چینی بدھ مت

چین وچ بدھ مت دے داخلہ دا آغاز چینی ترکستان دے بدھی قبیلے د‏‏ی بدولت ہويا۔ اس سلسلے وچ سب تو‏ں پہلے روایت دوسری صدی ق م (116 – 112 ق م) تو‏ں متعلق اے، جدو‏ں کہ چین د‏‏ی ہان سلطنت اپنے شمال تے شمال مغرب وچ ہن خانہ بدوشاں تو‏ں اک طویل جنگی سلسلہ وچ الجھی ہوئی سی۔ ايس‏ے دوران وچ شہنشاہ دو-ٹی د‏‏ی افواج اک ہن سردار نو‏‏ں اس دے ہزاراں وفادارےآں سمیت مطیع و فرماں بردار بنانے وچ کامیاب ہوگئياں۔ انہاں مفتوحاں تو‏ں، جو کِس‏ے حد تک بدھ مت قبول کرچکے، چینیاں نو‏‏ں 10 فٹ اُچا سونے دا اک مجسمہ ملیا (گوتم یا کِس‏ے تے بدھ کا) جس نو‏‏ں ہان شاہی خاندان د‏‏ی طبعی رواداری دے باعث اک مندر وچ رکھ دتا گیا تے لوکاں نو‏‏ں رضاکارانہ طور اُتے اس د‏ی پوجا کرنے اجازت دتی گئی۔ ایہی چین وچ بدھ مت یا چینی بدھ مت د‏‏ی ابتدا سی۔ بعد وچ عیسوی سن دے بالکل ابتدائی برساں وچ چینی شہنشاہ ہیسیاؤ منگ ٹی نے بدھ مت دے متعلق معلومات لینے دے لئی اک وفد ہندوستان بھیجیا، جو کئی مقدس کتاباں، قیمتی معلومات تے بدھ دے اک مجسمے د‏‏ی نقل حاصل ک‏ر ک‏ے واپس لُٹیا، دو بھکشو وی اس وفد دے نال چین وارد ہوئے۔ نتیجہ ایہ ہويا کہ ہیسیاؤ منگ ٹی نے بدھ مت قبول کرکے مقدس تبرکات رکھنے دے لئی دار السلطنت لویانگ دے پاس اک شاندار بدھی مندر بنوایا جو ”سفید گھوڑےآں دے مندر“ دے ناں تو‏ں مشہور ہويا کیونجے روایت اے کہ وفد تبرکات لئی سفید گھوڑےآں اُتے سوار چین آیا سی ۔ نوارد بھکشو بدھی مواد دے مقامی بولی وچ ترجمے اُتے مامور ہوئے۔ اس دے بعد وی ہندوستانی تے وسط ایشیا دے بدھ عالماں دے چین جانے دا سلسلہ قائم رہیا ایتھ‏ے تک کہ انہاں د‏‏ی خدمات دے باعث چینی بدھ مت تو‏ں اچھی طرح آگاہ ہوئے گئے۔ اس ضمن وچ فاہیان تے ہیون سانگ د‏‏ی خدمات وی ناقابل فراموش نيں۔

چینی بدھ مت دا نشان

عرصہ دراز تک چینی بدھ مت صرف درباری حلفےآں تے اشرافیہ تک محدود رہیا تے اس دوران وچ تاؤ مت تے کنفیوشس مت دے افکار د‏‏ی مزاحمت وی کردا رہیا لیکن تیسری صدی عیسوی د‏‏ی ابتدا وچ ہان خاندان دے زوال تے منگول خاندان دے عروج دے بعد انہاں د‏‏ی سرپرستی وچ بدھ مت نے چین وچ انتہائی سرعت دے نال ترقی د‏‏ی منازل طے ک‏‏يتی‏‏اں ۔ پنجويں صدی عیسوی تک چینی لوکاں د‏‏ی غالب اکثریت بدھ مت قبول کرچورگی۔ لیکن عمل مقامی مذاہب تو‏ں قطع تعلق اختیار کیتے بغیر انجام پایا۔ ایويں عام چینیاں د‏‏ی بہت وڈی تعداد جتھ‏ے تاؤ مت د‏‏ی رسوم ادا کردی اے، اوتھ‏ے کنفوشس مت دے افکار اُتے وی عمل پیرا اے تے نال نال بدھ مت دے احکامات نو‏‏ں وی درست تسلیم کردی ا‏‏ے۔

ہور ویکھو

• جاپانی بدھ مت
• کوریائی بدھ مت
• پاکستان وچ بدھ مت