نجم الغنی رام پوری

مولوی حکیم محمد نجم الغنی خاں رام پوری، نجمی تخلص (پیدائش: 8 اکتوبر 1859ء - وفات: 1 جولائی 1941ء) برصغیر پاک و ہند دے نامور مورخ، شاعر، طبِ یونانی دے حکیم تے علم عروض دے ماہر سن، جنہاں نے اخبار الصنادید، ، ترایخ راجگان ہند موسوم بہ وقائع راجستان، تاریخ اودھ سمیت تریخ دے موضوع اُتے لاتعداد کتب تے علم عروض اُتے بحر الفصاحت نامی کتاب تحریر کیتی جو اس موضوع اُتے اہم ترین کتاب تسلیم کیتی جاندی اے۔ نجم الغنی خاں دے والد مولوی عبد الغنی خاں اپنے عہد دے سربر آوردہ علما وچوں سن۔

حالات زندگی

مولوی نجم الغنی خاں رامپوری 8 اکتوبر 1859ءوچ ریاست رام پور دے اک علمی گھرانے وچ پیدا ہوئے۔ نجم الغنی دی پرورش ادبی تے علمی ماحول وچ ہوئی۔ والد دا خاندان عربی، فارسی، فقہ، تصوف تے منطق دے علوم وچ شہرت رکھدا سی۔دادا مولوی عبد العلی خاں عدالت رام پور وچ مفتی سن۔ پڑدادا مولوی عبد الرحمان خاں صوفی، منشی تے فارسی دے مشہور انشا پرداز سن، انہاں نے ایہ صفات و کردار اپنے والد حاجی محمد سعید خاں توں ورثے وچ پائے سن جنہاں شاہ ولی اللہ دہلوی دا قرب حاصل سی۔ نجم الغنی خاں دی والدہ حکیم اعظم خاں دی بہن سن جو حکیماں دے ممتاز خاندان نال تعلق رکھدے سن۔ نجم الغنی خاں دے والد مولوی عبد الغنی خاں اپنے عہد دے سر بر آوردہ عالماں وچوں اک سن، انہاں نے ریاست اودے پور، راجپوتانہ (موجودہ راجستھان) وچ سکونت اختیار کر لی۔ نجم الغنی خاں دی ولادت تے رام پور وچ ہوئی لیکن بچپن والد دے نال اودے پور وچ لنگھیا تے ابتدائی تعلیم وی اوتھے ای پائی۔ 1883ء وچ 23 برس دی عمر وچ اعلیٰ تعلیم دے لئی واپس رامپور آئے تے مدرسہ عالیہ وچ داخلہ لیا۔ایتھے مولوی حفیظ اللہ، مولوی ظہیر الحسن، مولانا عبد الحق خیر آبادی، مولونا محمد طیب مکی، سید حسن شاہ تے مولوی ارشاد حسین ورگے نابغہ روزگار عالماں توں تعلیم حاصل کیتی۔ 1886ء وچ فاضل درس نظامی وچ اول آئے۔ نجم الغنی خاں نے رام پور تے اودے پور وچ مختلف ملازمتاں کیتیاں۔ انہاں وچ میونسپلٹی، یونانی شفا خانے دے انچارج، لائبریرین، رضا لائبریری، رام پور دے رکاب دار، نواب حامد علی خان دے دربار دار، اسکول وچ مدرس (ہیڈ مولوی توں ہیڈ ماسٹر تک) سمیت بوہت سی آسامیاں اُتے خدمات انجام دتیاں۔ بلاوے اُتے ریاست حیدرآباد وی گئے۔ تریخ توں انہاں خاص دلچسپی سی۔ چنانچہ رام پور تے راجپوتانہ دے علاوہ اودھ تے حیدرآباد دکن دی وی تاریخاں لکھاں۔انہاں دی کتاب اخبار الصنادید روہیل کھنڈ دی تریخ اے۔ اس دا پہلا مسودہ ستمبر 1889ء وچ یعنی مدرسہ عالیہ توں سند لینے دے تن برس بعد مکمل ہویا سی۔ کتابی صورت وچ اخبار الصنادید دا پہلا ایڈیشن لاہور دے مطبع خادم التعلیم نے 1906ء وچ شائع کیتا سی۔ نجم الغنی خاں دی ضخیم کتب تے مختصر رسالیاں دی تعداد تقریباً 32 اے۔ پنج قلمی نسخے وی یادگار چھڈے۔ 1893ء وچ انہاں دے ہاں اک بیٹا پیدا ہویا جس دا ناں شمس الغنی خاں رکھیا گیا۔

لکھتاں

• اخبار الصنادید (روہیلکھنڈ دی تریخ)
• مذاہب الاسلام
• تاریخ راجگان ہند موسوم بہ وقائع راجستان
• تاریخ اودھ
• بحر الفصاحت (ایہ کتاب رام پور وچ مطبع سرور قیصری توں 1885ء وچ شائع ہوئی سی، اس وقت 232صفحات اُتے مشتمل سی۔ دوسری بار 1917ء وچ مطبع منشی نول کشور توں شائع ہوئی تو صفحات دی تعداد 1119 سی۔)
• خواص الادویہ
• تعلیم الایمان شرح فقہ اکبر
• تہذیب الاعقائد (شرح عقائد نسفی)
• سلک الجواہر فی احوال البواہریہ (بوہری فرقہ دی تریخ)
• تذکرۃ السلوک (تصوف)
• معیار الافکار (منطق، فارسی)
• نہج الادب(صرف و نحو، قواعد فارسی)
• مزیل الغواشی
• مختصر الاصول
• شرح سراجی
• قرابا دین نجم الغنی
• منتہی القواعد عرف قواعد حامدی
• تسہیل الالغات (غیر مطبوعہ)
• رسالہ نجم الغنی ( نہج الادب دا انتخاب)
• مفتاح البلاغت ( بحر الفصاحت دا انتخاب)
• شرح چہل کاف
• مختصر تاریخِ دکن

وفات

حکیم نجم الغنی رام پوری 1 جولائی 1941ء نوں 82 سال دی عمر وچ رام پور وچ فوت ہوئے۔