کتاب استثنا
کتاب استثنا یا تثنیہ شرع (عبرانی: דְּבָרִים، یونانی: Δευτερονόμιον) عبرانی بائبل دی چوتھی تے تورات دی پنج کتاباں وچوں اک اے۔ تورات دی ایہ پنجويں کتاب موسیٰ دی آخری تصنیف اے۔ آپ نے ایہ کتاب غالباً 1400 ق م وچ لکھی، جدوں بنی اسرائیل موآب دے میداناں وچ خیمہ زن سن تے ملک موعود کنعان وچ داخل ہونے دے منتظر سن ۔
اس کتاب وچ موسیٰ دے آخری خطبات درج نيں تے نال ہی آپ دی زندگی دے آخری ایام دے واقعات تے آپ دی وفات دا ذکر وی پایا جاندا اے۔ بائبل دے عالم اس گل اُتے متفق نيں کہ ایہ آخری واقعات تے موسیٰ دی وفات دا بیان یشوع دی تالیف نيں۔ موسی نے 120 سال دی عمر وچ وفات پائی۔ آپ نے یشوع نوں اپنے انتقال توں پہلے اپنا جانشین مقرر کر دتا سی تے ایہ یشوع ہی سن جنہاں دی قیادت وچ بنی اسرائیل دی نويں نسل ملک کنعان وچ داخل ہوئی۔
کتاب مقدس دے عربی ترجمہ وچ اس کتاب دا ناں "تثنية" تے اُردوترجمہ وچ "استثنا" رکھیا گیا اے۔ اس دی ناں وجہ ایہ اے کہ اس وچ موسیٰ نے اپنی پچھلی کتاباں وچ مندرج شریعت دے احکام و قوانین نوں اختصار توں دوسری بار تحریر فرمایا اے۔ ایہ احکام و وقوانین مجموعی طور اُتے اوہی نيں جو موسیٰ خدا دی ہدایت دے بموجب بنی اسرائیل نوں اُنہاں دی اڑتالیس سالہ صحرانوردی دے مختلف اوقات وچ دیندے رہے سن ۔
کتاب استثنا دا مقصد ایہ سی کہ بنی اسرائیل دی نويں نسل جو یشوع دی قیادت وچ کنعان دی موعود سرزمین اُتے قدم رکھنے والی سی بخوبی جان لے کہ احکام خداوندی نوں مننے دے فائدے تے نہ مننے دے نقصانات کیتا نيں۔ خداوند خدا دا بنی اسرائیل توں تقاضا سی کہ اُس دی برگذیدہ قوم پاک زندگی بسر کرے تے خدا دی وفادار رہے تاکہ اوہ زندہ رہے، برکت، صحت، خوشحالی تے کامیابی توں ہمکنار ہوئے۔ لیکن جے اوہ عہد شکنی دی مرتکب ہوئے گی تے راہ راست توں دور ہوئے جائے گی تاں لعنت، بیماری، افلاس تے موت دا شکار ہوئے گی۔
شروع شروع وچ یہودیاں دے ہاں ایہ کتاب یعنی کتاب استثنا نئيں پائی جاندی سی، موسیٰ دے کوئی چھ سو سال بعد اک جنگ دے زمانے وچ اک شخص ملک دے اس وقت دے یہودی بادشاہ دے پاس اک کتاب لیایا تے کہیا ایہ مینوں ایہ کتاب اک غار توں ملی اے۔ معلوم نئيں کس دی اے ؟ مگر اس وچ دینی احکام نظر آندے نيں۔ بادشاہ نے اپنے زمانے دی اک نبیہ عورت(یہودیاں دے ہاں عورتاں وی نبی رہیاں نيں یا گھٹ توں گھٹ اوہ اس دا دعویٰ کردے نيں) دے پاس بھیجیا۔ اس نبیہ نے جس دا ناں ہلدا (Hulda) بیان کیتا جاندا اے ایہ کہلا بھیجیا کہ ایہ حضرت موسیٰ علیہ السلام ہی دی کتاب اے۔ چنانچہ موسیٰ دے چھ سوسال بعد اسنوں موسیٰ دی طرف منسوب کیتا جانے لگیا۔
حوالے
سودھو- تریخ قرآن از ڈاکٹر محمد حمید اللہ
کتاب استثنا
| ||
| پیشرو گنتی |
عبرانی بائبل | جانشین یشوع |
| مسیحی عہدنامہ قدیم | ||