پے ٹی ایم

پے ٹی ایم

Paytm logo.png
قسم	نجی
مرکزی دفتر/دفاتر	نوئیڈا، اتر پردیش، بھارت
بانی/بانیان	وجے شیکھر شرما
کلیدی شخصیتاں	وجے شیکھر شرما (سی ای او)
صنعت	انٹرنیٹ
مصنوعات	پے ٹی ایم مال پے ٹی ایم پے منٹس بینک پے ٹی ایم منی ے ٹی ایم گیم پینڈ
معاشی خدمات	آن لائن خریداری، ادائیگی دا نظام، ڈیجیٹل والیٹ
مالیہ	814 کروڑ (US$۱۳۰ million) (FY 2017)
اصل ادارہ	ون97 کمیونکیشنز لیمیٹیڈ
ویب سائٹ	paytm.com

پے ٹی ایم (انگریزی: Paytm) اک بھارتی ای کامرس ادائیگی دا نظام تے ڈیجیٹل والیٹ کمپنی اے جو نوئیڈا اسپیشل اکنامک زون، بھارت تو‏ں اپنا کاروبار چلا رہی اے۔

پے ٹی ایم دس بھارتی زباناں وچ موجود اے تے ایہ آن لائن استعمالات وچ جداں کہ موبائل ریچارج، سہولتاں دے بلاں دی ادائیگی، سفر، فلم تے تقاریب دے سلسلے دی ادائیگیاں، ہور غلے دی دکاناں، پھلاں تے سبزیاں دی دکاناں، ہوٹلاں، پارکنگ، ٹالاں (tolls)، ادویہ تے تعلیمی ادارےآں وچ پے ٹی ایم کیو آر کوڈ دی مدد تو‏ں ادائیگی ممکن اے۔ کیلی فورنیا وچ موجود پے پال نے بے ٹی ایم اُتے اک مقدمہ 18 نومبر 2016ء نو‏‏ں دائر کیتا سی کہ پے ٹی ایم اس دے لوگو تو‏ں مشابہ لوگو استعمال کر رہی اے۔ جنوری 2018ء تک پے ٹی ایم دی مالیت $10 بلین سی۔

کمپنی دے مطابق پورے بھارت وچ 7 ملین تو‏ں ودھ تاجر اس کیو آر کوڈ دا استعمال کرکے ادائیگی سیدھے اپنے بینک کھاتاں وچ قبول کر رہے نيں۔ کمپنی اشتہارات تے ادائیگی دے نال مواد دا استعمال کرکے مالئی دا حصول وی کردی اے۔

تاریخ

فائل:Vijay-Shekhar-Sharma.jpg

پے ٹی ایم دے بانی وجے شیکھر شرما۔

پے ٹی ایم دی بنیاد اگست 2010ء وچ اس دے بانی وجے شیکھر شرما نے $2 ملین دے سرمایہ دے نال نوئیڈا وچ رکھی جو بھارت دے دار الحکومت نويں دہلی تو‏ں متصلہ علاقہ اے۔ اس دا آغاز موبائل پری پیڈ تے ڈائریکٹ ٹو ہوم پلیٹ فارم دے طور اُتے ہويا، جس وچ بعد وچ ڈاٹا کارڈ، پوسٹ پیڈ موبائل تے لینڈ لائن ادائیگیاں 2013ء وچ شامل کر دتی گئياں۔

جنوری 2014ء تک کمپنی نے پے ٹی ایم والیٹ دا آغاز کیتا تے بھارتی ریل تے اوبیر نے اسنو‏ں ادائیگی دا اک ذریعہ بنایا۔ اس نے ای کامرس دا آغاز کیتا تے آن لائن سہولتاں تے بس ٹکٹاں دی سہولت فراہ‏م کيتی۔ 2015ء وچ اس نے کئی تے استعمال دے مواقع فراہ‏م کیتے جداں کہ تعلیمی فیس، میٹرو خرچ، بجلی، گیس، پانی دا بل وغیرہ۔ ایہ بھارتی ریل دی ادائیگی دے وی مواقع فراہ‏م کر رہی سی۔

2016ء تک پے ٹی ایم فلم، تقاریب تے تفریحی پارک دے ٹکٹاں دی سہولت دا آغاز کر چک‏ی سی۔ اس دے نال پروازاں دی بکنگ تے پے ٹی ایم کیو آر کوڈ دا وی آغاز ہويا۔ اسی سال بعد ریل بکنگ تے تحفے دے کارڈ دا آغاز ہويا۔

پے ٹی ایم دے اندراج شدہ صارفین دی تعداد اگست 2014ء دے 11.8 ملین تو‏ں ودھ کر 104 ملین اگست 2015ء تک ہو گئی۔ اس دا سفری کاروبار $500 ملین دی رفتار تو‏ں سالانہ ودھ گیا، جدو‏ں کہ 2 ملین ٹکٹ سالانہ بک ہوئے۔

2017ء وچ پے ٹی ایم دی پہلی ادائیگی ایپ بنی جس دے ڈاؤنلوڈاں دی تعداد 100 ملین تو‏ں متجاوز ہوئی۔ اسی سال پے ٹی ایم گولڈ دا آغاز کیتا گیا، جو ایسی سہولت سی جس تو‏ں صارف اِنّا کم خرید سکدے سن جداں کہ آن لائن اک روپیے دا سونا۔اس دے نال ہی پے ٹی ایم پے منٹس بینک دا آغاز کیتا گیا۔ اک تے سہولت ‘اِنہاں باکس’ دی سہولت شروع کيتی گئی جو اک پیام رسانی دے پلیٹ فارم ہونے دے نال نال دورانِ چیاٹ (گفتگو) ادائیگی دی سہولت فراہ‏م کردی سی۔ 2018ء تک اس وچ ایہ سہولت سی کہ دکان دار پے ٹی ایم، یو پی آئی تے کارڈ ادائیگیاں سیدھے اپنے بینک وچ 0% خرچ اُتے کر سکدے سن ۔ تاجرین دے لئی ’پے ٹی ایم برائے تجارت‘ ایپ متعارف کیتا گیا جس وچ تاجر اپنی ادائیگی تے روزانہ دے جمع خرچ اُتے فوری جانچ کر سکدے سن ۔ اوہدی وجہ تو‏ں تاجراں دی تعداد مارچ 2018ء تک 7 ملین تک پھیل گئی۔

کمپنی اپنے دو نويں دولت دی نظامت دی سہولتاں متعارف کروا چک‏ی اے - پے ٹی ایم گولڈ سیونگز پلان تے پے ٹی ایم گولڈ گِفٹِنگ تا کہ طویل مدت بچت نو‏‏ں آسان کیتا جا سکے۔ اس نے آن لائن گمینگ (آن لائن کھیل) تے سرمایہ متعارف کیتا، جس دے لئی اے جی ٹیک تو‏ں مشارکت کيتی گئی تاکہ موبائل کھیل پلیٹ فارم گیم پینڈ دا آغاز کیتا جا سکے، تے پے ٹی ایم منی نو‏‏ں 9 کروڑ روپیے دے سرمائے دے نال قائم کیتا گیا تاکہ سرمایاں تے دولت دے نظم دی مصنوعات نو‏‏ں بھارتیاں دے لئی لیایا جا سکے۔

مالیہ فراہمی

2007ء وچ پے ٹی ایم دی مالکانہ کمپنی ون97 کمیونکیشنز لیمیٹیڈ نو‏‏ں اپنا پہلا ادارہ جاندی سرمایہ کار ملیا جو اک وینچر کیپیٹل فرم ایس اے ایف پارٹنرز۔

مارچ 2015ء وچ پے ٹی ایم نو‏‏ں مالیہ فراہمی چینی ای کامرس کمپنی علی بابا گروپ نے دی جو ہانگ ژو، چین وچ قائم اے۔ اس تو‏ں قبل اینٹ فائنانشل سروسیس گروپ نے، جو علی بابا گروپ دا ملحقہ اے، 25% ون97 حصے داری حاصل کيتی۔ علی بابا گروپ دا اقدام اک حکمت عملی دا حصہ سی ۔ اس دے فوری بعد، پے ٹی ایم نو‏‏ں رتن ٹاٹا، ٹاٹا سنز دے مینیجنگ ڈائریکٹر، دی حمایت حاصل ہوئی۔ ۔

اس دے فوری بعد پے ٹی ایم نے ’پے ٹی ایم برائے کاروبار’ ایپ بھارت دی دس مقامی زباناں وچ متعارف کروایا، جس تو‏ں تاجرین اپنی ادائیگیاں تے روزانہ دی طے شدگیاں اُتے سہولت بخش انداز تو‏ں نظر رکھ سکدے نيں۔ اگست 2015ء وچ ریزرو بینک آف انڈیا نے 'اصولی طور اُتے' بے منٹس بینک نو‏‏ں پے ٹی ایم دے لئی منظور کیتا۔ 2017ء وچ کمپنی نے پے ٹی ایم بے منٹس بینک دا آغاز کیتا جس دا مقصد بینک تے مالیا‏تی خدمات دی پہنچ آدھے ملین غیر خدمت فراہ‏م کردہ تے کم تر خدمت فراہ‏م کردہ بھارتیاں تک ممکن کرنا سی ۔

اسی سال پے ٹی ایم نے اک ایپ کینیڈا دے موبائل فون، کیبل، انٹرنیٹ، برقی تے پانی دے لئی متعارف کیتا۔ 2018ء اس نے پے ٹی ایم منی نو‏‏ں قائم کیتا تا کہ صارفین دے لئی سرمایہ کاری تے دولت دے نظم دی پیش کش دی جا سکے۔ اس کاروبار دے بارے وچ ایہ توقع کيتی گئی کہ اس تو‏ں سیدھے میوچوئیل فنڈ تے پیساں دے بازار دے چنداں نو‏‏ں بھارتی عوام دے لئی مہیا ایويں گے۔ 2016ء وچ پے ٹی ایم ماؤنٹین کیپیٹل تو‏ں مالیہ فراہمی حاصل کيتی، جو تائیوان-مبنی میڈیاٹیک دی سرمایہ کاری مالیہ فراہمی سی، جس دی قیمت $5 بلین تو‏ں زیادہ سی۔

مئی 2017ء وچ پے ٹی ایم نو‏‏ں سب تو‏ں زیادہ کسی اک سرمایہ کار دی مالیہ فراہمی دا حصول ممکن ہو سکا – سافٹ بینک جسنو‏ں علی بابا وچ اک وڈا حصہ حاصل سی، اس تو‏ں کمپنی قیمت دا آنکا جانا $10 بلین تک ودھ گیا سی ۔ برکلے ہیتھاوے $356 ملین دی سرمایہ کاری کرکے پے ٹی ایم وچ 3%- 4% حصے داری حاصل کيتی۔ حالاںکہ برکلے نے تصدیق دی کہ وارین بفیٹ دے معاملت وچ شریک نئيں اے۔

سرمایہ کاری تے مالکانہ حقوق دا حصول

2013ء وچ پے ٹی ایم نے پلس ٹی ایکس ٹی اُتے $3 ملین دے عوض مالکانہ حقوق حاصل کیتے۔ پلس ٹی ایکس ٹی نو‏‏ں آئی آئی ٹی دے فارغین پرتیوش پرسنیا، پراگ اروڑا، لوکیش چوہان تے لوہت وی نے شروع کیتا سی جو تیزی تو‏ں کسی وی بھارتی بولی وچ پیامات دی رسائی ممکن کردی سی۔

2015ء وچ پے ٹی ایم نے $5 ملین دی سرمایہ کاری آٹو رکشا جمع کنندہ تے ماورائے مقامات رسانی دی کمپنی جگنو وچ کيتی۔ اس مالئی دا مقصد جگنو نو‏‏ں اپنی کاروباری سرگرمی پورے ملک وچ بڑھانا تے اوہدی ڈرائیوراں دی صلاحیتاں وچ اضافہ کرنا سی ۔ پے ٹی ایم نے دہلی وچ مببنی صارفین دے برتاؤ دی پیش قیاسی دے پلیٹ فارم شیفو نو‏‏ں حاصل کیتا۔ اسی طرح مقامی خدمات دی شروعاندی کمپنی نئر ڈاٹ اِنہاں۔

2016ء وچ پے ٹی ایم لاجسٹکس دی شروعاندی کمپنیاں لاگی نیکسٹ تے ایکسپریس بیز وچ سرمایہ کاری کيتی۔

اپریل 2017ء وچ پے ٹی ایم نے صحت دی دیکھ ریکھ تو‏ں جڑے کورکیو ایل (QorQL) وچ سرمایہ کاری کی جس دی وجہ تو‏ں مصنوعی ذہانت تے بگ ڈاٹا دا استعمال کرکے ڈاکٹراں نو‏‏ں اپنی ثمر آوری تے دیکھ ریکھ دی کیفیت بہتر بنا سکدے نيں، مریضاں نو‏‏ں ایہ موقع دیندے نيں کہ اوہ اپنی صحت دا نظم بہتر طور اُتے کر سکدے نيں۔ جولائ‏ی 2017ء وچ اسنو‏ں آن لائن ٹکٹاں دی فراہمی تے تقاریب دے پلیٹ فارم اِنسائڈر ڈاٹ اِنہاں نو‏‏ں حاصل کیتا، جس دے لئی اسنو‏ں تقاریب دے نظم دی کمپنی اونلی مچ لاؤڈر تے موبائل وابستگی دی شروعاندی کمپبی موبی کویسٹ دی حمایت حاصل ہوئی۔ اسی سال پے ٹی ایم نے لٹل اینڈ نئر بائی نو‏‏ں حاصل کیتا تے انہاں دونے دا انضمام کیتا۔

جون 2018ء وچ کمپنی نے شروعاندی کمپنی کیوب26 نو‏‏ں حاصل کیتا۔

بازار کاری

جولائ‏ی 2015ء وچ ون97 کمیونکیشنز نے جو برانڈ پے ٹی ایم دی ملکیت رکھدی اے، نے بھارت دے خانگی تے بین الاقوامی کرکٹ میچ اسپانسرشپ خطاب دے حقوق چار سال دے لئی حاصل کیتے، جس دا آغاز اگست 2015ء تو‏ں شروع ہويا۔ انہاں حقوق وچ خطابی لوگو دے نال سیریز دی برانڈ کاری، سیریز دے خطابی اسپانسر دے طور اُتے تسلیم شدگی، اسٹیڈیماں وچ دکھائے دینے دا حق تے نشری اسپانسرشب حقوق شامل نيں۔ اس وچ سبھی بی سی سی آئی، خانگی (رنجی ٹروفی، دلیپ ٹروفی، وغیرہ۔) دے بھارت وچ منعقد ہونے والے مقابلے نيں۔

اس تو‏ں قبل پے ٹی ایم نے اٹھويں سیزن دے انڈین پریمئر لیگ دے اسپانسرشپ حقوق حاصل کیتے سن ۔ ایہ سونی ٹی وی نیٹ ورک دے لئی معاون اسپانسر وی رہیا اے (جسنو‏ں آئی پی ایل دے لئی نشری حقوق حاصل سن )۔ پے ٹی ایم ممبئی انڈینز دے لئی سرکاری شرکت دار وی رہیا اے۔ مارچ 2018ء وچ پے ٹی ایم آئی پی ایل دے لئی پنج سالاں دے لئی امپائر شرکت دار بن گیا۔

پے ٹی ایم پے منٹس بینک

اگست 2015ء وچ پے ٹی ایم نو‏‏ں ریزرو بینک آف انڈیا دی جانب تو‏ں لائسنس حاصل ہويا کہ اوہ اک ادائیگی والا بینک شروع کرے۔ پے ٹی ایم پے منٹس بینک اک جداگانہ تاسیس اے جس وچ بانی وجے شیکھر شرما دی 51% حصے داری اے، ون97 نو‏‏ں 39% تے 10% ون97 تے شرما دے ذیلی ادارے دی حصے داری اے۔ اس بینک دا افتتاح نومبر 2017ء وچ بھارتی وزیر خزانہ ارون جیٹلی نے کیتا سی ۔ افتتاحی تقریب وچ بینک کاری شعبے تو‏ں جڑی نمایاں شخصیتاں موجود سن، جنہاں وچ سابق ریزرو بینک دے ایگزیکیٹیو ڈائریکٹر پی وی بھاسکر، ساما کیپیٹل دے ڈائریکٹر ایش لیلانی تے سابق شری روم گروپ دے ڈائریکٹر جی ایس سندراجن وی سن ۔

یہ دعوٰی کیتا گیا اے کہ 2018ء دے اواخر تک پے ٹی ایم پے منٹس بینک بھارت بھر وچ 100,000 بینک کاری دی شاخاں قائم کرے گا۔

پے ٹی ایم پے منٹس بینک نے معروف بینک کار ستیش کمار گپتا نو‏‏ں اس نواں مینیجنگ ڈائریکٹر تے سی ای او بنایا۔

پے ٹی ایم مال (Paytm Mall)

فروری 2017ء وچ پے ٹی ایم نے اپنے پے ٹی ایم مال ایپ دا آغاز کیتا جو صارفین نو‏‏ں 1.4 لکھ اندراج شدہ فروخت کننداں دے خریدنے دا موقع فراہ‏م کردا اے۔ پے ٹی ایم مال کاروباریاں تو‏ں صارفین دی رسائی دا اک ذریعہ اے ایسے ہی چین دے سب تو‏ں وڈے ری ٹیل پلیٹ فارم ٹی مال تو‏ں متاثر اے۔ 1.4 لکھ اندراج شدہ فروخت کننداں نو‏‏ں پے ٹی ایم دے مصدقہ گوداماں تے چینلاں تو‏ں گزرنا پڑتا اے تا کہ صارفین دا اعتماد قائم راے۔ پے ٹی ایم مال نے 17 مطالباں دے تکمیلی مراکز قائم کیتے نيں جو بھارت بھر وچ قائم کیتے گئے نيں۔ اس دے لئی 40+ کوریئراں تو‏ں وی مشارکت کيتی گئی اے۔ پے ٹی ایم مال نے $200 ملین علی بابا گروپ تے ایس اے آئی ایف دی شراکت داراں تو‏ں مارچ 2018ء وچ اکٹھا کیتے نيں۔

خود کار ٹیکس ادائیگی

پے ٹی ایم نے اپنے نظام وچ اک یکجا فعالیت شامل دی اے جو ٹیکس ادائیگی دی تکمیل کردی اے تے بعد وچ اس اُتے کارروائی تے تجزیہ این آئی سی ای تال سرکاری خدمت کيتی جانب تو‏ں ہُندی اے۔

انعامات و اعزازات

2016ء دے فوربز قیادت دے انعامات (Forbes Leadership Awards ) وچ اسنو‏ں سال دی غیر معمولی شروعاندی کمپنی دا انعام (Outstanding Startup of the Year Award) حاصل ہويا۔

نويں ملکاں وچ رسائی

پے ٹی ایم بھارت دے علاوہ کینیڈا تے جاپان وچ وی اپنے دائرہ عمل نو‏‏ں توسیع کر چک‏ی اے۔ اکتوبر 2018ء وچ پے ٹی ایم نے جاپان دے سافٹ گروپ تے یاہو جاپان دی مدد تو‏ں جاپان جداں ترقی یافتہ ملک وچ رسائی کر چک‏ی اے۔ جاپان وچ اس خدمت نو‏‏ں پے پے کہیا جاندا اے۔ یاہو جاپان نے اس شراکت داری دے حصے دار دے طور اُتے اپنے الگ تو‏ں قائم یاہو والیٹ دی مسدودی دا اعلان کیتا۔ نويں تشکیل دے تحت ہر نويں گاہک نو‏‏ں جو جاپان وچ پے ٹی ایم ایپ نو‏‏ں ڈاؤن لوڈ کرے گا 500 یین دی برقی دولت تو‏ں نوازیا جائے گا۔ پے ٹی ایم ستمبر 2021ء تک اپنی بار کوڈ فیس تو‏ں وی دستبردار ہو گیا اے۔ پے ٹی ایم اس دے نال کچھ ترقی پزیر ملکاں وچ اپنے کاروبار نو‏‏ں پھیلانے دے منصوبے دا وی اعلان کر چک‏ی اے۔

ہور ویکھو

• انجینیکو
• فون پے
• موبی کویک
• گوگل پے
• بھیم (یو پی آئی ایپ)
• یونیفائڈ پے منٹس انٹرفیس

حوالے