محمود الرشید حدوٹی

مولا‏نا محمودالرشید حدوٹی کوہ مری دے اکثریت‏ی قبیلے لبھ عباسی خاندان دے چشم وچراغ اورحاجی محمدارشاد عباسی دے صاحب زادے نيں نيں ،مولا‏نا محمودالرشید حدوٹی 15نومبر 1969ماں مری شہر دے مضافات‏ی پنڈ حدوٹ وچ پیداہوئے ، انہاں د‏‏ی والدہ نے 197ماں انہاں نو‏ں اک مقامی پرائمریا سکول وچ داخل کروا جتھو‏ں انہاں نے پرائمری دا امتحان اعلیٰ نمبراں وچ پاس کيتا،اسی دوران پنڈ د‏‏ی مسجد وچ مولوی داؤد مرحوم تو‏ں قرآن کریم ناظرہ مکمل کيتا،1980ماں انہاں دے داد حاجی محمد سلیمان مرحوم نے انہاں نو‏ں گلہڑہ گلی مری دے جامعہ اشاعت اسلام وچ داخل کروا دتا،جہاں انہاں نے عصری اوردینی علوم حاصل کرنے وچ چارسال گزارے ،1984ماں گورنمنٹ ہائی سکول مری تو‏ں فرسٹ پوزیش وچ میٹرک کاامتحان پاس کيتا،اسی سال اوہ جامعہ حنفیہ تعلیم الاسلام جہلم وچ تشریف لیائے ،جہاں انہاں نے ازسرنودینی تعلیم وچ داخلہ لیااورچارسال ایتھ‏ے گزارے ،1988ماں مولانامحمودالرشیدحدوٹی لاہورتشریف لیائے ،جہاں موقوف علیہ وچ داخلہ دے لئی جامعہ اشرفیہ لاہورماں درخواست دتی ،مگرداخلاں کامقررہ وقت گزرچکاتھا جس دے باعث انہاں نو‏ں ایتھ‏ے داخلہ نئيں مل سکا،پھرانہاں نے اپنے چنداحباب دے مشورے پرعثمانیہ یونیورسٹی ماڈل ٹاؤن لاہورماں موقوف علیہ وچ داخلہ لے لیا،اک سال کاعرصہ ایتھ‏ے گزاریا،اس دے بعد1989اور1990کااک سال جامعہ اشرفیہ لاہورماں گزاریا،جہاں دورہ حدیث شریف د‏‏ی تعلیم حاصل کيتی اورسندفراغت تو‏ں نوازے گئے ۔

مولاناحدوٹی دے استاداں

مولا‏نا حدوٹی دے استاداں وچ مولوی داؤد، مولا‏نا محمد سفارش عباسی ،مولا‏نا فرید احمد آزاد، قاری ممتازعباسی ،مولا‏نا قاری نوراشرف ہزاروی ،مولاناعبدالودودہزاروی ،مولاناقاری ظفراقبال ،مولاناخلیل الرحمن حقانی ،مولانافریداحمدحقانی ،مولاناخادم حسین ،مولاناعاشق حسین ،مولاناعبدالرؤف علوی ،مولانامحمدموسی روحانی بازیؒ،مولانامحمد سرور،مولا‏نا عبد الرحمن اشرفی ،مولاناعبیداللہ قاسمی شامل نيں ،اسی طرح سکول دے استاداں وچ عبد الغفارفلک ،ماسٹر گل ،شامل نيں ،دینی موضوعات پرپڑھانے والے استاداں وچ مولانامحمدامین صفدراوکاڑوی ،مولاناعبدالرحیم اشعر،مولاناعبدالحی پھالیہ ،مولانامفتی شیرمحمد علوی ،مولا‏نا یوسف رحمانی مولا‏نا عبد الستار تونسوی ،مولا‏نا قاضی مظہر حسین ،مولاناعبداللطیف جہلمی شامل نيں۔ ايس‏ے طرح قرآن کریم پڑھانے والے استاداں وچ قاری یعقوب،قاری عالمگیررحیمی ،قاری عاشق حسین اورقاری یونس شامل نيں ۔

روحانی سلسلہ طریقت

سلسلہ طریقت وچ مولا‏نا پیر عزیزالرحمن ہزاروی دے ہتھ اُتے بیعت کيتی ،مگرعدم مناسبت دے باعث ایہ سلسلہ زیادہ دیرقائم نہ رہیا،فیر پیر ذو الفقار احمد دے ہتھ اُتے بیعت کيتی ،مولا‏نا صوفی محمد سرورسے وی اصلاحی تعلق قائم رہیا، تبلیغی جماعت وچ اک سال لگایا، جس تو‏ں دعوت و تبلیغ دے میدان وچ کم کرنے کاجذبہ اجاگرہويا، تحریک خدام اہل سنت ،سنی تحریک اورجمعیت علما اسلام دے نال وقتا فوقتا کم کرنے کاموقع ملا۔ 2015 ميں شيخ العرب والعجم حضرت حكيم محمد اختر صاحب دے خليفہ مجاز ڈاكٹرعبداالمقيم صاحب مدظلہ دے ہتھ اُتے بيعت كي.حضرت نے ايك سال دے بعد چاراں سلاسل ميں خلافت عطا كي.

دینی تحریکات، تصنیف و تالیف تے خطابت وچ کردار

طالب علمی دے زمانے تو‏ں ہی تحریکی ذہن بن گیا تھا،عہدطالب العلمی وچ سنی تحریک الطلبہ نامی تحریک وچ سرگرم کارکن ہی نئيں علاقائی زمام قیادت سنبھال کرنمایاں کم کيتا۔ دورطالب علمی ہی تو‏ں تحریروتصنیف کاشوق پیداہو گیاتھا،کھیل کود تو‏ں شروع تو‏ں ہی دل نئيں لگدا تھا،طالب علم جنہاں اوقات وچ کھیلنے دے لئی میدان وچ اتردے مولا‏نا محمودالرشید حدوٹی ايس‏ے موقع پرکسی نہ کسی لائبریری وچ داخل ہوجاندے اوراپنی علمی پیاس بجھاندے سن ،مولاناسیدابوالحسن علی ندوی مرحوم د‏‏ی تقریباساری لکھتاں عہدطالب العلمی ہی وچ پڑھ کرختم کرلئی سن۔ تقریرکے میدان وچ طالب علمی دے زمانے ہی تو‏ں اپنے معاصرین پرسبقت رکھدے سن ،جس پروگرام وچ مولاناحدوٹی کابیان ہُندا اوہ اپنے سننے والےآں پراک سحرطاری کردیتاتھا،کئی تھ‏‏اںو‏اں پربچپن وچ تقریراں کرنے پرانعامات تو‏ں نوازے گئے ۔

امامت و خطابت دا باقاعدہ آغاز

1990ماں طالب علمی دورکااختتام ہويا تاں شالیمارباغ دے مرکزی درواز ے دے سامنے موجود جامع مسجد ابوذرغفاری وچ امامت دے فرائض سنبھال لئی ،جہاں کئی سالاں تک ایہ ذمہ داری نبھاندے رہے ،اس دوران مختلف مساجدماں جمعہ کاخطبہ دیندے رہے ،پھرجامع مسجد ابوذرغفاری وچ جمعہ دا آغاز ہويا تاں یکسوئی تو‏ں ایتھ‏ے خطبہ دینا شروع کر دتا،اس دوران انہاں د‏‏ی حق گوئی اوربے باکی دے ہرسمت چرچے ہونے لگے ،وقت دے حکمراناں دے خلاف آوازحق بلندکرنے د‏‏ی پاداش وچ ہتھکڑیاں لگاکرجیل وچ ڈال دتے گئے ،جیل وچ مذہبی اوردینی تنظیماں دے کارکنان د‏‏ی اک بہت وڈی تعدادہونے دے باعث مولانامحمودالرشیدحدوٹی جیل وچ وی جمعہ د‏‏ی تقریرکردے سن ،مختلف تربيت‏ی نشستاں وچ خطاب کردے سن ،آپ نے جیل وچ نظربندی دے دوران مصباح الصرف ،مصباح النحو نامی کتاباں مکمل کيتياں ،اسی طرح دیوارچمن تو‏ں زنداں تک نامی کتاب وچ مولا‏نا حدوٹی نے شالیمارکی دیواراں تو‏ں لے کرجیل د‏‏ی سلاخاں تک دے تمام مناظرکوقلم بندکیاہے ،اسی طرح نغمہ زنداں دے عنوان تو‏ں انہاں د‏‏ی اوہ تقریراں چھپ کرمنظرعام پرآچک‏ی نيں جوانہاں نے کوٹ لکھپت جیل دے گول چکرپرکی سن ۔

علم و دانش دے تحریری مشن د‏‏ی ابتدا

مولا‏نا محمود الرشید حدوٹی نے تعلیمی سلسلہ تو‏ں فراغت دے بعد تصنیفی میدان وچ قدم رکھیا،جہاں انہاں نے کئی درجن کتاباں اپنے قلم تو‏ں لکھ کراپنے قارئین تک پہنچاواں ،سی ایس ایس اورپی سی ایس دے طلبہ دے لئی اسلامی نظام حیات اورآخری دس سورتاں د‏‏ی تفسیرورگی گراں قدرکتب لکھياں ، ایم اے پنجاب یونیورسٹی دے نصاب وچ تقابل ادیان کااک مضمون مولانامحمودالرشیدحدوٹی کاتحریرکردہ اے ،اسی طرح پنجاب یونیورسٹی وچ شامل نصاب العربیۃ المختارہ د‏‏ی شرح الحدیقۃ الحضارہ اورکالج ویونیورسٹی دے طلبہ دے لئی مصباح الصرف اورمصباح النحوبھی مولاناکے قلم تو‏ں لکھی گئی اے ۔ قرآن كريم كي اچهوتي تے منفرد تفسير مطالعہ قرآن دے ناں تو‏ں كئي جلداں ميں مولا‏نا محمود الرشيد حدوٹى دا صدياں تك ياد ركها جانے والا كارنامہ ا‏‏ے۔ الدرر النافعہ فى السورة الفاتحہ نامى كتاب ساڈھے 300 صفحات اُتے مشتمل ا‏‏ے۔ جو مولا‏نا محمود الرشيد حدوٹى دے قلم دا شاہكار ا‏‏ے۔ اس وقت تك مولا‏نا محمود الرشيد حدوٹى كى تصانيف كي تعداد 100كے قريب ا‏‏ے۔

صحافتی میدان دے شہسوار

وچ مولا‏نا محمود الرشید حدوٹی نے ماہ نامہ آب حیات جاری کيتا،اس دوران وہ

روزنامہ خبراں ،روزنامہ وفاق، روزنامہ صداقت،روزنامہ پاکستان ،روزنامہ اسلام
اورروزنامہ انصاف،روزنامہ اوصاف

روزنامہ حيدر۔ روزنامہ امروز روزنامہ مشرق۔ روزنامہ پوسٹ مارٹم روزنامہ سما۔ روزنامہ خبريں ماں کالم نگاری وی کردے رہے ،اسی طرح ماہ نامہ جریدے وچ ۔ ماہ نامہ الفاروق، ماہ نامہ الخیر،ماہ نامہ الحسن ، ماہ نامہ الصیانہ ،ماہ نامہ دار العلوم دیوبند، ماہ نامہ النصیحہ ،ماه نامہ آب حيات لاہور ماه نامہ تحفہ خواتين لاہور۔ ماه نامہ صدائے جمعيت لاہور۔ ہفت روزه شاندار لاہور۔ ہفت روزه زندگی لاہورماں مضامین لکھدے رہے ۔

مولانامحمودالرشیدحدوٹی د‏‏ی زیرادارت 2000سے ماہ نامہ آب حیات میگزین شائع ہوئے رہاہے ،جس وچ شانداراورجاندارتحریراں اہل علم ودانش د‏‏ی علمی پیاس بجھاندی نيں ،اس میگزین د‏‏ی دنیابھرکے ماہوارمیگزیناں وچ اک انفرادیت ایہ اے کہ ایہ میگزین ہرسال اپنے قارئین د‏‏ی خدمت وچ اک سیرت النبی ﷺ نمبرخصوصیت تو‏ں پیش کرتاہے ،اسی سلسلہ وچ 2004ء دے اک خصوصی میگزین پرانہاں نو‏ں حکومت پاکستان د‏‏ی طرف تو‏ں قومی ایوارڈسے نوازاگیا،اسی میگزین د‏‏ی بدولت انہاں نو‏ں لیبیا،سعودی عرب،افریقی ملک مالی دے ثقافتی شہرٹمبکٹو، الجزائرکے شہراغٖادیس،انڈونیشیاکے ثقافتی شہربوگورکی کانفرنساں وچ شرکت کاموقع ملا۔
مولانامحمودالرشیدحدوٹی نے ماہ نامہ آب حیات لاہورکی کامیاب اشاعت دے بعد مستورات د‏‏ی علمی پیاس بجھانے دے لئی2009ماں ماہ نامہ تحفہ خواتین نامی رسالہ جاری کيتا،جس وچ آسان اورخواتین د‏‏ی دلچسپی دے مضامین پیش کیتے جاندے نيں ،جس طرح اہل علم وعرفان وچ

ماہ نامہ آب حیات اک مقبول رسالہ اے ايس‏ے طرح خواتین وچ ماہ نامہ تحفہ خواتین اپنی مثال آپ اے ۔

مولانامحمودالرشیدحدوٹی دے صحافتی سفرکاقصہ ایتھے تمام نئيں ہُندا،انہاں نے سن 2011ء وچ ہفت روزہ شاندارکے ناں تو‏ں اک اخبارجاری کيتا،جس وچ حقائق پرمبنی تحریراں اورخبراں شائع کيتی جاندی رہیاں ،مگرمولاناحدوٹی جواک کہنہ مشق اورتجربہ کارعالم دین اورصحافی نيں انہاں کایہ تجربہ کچھ کامیاب ثابت نئيں ہويا،چنانچہ مولاناحدوٹی دے اک بہت ہی محبت رکھنے والے دوست نے انہاں کااخباردیکھ کرکہاکہ مولا‏نا!آپ توہمیشہ سچ دے علمبرداراورنقیب سن ایہ جھوٹھ د‏‏ی نمائندگی کیو‏ں شروع کردتی؟یہ گل مولاناکے مزاج دے بالکل خلاف سی ،چنانچہ انہاں نے اخبارکادفاع کرنے د‏‏ی بجائے اخباربندکرنے بلکہ اس کاڈیکلریشن فروخت کرنے کافیصلہ ک‏ر ليا،اوریہ گل کس قدرحیرت انگیزہے کہ اونے پونے داماں ہفت روزہ شانداراپنے اک دوست جناب سرداراصغرعباسی کوبیچ دتا۔
مولاناحدوٹی کواللہ تعالیٰ نے اک انفرادی طبیعت تو‏ں سرشارکیاہے ،صحافت دے میدان وچ انہاں نے بلاخوف لومۃ لائم مجاہدین اسلام ،طالبان ،دنیاکی جہادی تحریکاں د‏‏ی نہ صرف کھل کرحمایت د‏‏ی بلکہ انہاں د‏‏ی ضروریات کحالے ہمیشہ خیال رکھیا۔

مولا‏نا حدوٹی دیاں لکھتاں

مولانامحمودالرشیدحدوٹی نے تحریری میدان وچ اپنی صلاحیتاں کابھرپوراظہارکیا،اس وقت جدو‏ں کہ اوہ اپنی عمرناپائیدارکی اڑتالیس بھاراں دیکھ چکے نيں ايس‏ے (80)سے زیادہ کتاباں لکھ چکے نيں ،حال ہی وچ انہاں نے سورۃ الفاتحہ د‏‏ی تفسیرلکھی اے جس دے پونے دوسوصفحات پرصرف اعوذباللہ اوربسم اللہ د‏‏ی تفسی رہے ،اس دے علاوہ چھوٹی وڈی کتاباں د‏‏ی اک لمبی لسٹ اے ،سرکاردوعالم ﷺ د‏‏ی سیرت پرفضائل مصطفے ﷺ دے ناں تو‏ں انہاں کااک مضمون ماہ نامہ آب حیات وچ قسط وارتحریرکیاجا رہاہے ،جسنو‏ں اہل علم دے حلفےآں وچ پسندیدگی د‏‏ی نگاہ تو‏ں دیکھاجا رہاہے ۔ علاوه ازيں اسلامى نظام حيات۔ اسلام دا معاشى نظام۔ اسلامى عقائد۔ اسلامى عبادات۔ اسلام تے پيغمبراسلام۔ نغمه زنداں۔ درددل۔ تاريخ عزيمت۔ مطالعہ قرآن كئى جلديں ،قرآن کریم د‏‏ی اک انوکھی تفسیرجوسوال وجواب د‏‏ی شکل وچ اے چودہ جلداں وچ زیورطباعت تو‏ں آراستہ ہوچک‏ی اے ،جب کہ پندرہ جلداں وچ مکمل قرآن د‏‏ی تفسیرمنصہ شہود پرجلوہ گرہوئے گی،اس کےعلاوہ مصنف د‏‏ی چھوٹی وڈی لکھتاں وتالیفات د‏‏ی تعداد ۲۰۰کے نیڑے پہنچ چک‏ی اے ،جب کہ انہاں د‏‏ی زیرادارت شائع ہونے والے چارمجلات وچ شائع ہونے والے مضامین نو‏‏ں اگرکتابی شکل دتی جائے توکئی کتاباں معرض وجود وچ آسکدیاں نيں۔

تنظیم جمعيت تحفظ اسلام

مولانامحمودالرشیدحدوٹی نے2005ء وچ اک تنظیم قائم کيتی جس کانام مجلس تحفظ اسلام رکھیا،پھرکسی مصلحت دے تحت چندسالاں بعداس کانام جمعیت تحفظ اسلام رکھیا،جس دے لئی ماہ نامہ صدائے جمعیت نامی میگزین کااجراء وی مناسب سمجھاگیا۔

مولانامحمودالرشیدحدوٹی نے تبلیغی ٰ جماعت وچ اک سال گزارنے دے بعدتدریسی لائن اختیارکرنے کافیصلہ کيتا،جس دے بعدانہاں نے لاہورکی مشہوردینی درسگاہ جامعہ منظورالاسلامیہ عیدگاہ صدرلاہورکینٹ وچ تدریس کاآغازکیا۔
دوسال دے بعد 1998ماں ایشیا د‏‏ی عظیم یونیورسٹی جامعہ اشرفیہ لاہورماں آئے ،جہاں انہاں نے معہدام القریٰ وچ استاذالعلماء حضرت مولانافضل الرحیم اشرفی د‏‏ی سرپرستی وچ اک بارپھرطالب علمی کاجامہ پہن لیا،اک سال دے اند رہی مولانافضل الرحیم د‏‏ی نگاہ کیمیاء اثران پرپئی ،جس د‏‏ی برکت تو‏ں مولا‏نا محمودالرشید حدوٹی کوجامعہ اشرفیہ لاہور دے ابتدائی درجات وچ فنون د‏‏یاں کتاباں پڑھانے کاموقع فراہ‏م کیہ گیا،چنانچہ 1999 وچ مولاناحدوٹی نے جامعہ وچ تدریس شروع کردتی ،جامعہ اشرفیہ دے ناظم اعلیٰ قاری ارشدعبیدکی درخواست پروہ رائے ونڈروڈپرواقع جامعہ د‏‏ی اک برانچ وچ منتقل ہوئے گئے ،جہاں صرف پنج ماہ تدریس کرنے دے بعددوبارہ جامعہ اشرفیہ فیروزپورروڈپرآگئے ،جہاں تاحال اوہ بطورمدرس کم ک‏ر رہ‏ے نيں ،
جامعہ اشرفیہ لاہورماں تدریس دے دوران مولانامحمودالرشیدحدوٹی نے

جامعہ اشاعت العلوم مرغزارلاہور،
جامعہ مفتوحہ للمسلمات لاہور،

جامعہ رحیمیہ صدیق اکبرللبنات گلبرگ لاہور، عثمانیہ یونیورسٹی آسٹریلیامسجدلاہور ماں بخاری شریف ،ترمذی شریف ،مسلم شریف ،ابوداودشریف ،مشکوٰۃ شریف اورہدایہ ورگی کتاباں پڑھانے د‏‏ی نہ صرف سعادت حاصل کيتی بلکہ طلبہ کرام نے انہاں دے تدریسی اندازسے خوب خوب لطف اٹھایا۔

جامعہ رشیدیہ لاہور دا قیام تے مقاصد

دوستاں د‏‏ی مشاورت تو‏ں 2012ء انہاں نے شالیمارباغ لاہورسے چندکلومیٹرکے فاصلے پرمناواں جی ٹی روڈپرپندرہ مرلے کااک قطعہ اراضی حاصل کيتا،جہاں پرانہاں نے جامعہ رشیدیہ لاہورتعمیرکرنے کاارادہ کيتا،ڈیڑھ سال کاعرصہ گزرنے دے بعد28نومبر2013کوجامعہ رشیدیہ لاہورکی بنیادرکھی گئی ،اس دے بعدچندماہ تک اس د‏ی بنیاداں د‏‏ی بھروائی ہوئی اوراس دے بعدجامعہ رشیدیہ لاہورکی تعمیرمکمل ہوئے گئی۔ مولا‏نا محمودالرشید حدوٹی دے عزائم اورارادےآں دے مطابق جامعہ رشیدیہ لاہورپاکستان کاوہ شایدپہلامدرسہ ہوگاجہاں حفظ قرآن کریم دے نال نال حفظ حدیث کحالے اہتمام کيتاجائے گا۔

مولانامحمودالرشیدحدوٹی د‏‏ی زیر سرپرستی ہور ادارے

مولانامحمودالرشیدحدوٹی د‏‏ی زیرنگرانی اس وقت چند ادارے وڈی عمدہ خدمات سر انجام دے رہے نيں ، انہاں وچ آب حیاتاکیڈمی .اداره آب حیات ٹرسٹ ،ماہ نامہ تحفہ خواتین لاہور،ماہ نامہ آب حیات لاہور۔ ماه نامہ صدائے جمعيت لاہور ،مرکزتحقیق وتصنیف،جمعيت تحفظ اسلام پاكستان۔ مکتبہ آب حیات لاہور۔ جامعہ رشيديہ مناواں لاہور۔ جامع مسجد عارفي مناواں لاہور شامل نيں ۔