پٹنا دی تریخ
لوک کہانیاں دے مطابق ، راجہ پترا نوں پٹنہ دا باپ کہیا جاندا اے ، جس نے اپنی ملکہ پٹالی کے لئے جادو دے ذریعہ اس شہر نوں تخلیق کيتا تھا ۔ ايسے لئے اس شہر دا ناں پٹلیگرام رکھیا گیا سی۔ پاٹلی پتر دا ناں وی ايسے وجہ توں دتا گیا سی۔ سنسکرت وچ پتر دا مطلب پتر یا بیٹا اے تے گرام دا مطلب پنڈ اے ۔
آثار قدیمہ دی تحقیقات دے مطابق ، پٹنہ دی تریخ 490 ق م دی اے جدوں ہرائک ونشا دے حکمران اجتشترو نے راجگھاھا توں اپنا راجگڑھ ایتھے تبدیل کردتا سی ، کیوں کہ ویشالی لیچھچھویاں دے نال تنازعہ وچ موزاں سی ، اس لئی پٹلیپوترا راجگریھا توں زیادہ اسٹریٹجک اسٹریٹجک سی۔ اس نے اس جگہ دا انتخاب گنگا دے کنارے کيتا تے اپما درگ قائم کيتا۔ اس وقت توں ، اس شہر دی اک مستقل تریخ اے۔ دنیا دے بوہت گھٹ شہراں وچ ایسا فخر اے۔ بدھ مت دے بانی گوتم بدھ اپنے آخری دناں وچ ایتھے توں گزرے سن ۔ انہاں نے پیش گوئی دی کہ شہر دا مستقبل روشن ہوئے گا ، لیکن ایہ سیلاب ، اگ یا باہمی تنازعہ دی وجہ توں برباد ہوئے جائے گا۔
موریہ سلطنت دے عروج دے بعد پٹلی پترا اقتدار دا مرکز بن گیا۔ چندر گپت موریہ دی سلطنت خلیج بنگال توں افغانستان تک پھیل گئی۔ ابتدائی پٹلیپوترا لکڑی دا بنیا ہویا سی ، لیکن شہنشاہ اشوکا نے اس شہر نوں پتھر دے ڈھانچے وچ تبدیل کردتا۔ چین دے فہیان ، جو 399-414ء تک ہندوستان دے دورے اُتے سن ، نے اپنے سفر نامے وچ ایتھے دی چٹاناں دی تشکیل نوں زندہ دریافت کيتا اے۔
یونانی مورخ تے اک سفیر ، چندر گپتا موریہ دے دربار وچ آنے والے میگستھیہور نے پٹلی پترا شہر دا پہلا تحریری بیان دتا۔ علم دی تلاش وچ ، بعد وچ بہت سارے چینی مسافر ایتھے آئے تے انہاں نے اپنے سفر نامے وچ اس دے بارے وچ وی لکھیا اے۔
اس دے بعد ، اس شہر اُتے متعدد خانداناں دا راج رہیا۔ انہاں بادشاہاں نے ایتھے توں برصغیر پاک و ہند اُتے حکمرانی کيتی۔ گپتا خاندان دے دور نوں قدیم ہندوستان دا سنہری دور کہیا جاندا ہے ۔ لیکن اس دے بعد اس شہر نوں فخر نئيں مل سکیا جو موریہ خاندان دے دوران کدی دستیاب سی۔
گپتا سلطنت دے خاتمے دے بعد پٹنہ دا مستقبل کافی غیر یقینی رہیا۔ 12 ويں صدی وچ ، بختیار خلجی نے بہار اُتے اس دے تسلط اُتے قبضہ کيتا تے بوہت سارے روحانی ادارےآں نوں مسمار کردتا۔ پٹنہ ہن ملک دا ثقافتی تے سیاسی مرکز نئيں رہیا سی۔
مغل دور وچ دہلی حکمراناں نے ایتھے اپنا کنٹرول برقرار رکھیا۔ اس دور دا بہترین وقت تب آیا جدوں شیر شاہ سوری نے شہر نوں بحال کرنے دی کوشش کيتی۔ اس نے گنگا دے تیر اُتے اک قلعہ بنانے دا سوچیا۔ اس دے لئی حالے تک کوئی قلعہ نئيں بنایا گیا اے ، لیکن حالے وی اک ایسی مسجد باقی اے جو افغان طرز اُتے تعمیر کيتی گئی اے۔
مغل بادشاہ اکبر 1574 وچ افغان بادشاہ داؤد خان نوں کچلنے دے لئی پٹنہ آیا سی۔ اکبر دے ریاستی سکریٹری تے عین اکبری دے مصنف (ابوالفضل) نے اس جگہ نوں کاغذ ، پتھر تے شیشے توں بھریا ہويا اک صنعتی مرکز دے طور اُتے بیان کيتا۔ انہاں وضاحتاں وچ چاول دی مختلف قسماں دے معیار دا وی ذکر کيتا گیا اے جنہاں دا ناں پٹنہ چاول اے۔
مغل شہنشاہ اورنگ زیب نے اپنے محبوب پوتے محمد عظیم دی درخواست پر، شہر دا ناں 1704 وچ عظیم آباد وچ تبدیل کر دتا. عظیم اس وقت پٹنہ دا صوبیدار سی۔ لیکن اس عرصے دے دوران ، ناں دے علاوہ پٹنہ وچ کوئی خاص تبدیلی نئيں آئی۔
مغل سلطنت دے خاتمے دے بعد ، پٹنہ بنگال دے نواباں دے اقتدار وچ آگیا جس نے اس خطے اُتے بھاری ٹیکس عائد کيتا لیکن اسنوں تجارتی مرکز ہی رہنے دتا۔ پٹنہ سولہويں صدی وچ بین الاقوامی تجارت دا مرکز بن گیا۔ انگریزاں نے ایتھے ریشم تے کیلیکو کی تجارت دے لئی 1620 وچ ایتھے فیکٹری کھولی۔ جلد ہی ایہ سالٹ پیٹر (پوٹاشیم نائٹریٹ) دی تجارت دا مرکز بن گیا ، جس نے فرانسیسیاں تے ڈچ لوکاں توں مقابلہ تیز کردتا۔
بکسر دی فیصلہ کن جنگ دے بعد ، ایہ شہر ایسٹ انڈیا کمپنی دے تحت آگیا تے ایہ مرکز تجارت رہیا۔
1912 وچ بنگال دی تقسیم دے بعد ، پٹنہ اڑیسہ تے بہار دا راجگڑھ بن گیا۔ ایہ جلد ہی اک اہم تے اسٹریٹجک مرکز دے طور اُتے ابھریا۔ انگریزاں نے متعدد مسلط ڈھانچے تعمیر کیتے سن ۔ نوآبادیاتی پٹنہ دی وسیع و عظمت عمارتاں نوں ڈیزائن کرنے دا سہرا معمار منننگس نوں جاندا اے۔ انہاں وچوں زیادہ تر عمارتاں یا تاں انڈو سرسینک اثر و رسوخ دی عکاسی کردیاں نيں (جداں پٹنہ میوزیم تے ریاستی اسمبلی) ، یا راج بھون تے ہائی کورٹ جداں نشاۃ ثانیہ دے اثر نوں اگے بڑھاندی نيں۔ کچھ عمارتاں ، جداں جنرل پوسٹ آفس (جی پی او) تے اولڈ سکریٹریٹ وچ چھدم-نشا.. اثر پڑدا اے۔ کچھ لوکاں دا کہنا اے کہ دہلی دے گورننگ ایریا دی تعمیر وچ بہت کم ہويا سی ، مہارااتھ نے پٹنہ وچ نويں عمارتاں دی تعمیر وچ حاصل کيتا سی۔
پٹنہ وچ بہت سارے معروف تعلیمی ادارے وی نيں۔ پٹنہ وچ متعدد مشہور تعلیمی ادارے نيں جداں پٹنہ کالج ، پٹنہ ویمن کالج ، پٹنہ سائنس کالج ، بہار نیشنل کالج ، بہار کالج آف انجینئرنگ ، پٹنہ میڈیکل کالج (سابقہ ، پرنس آف ویلز میڈیکل کالج) ، نالندا میڈیکل کالج ، پٹنہ ڈینٹل کالج تے پٹنہ ویٹرنری کالج۔
ریاست بنانے دے لئی اڑیسہ نوں 1935 وچ بہار توں منسلک کيتا گیا سی۔ پٹنہ ریاست دا راجگڑھ رہیا۔
اس شہر نے ہندوستان دی آزادی دی جدوجہد وچ اک اہم کردار ادا کيتا۔ انڈیگو کاشت دے لئی چمپارن تحریک تے 1942 دی ہندوستان چھڈن تحریک انہاں قابل ذکر ناواں وچوں کچھ نيں۔ آزادی دے بعد پٹنہ بہار دا راجگڑھ رہیا۔ سن 2000 وچ ریاست جھارکھنڈ دی تشکیل دے بعد ، ایہ ہن وی بہار دا راجگڑھ اے۔
تصویر گیلری : پٹنہ ، مختلف خانداناں دا راجگڑھ
سودھو-
پاٹلی پترا ، مگدھا سلطنت دا راجگڑھ۔ -
پٹلی پترا نندا سلطنت دا راجگڑھ اے۔ دھنڈا سلطنت اپنی وڈی حد تک دھنہ نندا (ص c 323 ق م) دے تحت۔ -
پٹلی پترا موریہ سلطنت دے راجگڑھ دے طور پر۔موریہ سلطنت اپنی سب توں وڈی حد تک اشوک عظیم دے ماتحت اے۔ -
شونگا سلطنت دا راجگڑھ دے طور اُتے پٹلی پترا۔ شونگا سلطنت دی نیڑے ترین حد تک (سن 185 B ق م)۔ -
پاٹلی پترا شیر شاہ دی سلطنت دا راجگڑھ ۔
