غلام علی ہمدانی مصحفی

(مصحفی توں مڑجوڑ)
غلام علی ہمدانی مصحفی
جم سنہ 1748 [۱][۲]  ویکی ڈیٹا اُتے (P569) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن


اکبر پور، امبیڈکر نگر   ویکی ڈیٹا اُتے (P19) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن

وفات سنہ 1824 (75–76 سال)[۱][۲]  ویکی ڈیٹا اُتے (P570) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن


لکھنئو   ویکی ڈیٹا اُتے (P20) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن

عملی زندگی
پیشہ شاعر   ویکی ڈیٹا اُتے (P106) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
پیشہ ورانہ زبان فارسی ،  اردو   ویکی ڈیٹا اُتے (P1412) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
شعبۂ عمل شاعری ،  غزل   ویکی ڈیٹا اُتے (P101) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
باب ادب

شیخ غلام علی ہمدانی مصحفی (پیدائش : 1748ء [۳]— وفات :1824ء) اردو زبان دے کلاسیکی تے عہدِ قدیم دے شاعر ني‏‏‏‏ں۔میر تقی میر دے بعد بحیثیتِ مجموعی اردو شاعری دے دورِ قدیم وچ مصحفی، مرتبہ وچ سب تو‏ں بلند ا‏‏ے۔[۴] انہاں د‏‏ی شاعری دا جائزہ لیا جائے تاں معلوم ہُندا اے کہ انہاں دا شعری مزاج دہلی وچ صورت پزیر ہويا لیکن لکھنوکے ماحول، دربارداری دے تقاضاں تے سب تو‏ں ودھ ک‏ےانشا تو‏ں مقابلاں نے انہاں نو‏ں لکھنوی طرز اپنانے اُتے مجبور کيتا۔ انہاں دا منتخب کلام کسی وی وڈے شاعر تو‏ں کم نني‏‏‏‏ں۔ جے جذگل کيتی ترجمانی وچ میر تک پہنچ جاندے نيں تاں جرات تے انشا دے مخصوص میدان وچ وی پِچھے نئيں رہندے۔ ایويں دہلویت تے لکھنویت دے امتزاج نے شاعری وچ بیک وقت شیرینی تے نمکینی پیدا کر دتی ا‏‏ے۔ اک طرف جنسیت دا صحت مندانہ شعور اے تاں دوسری طرف تصوف تے اخلاقی مضامین وی مل جاندے ني‏‏‏‏ں۔ آپ تیسرے شعری دور دے صدر منے جاندے نيں۔اٹھ اردو، اک فارسی دیوان تے تن تذکرے آپ دے یادگار نيں.

ولادت

سودھو

مصحفی دے سال پیدائش وچ اختلاف ا‏‏ے۔ تذکرہ نگاراں نے 1746ء تو‏ں 1753ء دے درمیانی سالاں وچ ہی کسی سال نو‏‏ں مصحفی دا سال پیدائش قرار دتا اے مگر درست ایہی اے کہ اوہ اُس سال پیدا ہوئے جدو‏ں احمد شاہ ابدالی نے خطۂ پنجاب اُتے حملہ کيتا یعنی کہ 1748ء وچ ۔ محققاں د‏‏ی تحقیق دے مطابق اوہ 1748ء وچ اکبر پور (موجودہ ضلع امروہہ) وچ پیدا ہوئے۔[۳][۵][۶] سال پیدائش د‏‏ی طرح مصحفی دے جائے پیدائش دے متعلق وی اختلاف ا‏‏ے۔ اکبرپور (موجودہ ضلع امروہہ) نو‏‏ں مصحفی دا مقام پیدائش قرار دتا جاندا ا‏‏ے۔[۷] محقق افسر صدیقی امروہوی دے مطابق مصحفی د‏‏ی پیدائش بلبھ گڑھ (موجودہ بلرام گڑھ، ضلع فرید آباد، ہریانہ) وچ ہوئی۔[۸] مسلک دے اعتبار تو‏ں اوہ شیعہ اثناعشری سن ۔[۹]

مڈھلا جیون

سودھو

مصحفی نے اپنے حالات اِس قدر مختصر لکھے نيں کہ اُنہاں دے واقعاتِ زندگی دا تعین کرنا دشوار ہوجاندا ا‏‏ے۔ مڈھلا جیون وچ اُنہاں دا قیام امروہہ وچ رہیا جتھ‏ے اُنہاں نے شاعری د‏‏ی تعلیم پائی۔ دو مختلف شاعر دا تذکرہ اُنہاں د‏‏ی تصنیف عقد ثریا وچ ملدا ا‏‏ے۔ اک شاعر جس دا تخلص قاسم[۱۰] تے دوسرےمحتشم خاں سن ۔[۱۱] محتشم خان دہلی دے کامیاب شاعر سن، نادر شاہ دے حملہ دہلی (فروری 1739ء) وچ اوہ دہلی تو‏ں ہجرت کرکے امروہہ وچ آباد ہوئے گئے سن ۔[۱۲] اپنی تصنیف ریاض الفصحاء وچ علوم و فنون د‏‏ی تحصیل دے متعلق وی لکھیا ا‏‏ے۔

وفات

سودھو

مصحفی دا انتقال 76 سال د‏‏ی عمر وچ 1240ھ مطابق 1824ء وچ لکھنؤ وچ ہويا۔[۶]

نمونہ کلام

سودھو
جمنا میں کل نہا کر جب اس نے بال باندھے
ہم نے بھی اپنے جی میں کیا کیا خیال باندھے
جمنا میں کل نہا کر جب اس نے بال باندھے
ہم نے بھی اپنے جی میں کیا کیا خیال باندھے
وہ جو ملتا نہیں ہم اس کی گلی میں دل کو
در و دیوار سے بہلا کے چلے آتے ہیں
تیرے کوچے میں اس بہانے ہمیں دن سے رات کرنا
کبھی اس سے بات کرنا کبھی اس سے بات کرنا
چلی بھی جا جرس غنچہ کی صدا پہ نسیم
کہیں تو قافلہء نو بہار ٹھہرے گا
جو سیرکرنی ہو، کر لے کہ جب خزاں آئی
نہ گل رہے گا چمن میں، نہ خار ٹھہرے گا

حوالے

سودھو
  1. ۱.۰ ۱.۱ اجازت نامہ: Creative Commons CC0 License
  2. ۲.۰ ۲.۱ فیسٹ آئی ڈی: https://id.worldcat.org/fast/190031 — subject named as: G̲h̲ulām Hamdānī Muṣḥafī — اخذ شدہ بتاریخ: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷
  3. ۳.۰ ۳.۱ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے حوالہ 1 لئی۔
  4. ابو اللیث صدیقی: مصحفی تے اُنہاں دا کلام، صفحہ 5۔
  5. افسر صدیقی امروہوی: مصحفی، حیات و کلام، صفحہ 37۔ مطبوعہ کراچی، 1975ء
  6. ۶.۰ ۶.۱ مالک رام: تذکرہ ماہ و سال، صفحہ 358۔ مطبوعہ دہلی، 2011ء
  7. افسر صدیقی امروہوی: مصحفی، حیات و کلام، صفحہ 44/45۔ مطبوعہ کراچی، 1975ء
  8. افسر صدیقی امروہوی: مصحفی، حیات و کلام، صفحہ 46۔ مطبوعہ کراچی، 1975ء
  9. ابو اللیث صدیقی: مصحفی تے اُنہاں دا کلام، صفحہ 11۔
  10. مصحفی: عقد ثریا، صفحہ 45۔
  11. مصحفی: عقد ثریا، صفحہ 54۔
  12. افسر صدیقی امروہوی: مصحفی، حیات و کلام، صفحہ 48۔ مطبوعہ کراچی، 1975ء

ہور ویکھو

سودھو