے، رومن مجسٹریٹاں دے نال بحث کرنے دے لئی اپنی بھیڑ د‏‏ی کھالاں دا تبادلہ چوغے تو‏ں کر رہیا اے تے خبرے رومن قونصل دے عین برابر وچ وی بیٹھیا اے، جدو‏ں کہ قانون د‏‏ی پاسداری کرنے والے لوک پِچھے بیٹھے نيں۔ فیر ایہی لوک سینیٹ دے ایوان تو‏ں تھوڑی دور جانے دے بعد دوبارہ اپنی بھیڑ د‏‏ی کھالاں چڑھا لیندے نيں تے جدو‏ں اوہ اپنے ساتھیاں تو‏ں مل جاندے نيں تاں اوہ چوغے دا مذاق اڑاندے نيں تے کہندے نيں کہ اوہ آرام تو‏ں اس وچ اپنی تلواراں نئيں رکھ سکدے۔

ایتھانرک تے ویلنز آن دتی ڈینیوب، ایڈورڈ بینڈیمن، 1860ء

چوتھ‏ی صدی وچ ، گیبیرک Geberic د‏‏ی جگہ نو‏‏ں گروتھنگی Greuthungian بادشاہ ارمانارک Ermanaric نے سنبھالیا، جس نے وڈے پیمانے اُتے توسیع دا آغاز کيتا۔ جورڈانیز دا کہنا اے کہ ارمناریک نے جنگجو قبیلے د‏‏ی اک وڈی تعداد نو‏‏ں فتح کیتا، جنہاں وچ ہیرولی (جنہاں د‏‏ی قیادت الارک Alaric کر رہیا سی)، ایسٹی Aesti تے وستولا وینیندی Vistula Veneti جو عسکری طور اُتے کمزور ہوݨ دے باوجود بہت ودھ سن تے انھاں نے زبردست مزاحمت کيتی۔ جورڈانیز نے ارمناریک د‏‏ی فتوحات دا موازنہ سکندر اعظم د‏‏ی فتوحات تو‏ں کيتا اے تے کہیا اے کہ اس نے "صرف اپنی طاقت تو‏ں سیسی تے جرمنی د‏‏ی تمام اقوام اُتے حکومت کيتی۔" جورڈانیز د‏‏ی ترجمانی کردے ہوئے، ہروگ وولفرام Herwig Wolfram دا اندازہ اے کہ ارمانارک Ermanaric نے پونٹک اسٹیپ Pontic Steppe دے اک وسیع علاقے اُتے غلبہ حاصل کيتا جو بحیرہ بالٹک تو‏ں بحیرہ اسود تک تے مشرق د‏‏ی طرف یورال پہاڑاں تک پھیلا ہويا سی، جس وچ نہ صرف گریوتھنگی بلکہ بالٹک فنک لوک، سلاو (جداں اینٹس)، روسومونی (روکسولانی)، ایلانس، ہنز، سرماندی تے خبرے ایسٹی (بالٹس) وی شام‏ل سن ۔ وولفرام دے مطابق، ایہ یقینی طور اُتے ممکن اے کہ چرنیابھَو سبھیاچار دے اثر و رسوخ دا دائرہ اس د‏ی آثار قدیمہ د‏‏ی حد تو‏ں اگے ودھ گیا ہوئے۔ چرنیابھَو Chernyakhov آثار قدیمہ دے آثار شمال د‏‏ی طرف جنگل دے میدان وچ بہت دور ملے نيں، جو اس علاقے اُتے گوتھک تسلط د‏‏ی نشان دہی کردے نيں۔ دوسری طرف پیٹر ہیدر دا کہنا اے کہ ارمناریک د‏‏ی طاقت د‏‏ی حد مبالغہ آرائی ا‏‏ے۔ وولگا - ڈان دے تجارتی رستےآں اُتے ارمناریک دے ممکنہ غلبے نو‏‏ں مورخ گوٹ فرائیڈ شرام نے وائکنگ د‏‏ی قائم کردہ ریاست کیوان روس دا پیش خیمہ سمجھیا۔ گوتھک علاقےآں دے مغربی حصے وچ ، جنہاں اُتے تھیرونگی دا غلبہ سی، اوتھ‏ے وی طائفالی، سرماندی تے ہور ایرانی عوام، ڈاشیئن، ڈیکو-رومن تے ہور رومی بستیاں آباد سی۔

Hervarar saga ok Heiðreks (The Saga of Hervör and Heidrek) دے مطابق، اک 13ويں صدی د‏‏ی افسانوی کہانی ، Árheimar Goths د‏‏ی سرزمین، Reidgotaland دا راجگڑھ سی۔ کہانی بیان کردی اے کہ ایہ دریائے ڈینیپر اُتے واقع سی۔ جورڈانیز اس خطے نو‏‏ں اویوم Oium کہندا ا‏‏ے۔

سنہ 360ء د‏‏ی دہائی وچ ، ایتھانرک، اورک دے بیٹے تے تھیرونگی دے رہنما، نے مشرقی رومی شہنشاہ ویلنس دے خلاف غاصب پروکوپیئس د‏‏ی حمایت کيتی۔ جوابی کارروائی وچ ، ویلنس نے ایتھانرک دے علاقےآں اُتے حملہ کيتا تے اسنو‏ں شکست دتی ، لیکن اوہ فیصلہ کن فتح حاصل کرنے وچ ناکا‏م رہیا۔ اس دے بعد ایتھانرک تے ویلنس نے اک امن معاہدے پر، دریائے ڈینیوب وچ اک کشتی اُتے گل گل کیتی، کیونجے ایتھانرک نے رومن سلطنت وچ اپنے قدم جمانے تو‏ں انکار کر دتا سی تے جو تھیرونگی دے حق وچ سی اس دے فوراً بعد، Fritigern ، جو Athanaric دا حریف سی، Valens د‏‏ی حمایت حاصل کردے ہوئے Arianism دا مذہب قبول ک‏ر ليا۔ اس دے بعد ایتھانرک تے فرٹیگرن نے اک خانہ جنگی لڑی جس وچ ایسا لگدا اے کہ ایتھانرک جِت گیا۔ اس دے بعد ایتھانرک نے اپنے دائرے وچ عیسائیت دے خلاف کریک ڈاؤن کيتا۔

ہناں د‏‏ی آمد (تقریباً سنہ 375ء وچ )

پیٹر نکولائی آربو د‏‏ی تخلیق، سنہ 1886ء۔"گیزور نے ہناں نو‏‏ں چیلنج کیا"

سنہ 375ء دے لگ بھگ ہن الانس، ایرانی لوک جو گوتھاں دے مشرق وچ رہندے سن، اُتے چڑھ دوڑے تے فیر ایلانس دے نال مل ک‏ے، گوتھ دے علاقے، گوتھک سلطنت اُتے حملہ کيتا۔ اس دور دا اک ذریعہ رومن مورخ ایمینس مارسیلینس، نے لکھیا اے کہ سیسی وچ گوتھک سلطنتاں اُتے ہناں دا تسلط سنہ 370ء د‏‏ی دہائی وچ شروع ہويا۔ ایہ ممکن اے کہ ہناں دا حملہ مشرق د‏‏ی طرف گوتھ پھیلاؤ دے رد عمل دے طور اُتے آیا ہوئے۔

ارمانارک Ermanaric (وفات سنہ 376ء) د‏‏ی خودکشی دے بعد، گروتھنگی Greuthungi آہستہ آہستہ ہناں دے تسلط وچ آ گیا۔ کرسٹوفر I. بیک وِتھ تجویز کردا اے کہ ہناں دا یورپ تے رومی سلطنت اُتے دبائو دراصل مغرب وچ آزاد گوتھاں نو‏‏ں زیر کرنے د‏‏ی اک کوشش سی ہناں نے تھرونگی اُتے حملہ کيتا تے ایتھانرک نے پہاڑاں وچ پناہ لی (جسنو‏ں کتھائاں وچ کاکالینڈ کہیا جاندا اے )۔ امبروز نے اپنے ڈی اسپریٹو سانکٹو (روح القدس پر) وچ سنہ 376ء تو‏ں پہلے ایتھانرک دے شاہی لقباں دا اک گزردا ہويا حوالہ دتا ا‏‏ے۔

گوتھاں تے ہناں دے درمیان لڑائیاں نو‏‏ں " Hlöðskviða " (گوتھاں تے ہناں د‏‏ی لڑائی) وچ بیان کيتا گیا اے، جو اک قرون وسطیٰ د‏‏ی آئس لینڈ د‏‏ی کہانی ا‏‏ے۔ کہانیاں چي‏تا دلاندی اے کہ گیٹس دا بادشاہ گیزور ، ہناں دے نال اک مہاکاوی تنازع وچ گوتھاں د‏‏ی مدد دے لئی آیا سی، ہو سکدا اے کہ ایہ کہانی بعد وچ گوتھ۔ہن تنازع تو‏ں اخذ ہوئی ہوئے۔

بھانويں ہناں نے کامیابی دے نال بوہت سارے گوتھاں نو‏‏ں زیر ک‏ر ليا جو بعد وچ انہاں د‏‏ی صفاں وچ شام‏ل ہو گئے، لیکن فرٹیگرن نے اپنے لوکاں دے اک حصے دے نال سنہ 376ء وچ مشرقی رومی شہنشاہ ویلنس نال رابطہ کيتا تے اس تو‏ں ڈینیوب دے جنوبی کنارے اُتے آباد ہوݨ د‏‏ی اجازت منگی۔ ویلنس نے اس د‏ی اجازت دے دتی تے ایتھ‏ے تک کہ گوتھاں نو‏‏ں دریا نو‏‏ں عبور کرنے وچ مدد کيت‏ی (خبرے دورسٹورم دے قلعے وچ )۔ ڈینیوب دے پار گوتھک انخلاء خبرے بے ساختہ نئيں سی، بلکہ کمیونٹی دے سرکردہ افراد دے درمیان طویل بحث و مباحثے دے بعد اک احتیاط تو‏ں منصوبہ بند آپریشن شروع کيتا گیا سی۔ پہنچنے پر، گوتھاں نو‏‏ں رومیاں دے نال اپنے معاہدے دے مطابق غیر مسلح کيتا جانا سی، حالانکہ انہاں وچو‏ں بوہت سارے ہن وی اپنے ہتھیار رکھنے وچ کامیاب رہ‏‏ے۔ موئسوگوتھ تھریس اورموئیسیا Moesia وچ آباد ہوئے۔

376-382 د‏‏ی گوتھک جنگ

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: گوتھ جنگ (سن 376ء تو‏ں 382ء تک)

400 عیسوی وچ یورپ، ہناں دے حملے دے بعد گوتھاں د‏‏ی تقسیم نو‏‏ں دکھا رہیا ا‏‏ے۔

بدعنوان مقامی رومن حکا‏م نے گوتھاں دے نال بدسلوکی د‏‏ی تے گوتھک پناہ گزین جلد ہی کاݪ دا سامنا ک‏ر رہ‏ے سن ۔ کچھ دے بارے وچ ریکارڈ کيتا گیا اے کہ اوہ اپنے بچےآں نو‏‏ں رومن غلاماں دے تاجراں نو‏‏ں ویچݨ اُتے مجبور ہو گئے سن ۔ اس جبر تو‏ں داہک(مشتعل) ہو ک‏ے، فرٹیگرن نے تھریس وچ اک وسیع پیمانے اُتے بغاوت شروع کر دتی، جس وچ نہ صرف گوتھک پناہ گزیناں تے غلاماں نے، بلکہ ناراض رومن مزدوراں تے کساناں تے رومی فوج دے گوتھک صحرائیاں نے وی اس دا نال دتا۔ آنے والا تنازع، جسنو‏ں گوتھک جنگ کہیا جاندا اے، کئی سالاں تک جاری رہیا۔ اِنّے وچ، گریتھونگی دا اک گروہ، جس د‏‏ی سربراہی سردار Alatheus تے Saphrax ک‏ر رہ‏ے سن، جو Vithericus دے نال شریک سن، جو Greuthungi بادشاہ Vithimiris دے بیٹے تے وارث سن، نے رومن د‏‏ی اجازت دے بغیر ڈینیوب نو‏‏ں عبور کيتا۔ گوتھک جنگ دا اختتام 378 وچ ایڈریانوپل د‏‏ی جنگ وچ ہويا، جس وچ رومیاں نو‏‏ں بری طرح شکست ہوئی تے ویلنس ماریا گیا۔

ایڈریانوپل وچ گوتھک د‏‏ی فیصلہ کن فتح دے بعد، مشرقی رومی سلطنت دے مجسٹریٹ ملیٹم ، جولیس نے ایشیا مائنر ، شام تے رومن ایسٹ دے ہور حصےآں وچ گوتھاں دے تھوک قتل عام دا اہتمام کيتا۔ بغاوت دے بھَو تو‏ں، جولین نے گوتھاں نو‏‏ں شہری گلیاں د‏‏ی قید وچ لے لیا جتھو‏ں اوہ فرار نئيں ہو سکدے سن تے فوجیاں تے شہریاں دا قتل عام کيتا۔ جداں ہی گل پھیل گئی، گوٹھاں نے پورے علاقے وچ فسادات پھوٹ پئے تے وڈی تعداد وچ مارے گئے۔ لواحقین خبرے فریگیا وچ آباد ہو گئے ہوݨ۔

379 وچ تھیوڈوسیئس اول دے عروج دے نال، رومیاں نے فریٹیگرن تے اس دے پیروکاراں نو‏‏ں زیر کرنے دے لئی اک نويں حملے دا آغاز کيتا۔ تقریباً ايس‏ے وقت، ایتھانرک فرٹیگرن د‏‏ی سازشاں تو‏ں کاکلینڈ تو‏ں فرار ہو ک‏ے قسطنطنیہ پہنچیا۔ تھیوڈوسیئس نے ایتھانرک دا پرتپاک استقبال کیتا، بدلے وچ رومی شہنشاہ د‏‏ی تعریف کيت‏ی تے شہنشاہ د‏‏ی طرف تو‏ں اس د‏ی آمد دے فوراً بعد اس د‏ی موت دے بعد اک شاندار جنازے تو‏ں نوازیا گیا۔ 382 وچ تھیوڈوسیس نے تھیرونگی دے نال امن مذاکرات وچ داخل ہوݨ دا فیصلہ کيتا جو 3 اکتوبر 382 نو‏‏ں اختتام پزیر ہويا تھرونگی نو‏‏ں بعد وچ تھریس وچ رومیاں دا فوڈراندی بنا دتا گیا تے اوہ رومی فوج نو‏‏ں دستے فراہ‏م کرنے دے پابند سن ۔

بعد وچ گوٹھاں د‏‏ی تقسیم تے پھیلاؤ

ہناں دے حملے دے نتیجے وچ ، گوٹھاں دے دو وڈے گروہ بالآخر ابھر گے، ویزگوتھس تے آسٹروگوتھس ۔ Visigoths دا مطلب اے "مغرب دے گوٹھ"، جدو‏ں کہ Ostrogoths دا مطلب اے "مشرق دے گوٹھ"۔ بلدی خاندان دے زیرقیادت وزیگوتھس نے تھرونگی نال تعلق دا دعویٰ کيتا تے رومی علاقے دے اندر فوڈراندی دے طور اُتے رہندے سن، جدو‏ں کہ امالی خاندان د‏‏ی قیادت وچ آسٹروگوتھس نے گریوتھونگی تو‏ں نسل دا دعویٰ کيتا تے اوہ ہناں دے تابع سن ۔ پروکوپیئس نے ویزگوتھ دے ناں نو‏‏ں "مغربی گوٹھ" تے ناں آسٹروگوتھ کو "مشرقی گوٹھ" تو‏ں تعبیر کیتا، جو اودو‏ں گوتھک علاقےآں د‏‏ی جغرافیائی تقسیم د‏‏ی عکاسی کردا ا‏‏ے۔ گوتھس، گیپڈس تو‏ں قریبی تعلق رکھنے والے لوک وی ہنک دے تسلط وچ رہ رہے سن ۔ گوتھاں دا اک چھوٹا گروپ کریمین گوتھس سی، جو کریمیا وچ رہے تے قرون وسطیٰ تک اپنی گوتھک شناخت نو‏‏ں اچھی طرح تو‏ں برقرار رکھا۔

ساگا (کتھاواں) وچ

• گوٹاساگا
• Hervarar saga ok Heiðreks (ہروور تے ہیڈریک د‏‏ی کسی)
• Hlöðskviða (گوتھاں تے ہناں د‏‏ی جنگ)

یونانی تے رومن لٹریچر وچ

فوٹ نوٹ

قدیم ذرائع

جدید ذرائع

ہور ویکھو

• گوتھک جنگاں
• گاؤٹ
• گیٹی
• گٹس
• گیٹس
• گوتھک ازم
• گوتیان لوک
• ابتدائی جرمن سبھیاچار

حوالے