میاں غلام محمد ہندی
افغانستان دے شاہ بادشاہ شاہ زمان دے دور حکومت وچ ، انگریزاں نے علما دی آڑ وچ اپنے جاسوس افغانستان بھیجے ، جو دونے ہی اسلام دی آڑ وچ سازش کردے تے اپنے انگریز آقاواں نوں خفیہ رپورٹس دیندے۔ انہاں وچوں اک میاں غلام محمد ہندی سی۔ میاں غلام محمد ہندوستانی سن ۱۷۹۹ وچ قندھار آیا تے اک عالم دین دی حیثیت توں اس شہر وچ روپوش ہوگیا۔ اوہ انگریزاں دا اک خفیہ آدمی سی جو اک ہور سازش نوں انجام دینا چاہندا سی۔ میاں غلام محمد ہندی دے گھر انہاں دے ہمراہ دوسرے دوستاں جداں سردار پایندہ خان بارکزئی ، عظیم علیزائی ، رحیم علی زئی ، نور اللہ بابری ، اسلام پوپل زئی ، حکمت سرکانی ، سلطان نور زئی ، خضر علی زئی ، زمان پوپل زئی ، جاو نشر ارسلان ، جعفر جوان شیر ، شریف قزلباش سن ۔ شاہ زمان دا تختہ الٹنے دے لئی تیار اے انہاں افغاناں نے ہندوستان دے عوام دی آزادی ، اک عظیم تر افغانستان نوں محفوظ بنانے تے ایران دی سازشاں دے بارے وچ سوچیا ہی نئيں سی تے اوہ اک متحرک تے انتھک بادشاہ دے خلاف اٹھیا کھڑے ہوئے سن ۔ لیکن سازشیاں نوں بے نقاب کر کے انہاں نوں پھانسی دے دتی گئی۔ وزیر فتح خان دے والد سردار پِایندہ خان ، وی ايسے سازشی گروپ دے اک رکن سن تے انہاں دے نال ہی انھاں وی پھانسی دے دتی گئی سی۔ برطانوی جان میلکم ، جو اس وقت ایران وچ سی تے شاہ ایران دا مشیر وی سی ، نے اپنے خط وچ لکھیا اے کہ اوہ اس گل اُتے خوش نيں کہ افغان قبائلی رہنما میاں غلام محمد ہندی دی سازش دے نتیجہ وچ ہلاک تے ہن تمام متعلقہ افراد نے شاہ زمان دے خلاف بغاوت کر دتی سی۔
حوالے
سودھو- قدرت الله حداد فرهاد ، افغان قومی تریخ ، صفحہ 3 ، 4-5 ، صافی پشتو ریسرچ اینڈ ڈویلپمنٹ سنٹر ، تیسرا ایڈیشن۔