وکیپیڈیا

مجلس شوریٰ دار العلوم دیوبند

مجلس شوری دار العلوم دیوبند د‏‏ی اہ‏م تے مرکزی اہمیت د‏‏ی حامل انجمن اے جو دار العلوم دے تمام کماں د‏‏ی نگرانی تے رہنمائی د‏‏ی ذمہ دار تے اک باختیار مجلس اعلیٰ ا‏‏ے۔ اس د‏ی تشکیل قیام دار العلوم دے نال ہی عمل وچ آگئی سی۔ اس مجلس دا نظم و نسق شروع ہی تو‏ں امرھم شوری بینھم دے شورائی اصول اُتے قائم ا‏‏ے۔ اس مجلس شوریٰ دے قیام دا نتیجہ ایہ نکلیا کہ انتظامات وچ وڈی وسعت دے نال جمہوری انداز قائم ہويا۔ ارباب مشورہ دے لئی جنہاں صفات تو‏ں متصف ہونا ضروری اے انہاں د‏‏ی نسبت محمد قاسم نانوتوی نے اپنے تحریر کردہ دستور العمل د‏‏ی تیسری دفعہ وچ ایہ ہدایت د‏‏ی اے:

” مشیران مدرسہ نو‏‏ں ہمیشہ ایہ گل ملحوظ رہے کہ مدرسہ د‏‏ی خوبی تے خوش اسلوبی ہو، اپنی گل کيتی پچ نہ د‏‏ی جائے، خدا نخواستہ جدو‏ں اس طرح د‏‏ی نوبت آئے گی تاں اہل مشورہ نو‏‏ں اپنی مخالفت رائے تے اوراں د‏‏ی رائے دے موافق ہونا ناگوار ہو تاں فیر اس مدرسہ د‏‏ی بنیاد وچ تزلزل آجائے گا۔ القصہ تہ دل تو‏ں بر وقت مشورہ تے ہور اس دے پس و پیش وچ خوش اسلوبی مدرسہ ملحوظ رہ‏ے، سخن پروری نہ ہو تے اس لئی ضروری اے کہ اہل مشورہ اظہار رائے وچ کسی وجہ تو‏ں متامل نہ ہاں تے سامعین بہ نیک نیت اسنو‏ں سناں یعنی ایہ خیال رہے کہ جے دوسرے د‏‏ی گل سمجھ وچ آجائے گی تاں اگرچہ ساڈے مخالف ہی کیو‏ں نہ ہو بدل و جان قبول کرن گے تے ہور اسی وجہ تو‏ں ایہ ضرور اے کہ مہتمم امور مشورہ طلب وچ اہل مشورہ تو‏ں ضرور مشورہ کیتا کرے، خواہ اوہ لوک ہاں جو ہمیشہ مشیر مدرسہ رہندے نيں یا کوئی وارد و صادر جو علم و عقل رکھدا ہو تے مدرسےآں دا خیر اندیش ہو تے ہور اس وجہ تو‏ں ضرور اے کہ جے اتفاقاً کسی وجہ تو‏ں اہل مشورہ تو‏ں مشورہ د‏‏ی نوبت نہ آئے تے بقدر ضرورت اہل مشورہ د‏‏ی مقدار معتد بہ تو‏ں مشورہ کیتا گیا ہو تاں فیر اس وجہ تو‏ں ناخوش نہ ہو ک‏ے میرے تو‏ں کیو‏ں نہ پُچھیا۔ ہاں جے مہتمم نے کسی تو‏ں نہ پُچھیا تاں فیر اہل مشورہ معترض ہوسکدا اے ۔ “

دار العلوم د‏‏ی مجلس شوری اک طرف تاں چندہ دینے والےآں د‏‏ی نمائندگی کردی اے، اسنو‏ں چندہ دہندگان دے وکیل د‏‏ی حیثیت حاصل اے تے دوسری جانب دار العلوم دے آمد و صرف تے اہ‏م انتظامی امور دے متعلق کثرت رائے تو‏ں اپنے فیصلے صادر کردی ا‏‏ے۔ دار العلوم دیوبند دا اک دستور اساسی اے تے دار العلوم د‏‏ی تمام کارروائیاں تے ضروری فیصلے اسی دستور د‏‏ی روشنی وچ طے پاندے نيں۔ مجلس شوری انتظامی آئین و ضوابط وضع کردی ا‏‏ے۔ دار العلوم دیوبند دے جملہ اوقاف تے جائداداں اس د‏ی تولیت و نگرانی وچ نيں تے ایہی مجلس دار العلوم دے مسلک د‏‏ی حفاظت تے ملازمین دے عزل ونصب کيتی ذمہ دار ا‏‏ے۔ مجلس شوری دا اجلاس سال بھر وچ کم ازکم دو مرتبہ لازمی ا‏‏ے۔ ہنگامی مسائل وچ اس تو‏ں ودھ نشستاں ہُندیاں نيں۔[۱]

ضابطہ رکنیت

سودھو

دستور د‏‏ی رو تو‏ں مجلس شوری وچ کم ازکم گیارہ اراکین دا عالم ہونا ضروری ا‏‏ے۔ بقیہ دس رکن ایداں غیر عالم حضرات ہو سکدے نيں جو انتظامی تے تعلیمی امور وچ بصیرت و مہارت رکھدے ہون۔ مہتمم تے صدر مدرس اپنے منصب دے لحاظ تو‏ں شوری دے رکن رہندے نيں۔ انعقاد اجلاس دے لئی اراکین د‏‏ی کم ازکم اک تہائی تعداد دا شریک اجلاس ہونا ضروری ا‏‏ے۔[۲]

مجلس شوری دے اولین اراکین

سودھو

مجلس شوریٰ اپنی ابتدا وچ یعنی قیام دے وقت حسب ذیل ست اراکین اُتے مشتمل تھی:

سابقہ اراکین شوری

سودھو

قیام دار العلوم دے بعد تو‏ں ہندوستان د‏‏ی جو شخصیتاں مجلس شوریٰ د‏‏ی رکن رہیاں، انہاں دے ناں حسب ذیل نيں:

موجودہ اراکین شوریٰ

سودھو

[۵]

مجلس عاملہ

سودھو

مجلس شوری دے ماتحت 1345ھ / 1927ء تو‏ں اک مجلس عاملہ قائم اے جس دا اجلاس ہر تیسرے مہینہ ہُندا ا‏‏ے۔ اس مجلس د‏‏ی ذمہ داری اے کہ اوہ مجلس شوری دے کماں وچ اعانت و امداد بہم پہنچائے تے مجلس شوری دے تفویض کردہ اختیارات دے مطابق دار العلوم دیوبند دے انتظامی امور نو‏‏ں عملی جامہ پہنائے۔

کثرت رائے یا اتفاق رائے

سودھو

دار العلوم د‏‏ی مجلس شوری تے مجلس عاملہ د‏‏ی اک اہ‏م خصوصیت ایہ اے کہ اگرچہ فیصلے دے لئی کثرت رائے دا ضابطہ رکھیا گیا اے مگر انہاں دے فیصلے کثرت رائے د‏‏ی بجایے بالعموم اتفاق رائے تو‏ں طے ہُندے نيں۔ کسی مسئلہ وچ اتفاق رائے نہ ہو سکنے دے واقعات تھوڑے جہے نيں۔

حوالے

سودھو
  1. ↑ مختصر تاریخ اسلام ہند صفحہ 32 مورخ مولوی سید محمد رفیع کمہیڑہ
  2. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  3. ↑ http://www.darululoom-deoband.com/urdu/
  4. ↑ http://www.darululoom-deoband.com/urdu/
  5. ↑ http://www.darululoom-deoband.com/urdu/
"https://pnb.wikipedia.org/w/index.php?title=مجلس_شوریٰ_دار_العلوم_دیوبند&oldid=674001" توں لیا