محمد عباس شوشتری

محمد عباس شوشتری
جم	15 مئی 1809   لکھنئو ،  سلطنت اودھ
وفات	28 مارچ 1889 (80 سال)  لکھنئو ،  برطانوی ہندستان
عملی زندگی
پیشہ	الٰہیات دان
باب اسلام

تاج العلما علامہ مفتی سید محمد عباس موسوی لکهنوی (پیدائش: 15 مئی 1809ء— وفات: 28 مارچ 1889ء) برصغیر دے اک عظیم شیعہ مجتہد تے متکلم سن ـ شہر لکھنؤ دے رہنے والے سن ـ

ولادت

آپ د‏‏ی ولادت لکھنؤ وچ 30 ربيع الاول 1224ھ نو‏‏ں ہوئی ـ

نسب

آپ دا سلسلہ نسب سید نعمۃ اللہ جزیرےی تک اس طرح اے : محمد عباس ابن علي ابن جعفر ابن ابوطالب ابن نور الدين ابن نعمۃ الله جزیرےي ـ

سید نعمۃ اللہ جزیرےی خود وی اپنے زمانے دے عظیم شیعہ عالم دین تے متعدد کتاباں دے مؤلف سن ـ

آپ دے دادا جعفر شوشتر تو‏ں ہجرت ک‏ر ک‏ے ہندوستان آئے سن تے لکھنؤ وچ سکونت پزیر ہوئے گئے سن ،ـ ايس‏ے وجہ تو‏ں آپ شوشتری اکھوائے ـ

علامہ سید محسن امین عاملی نے اپنی مشہور زمانہ کتاب اعیان الشیعہ وچ مفصل طور اُتے آپ دا تذکرہ کیتا اے ـ

آقا بزرگ تہرانی د‏‏ی نگاہ وچ

علامہ شیخ آقا بزرگ تہرانی آپ د‏‏ی جلالت علمی دا اعلان انہاں لفظاں وچ کردے نيں :

” و الحقیقۃ انہ احد ابطال العلم و شیوخ الاجتھاد و اساطین الفقہ و رجال الادب، فھو مجموعۃ نادرۃ المثال فی الفترۃ الاخیرۃ، فقد نبغ فی مختلف العلوم الاسلامیۃ من الفقہ و الاصول، و العقائد و الکلام، و التفسیر و الحدیث و الفلسفۃ و التریخ، و الادب و الشعر و غیر ھا نبوغا . و الف عشرات الکتب الضخمۃ المھمۃ فی ھذہ العلوم باللغات الثلاث العربیۃ و الفارسیۃ و الاردویۃ کما نظم دواوین شعریۃ فی تلک اللغات جمیعھا . و قد اعترف لہ کبار علما عصرہ بالعظمۃ العلمیۃ و سمو المکانۃ و الاجتھاد، و سلموا لہ بذالک . و قد صار الکثیر من تلامذتہ مراجع و زعماء للدین بعد وفاتہ بسنین . و لجلالۃ قدرہ لقب ب(المفتی) و ظل ذالک لقبا للعلماء من اولادہ “ .

تالیفات

1: من وسلوی : 14/ سال د‏‏ی عمر وچ ایہ مثنوی آپ نے فارسی بولی وچ لکھی ـ

2: رطب العرب : عربی اشعار دا دیوان اے ـ

3: معراج المؤمنين

4: بنا الإسلام

5: الشريعۃ الغراء : (شیعہ فقہ دا اک مکمل استدلالی دورہ اے )

6: رياض الإنشاء

7: الظل الممدود : عربی انشاء اُتے مشتمل اے ـ

8: ظل ممدود : فارسی انشاء اُتے مشتمل اے ـ

9: آتش پارہ : علامہ سید حامد حسین موسوی د‏‏ی عربی کتاب الشعلۃ الجوالۃ دا فارسی ترجمہ اے ـ .

10:تفسیر روائح القرآن 12:ریاحین الانشاء فارسی انشاپردازی وچ اے 13: مثنوی جناس الاجناس 14: جواهر عبقریه

شاعری

مفتیؒ صاحب نو‏‏ں ادبیات تے شاعری تو‏ں فطری لگاو تھا۔ایہ اصلی مناسبت ہی سی کہ آپ نے شاعری دے مشکل ترین تھ‏‏اںو‏اں وچ کامیابی تو‏ں قدم رکھیا۔آپ نثر و نظم دونے پہ کما حقہ قدرت رکھدے سن ۔ نمونے دے طور اُتے اک غزل حاضر خدمت اے جو مشہور ہندوستانی فارسی شاعر مرزا قتیل د‏‏ی زمین وچ اے ۔آپؒ "سید" تخلص فرما تے سن

بی پرده شد به عمد و خطا را بهانه ساخت_

افکند خود نقاب و صبا را بهانه ساخت

دردا ز شوخ چشمئ قاتل که خون ما_

پامال کرد و رنگ حنا را بهانه ساخت

آمد شبی و دور ز بیمار غم نشست_

آهسته خواست مرگ و دعا را بهانه ساخت

برخاست با رقیب که تیمار من کند_

خون دلم چشید و دوا را بهانه ساخت

سید به دل نداشت شکایت ز جور تو_

او بهرِ گفت و گو، گله ها را بهانه ساخت

فارسی نثری نمونہ

عربی، فارسی تے اردو شاعری دے نال، آپ نثر نگاری وچ وی دخیل سن ۔صنعت غیر منقوطہ د‏‏ی اک نثر ملاحظہ فرمائاں۔ جس تو‏ں مفتی صاحب د‏‏ی علمی نبوغت و مہارت دا اندازہ ہُندا اے

عالم مراسم عدل و داد، سالک مسالک صلاح و داد، مالک ملکاں ولا و وداد، محرم اسرار کردگار، مرهم دل سوگوار، سردار اهل کرم، سرکرده اولوالهمم، ملیا محمد اسلم سلّمه الله الاکرم، اهمّ مرام و ادل کلام حصول مهام امور

تفسیر روائح القرآن

شیخ آقا بزرگ تہرانی نے اس کتاب دا تذکرہ اپنی مشہور کتاب الذريعۃ إلی تصانيف الشيعۃ وچ کیہ اے ـ

اس تفسیر دا پورا ناں روائح القرآن فی فضائل امناء الرحمن اے ـ ایہ تفسیر عربی بولی وچ اے ـ

اس تفسیر وچ پیغمبر اسلام دے اہل بیت د‏‏ی عظمت و فضیلت وچ قرآن مجید د‏‏ی 131 آیات اُتے اہل سنت تے شیعاں د‏‏ی معتبر کتاباں دے سہارے تو‏ں استدلالی بحث کيتی گئی اے ـ

اس کتاب د‏‏ی تالیف دا کم سنہ 1271ھ وچ مکمل ہويا ـ

آپ نے اس کتاب نو‏‏ں بطور ہدیہ اس وقت دے عظیم شیعہ مجتہد شیخ مرتضی انصاری (صاحب کتاب رسالے و مکاسب) دے پاس نجف بھیجیا تاں انھاں نے اس کتاب نو‏‏ں بطور تعظیم اپنے سر اُتے رکھیا تے اس کتاب د‏‏ی بے حد تعریف کيت‏ی ـ

اس کتاب د‏‏ی مدح وچ عربی دا ایہ شعر مشہور اے :

ھذی صحيفۃ محض الدين و العمل

خطت بحب أمير المؤمنين علی

نور لكل زكی منصف فطن

نار لكل غوی ناصب جدلي

وفات تے مدفن

آپ د‏‏ی وفات 26 رجب 1306ھ نو‏‏ں لکھنؤ وچ واقع ہوئی تے حسینیہ آیت اللہ غفرانمآب وچ آپ نو‏‏ں دفن کیتا گیا ـ

اولاد

آقا بزرگ تہرانی نے آپ دے دو بیٹےآں دا تذکرہ کیتا اے : مفتی سید محمد علی شوشتری تے مفتی سید احمد علی شوشتری ـ

حوالے