کمال الدین الدمیری
کمال الدین الدمیری | |
---|---|
(عربی وچ: مُحمَّد بن موسى بن عيسى بن علي الدميري) | |
جم | سنہ 1341 |
وفات | 27 اکتوبر 1405 (63–64 سال) |
مذہب | اسلام |
فرقہ | اہل سنت و الجماعت |
فقہی مسلک | شافعی |
عملی زندگی | |
استاذ | جمال الدین الاسناوی ، ابن الملقن |
تلمیذ خاص | تقی الدین المقریزی |
پیشہ | فطرت پسند ، ماہر حیوانیات ، لکھاری ، مفتی ، استاد ، فقیہ ، فلسفی |
مادری زبان | عربی |
پیشہ ورانہ زبان | عربی [۱] |
شعبۂ عمل | فقہ ، علم حدیث ، زوالوجی ، عربی ساہت ، اسلامی فلسفہ ، اسلام دی تریخ |
کارہائے نمایاں | حیات الحیوان |
باب اسلام | |
ترمیم |
علامہ کمال الدین الدمیری (پیدائش: 1341ء — وفات: 27 اکتوبر 1405ء) پندرہويں صدی عیسوی وچ مصری محدث، محقق، عالم سن ۔ علامہ دمیری دی وجہ شہرت اُنہاں دی تصنیف حیات الحیوان اے۔
ناں و نسب
سودھوعلامہ دمیری دا اسم گرامی کمال الدین محمد، کنیت ابوالبقاء تے والد دا ناں موسیٰ بن عیسیٰ سی ۔ شجرۂ نسب ایويں اے: کمال الدین محمد بن موسیٰ بن عیسیٰ بن علی الدمیری المصری۔ شمس الدین سخاوی کہندے نيں کہ علامہ دا ناں پہلے کمال الدین سی لیکن بعد وچ اپنا ناں کمال الدین محمد رکھیا تے خود علامہ نے اپنی لکھتاں وچ لکھیا اے کہ اِس دی وجہ ایہ سی کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم دے ناں دے نال بطور برکت اِنتساب ہوجائے۔
پیدائش
سودھومحقق ابن شہبہ نے طبقات وچ لکھیا اے کہ علامہ دمیری دی پیدائش 750ھ وچ ہوئی۔ شمس الدین سخاوی تے ابن العماد حنبلی نے آپ دا سال پیدائش 742ھ مطابق 1341ء دا اوائل لکھیا اے تے مقام پیدائش قاہرہ دسیا اے۔ ایہ تطبیق ایويں ممکن ہوسکی کہ علامہ دمیری نے اپنی تریخ پیدائش اپنی کتاباں وچ تحریر کيتی سی جتھے توں شمس الدین سخاوی نے نقل ورگی۔
ابتدائی حالات تے حصول علم
سودھوعلامہ دمیری دا بچپن قاہرہ وچ گزریا تے ایتھے ابتدائی تعلیم حاصل کيتی۔ جدوں ہوش سنبھالیا تاں بطور درزی دے کم شروع کیتا۔ چند دِن ایہ کم کیتا تے فیر اِس توں وکھ ہوئے گئے۔ جدوں علم و فن دی اہمیت حاصل ہوئی تاں جامعۃ الازہر، قاہرہ وچ خود نوں تعلیم دے لئی وقف کر دتا۔ فیر اِس انہماک دے نال حصولِ علم وچ لگے رہے کہ اپنے وقت دے جلیل القدر علما وچ شمار ہونے لگے، ایتھے تک کہ عہدۂ قضاء پیش کیتا گیا لیکن علامہ دمیری نے اِس عہدے توں اِنکار کر دتا۔ علامہ دمیری اہل سنتکے مسلک توں وابستہ تے فقہ شافعی دے مفتی سن ۔ تصوف وچ درک سی ۔ عابد و زاہد سن ۔ سعودی علما دے مطابق علامہ دمیری اولاً شافعی سن لیکن بعد وچ فقہ مالکی نوں اِختیار کر ليا سی ۔ لیکن اِس گل کيتی تائید نئيں ہُندی کیونجے حیات الحیوان وچ جانوراں دے شرعی احکامات دی تفصیلات توں معلوم ہُندا اے کہ علامہ شافعی المذہب سن، چنانچہ بعض تھاںواں وچ علامہ دمیری نے شافعی مذہب دی تفصیل تے ترجیح بیان کيتی اے۔[۲] علامہ دمیری نے اپنے زمانے دے یکتائے روزگار علما و فقہا توں علوم حاصل کیتے۔ علم فقہ وچ شیخ بہاء الدین سبکی، جمال الدین اسنوی، کمال الدین نویری المالکی توں حاصل کیتا تے اِنئيں استاداں توں افتاء و تدریس دی اجازت ملی۔ ادب وچ شیخ برہان الدین قیراطی تے شیخ بہاء بن عقیل توں علم حاصل کیتا۔ علم حدیث وچ جامع الامام الترمذی شیخ علی المظفر عطار المصری، جمال عبدالمعطی بن کمال بن محمد، علی بن احمد فرضی الدمشقی، ابوالفرج بن القاری تے محمد بن علی الحراوی توں تحصیل کيتی۔ بقول حافظ زیلعی، آپ نے شیخ کمال الدین دے درس ترمذی وچ وی شریک ہوکے استفادہ کیندا۔ اِسی طرح شیخ کمال الدین محمد بن عمر بن جیب توں مسند احمد بن حنبل مکہ مکرمہ وچ تے مدینہ منورہ وچ شیخ عفیف المطری توں پڑھی۔ اِسی طرح ہور علوم سراج الدین بلقینی توں حاصل کیتے۔ شمس الدین سخاوی دا بیان اے کہ علامہ دمیری نے شیخ بہاء الدین احمد بن تقی السُبکی دی صحبت بابرکت وچ رہندے ہوئے زیادہ علم حاصل کیتا۔ البدر الطالع دے بیان دے مطابق آپ نے علوم و معارف امام یافعی توں وی حاصل کیتے، جیساکہ کتاب حیات الحیوان دے مطالعہ توں وی معلوم ہُندا اے کہ اوراد و وَظائف تے ہور عملیات امام یافعی توں لئی گئے۔ اِنہاں تمام علوم توں استفادہ حاصل کرکے علامہ دمیری تفسیر، حدیث، فقہ، فلسفہ تے عربی ادب وچ ماہر ہوئے۔ [۳]
وفات
سودھوعلامہ دمیری نے بروز منگل 3 جمادی الاول 808ھ مطابق 27 اکتوبر 1405ء نوں قاہرہ وچ وفات پائی۔
لکھتاں
سودھو- ہور دیکھو: حیات الحیوان
علامہ دمیری نے ایہ کتاب علم حیوانات اُتے مرتب کيتی اے تے اِس کتاب ورگی دوسری مثال اج تک پیش نئيں کيتی جاسکيتی۔ حیات الحیوان اپنی تالیف توں اج تک اِس علم وچ اک نادرروزگار شاہکار سمجھی جاندی اے ۔اپنے زمانہ ٔ تصنیف توں ہن تک اپنی متنوع تے وکھ وکھ خصوصیات دی بنا اُتے ایہ کتاب مقبولِ عام رہی اے تے مختلف زمانےآں تے مختلف زباناں وچ اِس دے تراجم وی ہوئے نيں۔حیات الحیوان حیوانات دے مفصل تذکرے اُتے مبنی اک شاہکار کتاب اے جس وچ 1069 جانوراں دا ذِکر کیتا گیا اے۔ اِنہاں وچوں جنہاں جانوراں دا حلیہ تے تفصیل دا ذِکر ہويا اے، اُنہاں دی تعداد 731 اے۔ لیکن چونکہ بساء اوقات مختلف جانوراں نوں اک ہی ناں دِیا گیا اے تے متعدد تھاںواں اُتے اِس دے برعکس اک ہی جانور مختلف عناوین دے تحت بیان کیتا گیا اے، اِس لئی کتاب وچ مذکور حیوانات دی اصل تعداد متعین کرنا خاصا دشوار کم معلوم ہُندا اے۔ اِس دے علامہ علامہ کمال الدین الدمیری نے خلفاء دی تریخ ذیل وچ 69 خلفاء دا تذکرہ وی کیتا اے۔[۴]
حوالے
سودھو- ↑ سوڈوک شناختی: https://www.idref.fr/07228577X — اخذ شدہ بتاریخ: ۵ مارچ ۲۰۲۰ — عنوان : Identifiants et Référentiels — ناشر: Agence bibliographique de l'enseignement supérieur
- ↑ حیات الحیوان: صفحہ 29۔
- ↑ حیات الحیوان: ص 30۔
- ↑ علامہ کمال الدین الدمیری: حیات الحیوان، صفحہ 21۔ مطبوعہ لاہور، 1992ء