وزير فتح خان
وزیرمحمد فتح خان سردار پایندہ خان دے وڈے بیٹے سن ۔ شاہ عظمت شاہ زمان نے انہاں نوں اپنا وزیر اعلیٰ مقرر کيتا ، لیکن اوہ اک مکار تے بےایمان آدمی سی۔ ، کہ اک یا دو لوک اچھے لوک ہون گے۔ فتح خان 1796 ء وچ ایران فرار ہوئے گیا تے شاہ عظمت شاہ زمان دے بھائی محمود وچ شامل ہوگیا۔ وزیر اعلیٰ فتح خان دی سربراہی وچ مشرق وسطی دے ممتاز خودمختار تے نپولین ، ہائی ہنس شاہ زمان نوں انہاں دے بھائی محمود سدوزئی تے ہور افغان عناصر نے بے دخل کردتا۔ وزیر فتح خان جو اسکول دی تریخ وچ وزیر بتدبیر دے ناں توں جانے جاندے سن ، لیکن حقیقت وچ نہ تاں وزیر فتح خان وزیر بتدبیر سن نہ ہی امیر دوست محمد خان عامر کبیر۔ ہائی ہنس شاہ زمان دے دور دے تمام مورخین تے خود انگریز ایہ تسلیم کردے نيں کہ شاہ زمان تنہا بغیر کسی بیرونی امداد دے ہندوستان وچ انگریزاں توں مقابلہ کرنے داخل ہوسکدا سی۔ لیکن اک طرف انگریزاں تے ایران دی سازشاں ہوئے رہیاں سن تے دوسری طرف اس عظیم قومی قوت نے ساڈے اپنے ہتھ نوں کمزور کردتا۔ یا تاں شاہ زمان دا بھائی محمود ، یا پائندہ خان دا بیٹا وزیر فتح خان ، یا ملا عاشق تے ہور بارکزئی تے درانی سردار تے محمد زئی ، ایہ سب قومی تریخ دے برباد نيں۔ شاہ محمود سدوزی ، فتح خان تے دوسرے سرداراں دی مدد توں ایران تے برطانیہ دے کہنے اُتے بیرون ملک اقتدار وچ آئے۔اس نے اپنے بھائی شاہ زمان نوں اَنھّا کردتا تے اسنوں قید کردتا۔ شاہ محمود سدوزئی فتح خان دی مدد توں دوسری بار اقتدار وچ آئے۔ وزیر فتح خان ، اپنی وڈی چالاکی تے جرات دے باوجود ، پہلے اَنھّا ہويا تے فیر شاہ محمود سدوزئی تے اس دے بیٹے کامران نے اسنوں قتل کردتا ۔ اس طرح خود نوں سزا دی۔
ذریعہ
سودھو- قدرت اللہ حداد فرہاد افغان قومی تریخ ، ص 4 ، 5 ، 6 ، 7-8 ، 8۔ صافی پشتو ریسرچ اینڈ ڈویلپمنٹ سنٹر دے ذریعہ شائع کيتا گیا۔