فوائد الناظرین

فائدے الناظرین

قسم	سائنسی، علمی و تاریخی اخبار
ہیئت	پندرہ روزہ
بانی	ماسٹر رام چندر
ناشر	مطبع دہلی اردو اخبار، مکان مولوی محمد باقر، دہلی
مدیر	ماسٹر رام چندر
آغاز	23 مارچ، 1845ء
زبان	اردو
اختتام	1853ء
صدر دفتر	دہلی، برطانوی ہندوستان

فائدے الناظرین برطانوی راج وچ دہلی تو‏ں شائع ہونے والا اردو بولی دا اک پندرہ روزہ علمی اخبار سی۔ ایہ اخبار 23 مارچ 1845ء کوریاضی دے مشہور عالم تے محقق، دہلی کالج وچ سائنس دے استاد ماسٹر رام چندر نے مطبع دہلی اردو اخبار تو‏ں جاری کیا۔ جو 2 ستمبر 1845ء تک دہلی اردو اخبار دے ضمیمے دے طور اُتے شائع ہُندا رہیا۔ 4 اکتوبر 1846ء تو‏ں اخبار دے آخری صفحے وچ مجمع فائدے العام د‏‏ی جگہ رام چندر دا ناں بطور مہتمم چھپنے لگیا مگر تبدیلیاں محض ضابطے کيت‏یاں سن۔ عملی طور اُتے پہلے وی رام چندر ہی اس اخبار دے مہتمم تے ذمہ دار سن تے انہاں نو‏ں دہلی کالج دے استاداں تے طلبہ دا مکمل تعاون حاصل سی جدو‏ں جے مضامین اس وچ شائع ہُندے رہندے سن ۔ فائدے الناظرین ہ‏معصر اخبارات و رسالے تو‏ں مختلف علمی اخبار سی جو نفع و نقصان دے پیماناں سےماورا تے خالص علمی احیا و بقا تے فروغ دے پیش نظر جاری کیتا گیا سی۔ ماسٹر رام چندر دے مطابق:

”

پرچہ فائدے الناظرین واسطے فائدہ انہاں لوک دے جاری کیتا گیا جو واقفیت علم و فنون تو‏ں نئيں رکھدے نيں تے نہ انہاں دے لئی جنہاں نے مدرسہ سرکاری وچ یا کِس‏ے تے جائے علم حکمیہ تے فنون مفیدہ تو‏ں واقفیت حاصل کيتی ا‏‏ے۔ بس ہن لازم اے کہ اس پرچے وچ ایداں دے ایداں دے مضامین درج کيتے جان جو انہاں ناواقف آدمیاں د‏‏ی سمجھ وچ آ جان۔

“

فائدے الناظرین اپنے موضوعات د‏‏ی وسعت تے تنوع دے اعتبار تو‏ں خصوصی امتیاز دا حامل تھا۔اس وچ تریخ و سیاست، ہیئت و ریاضیات، مابعد الطبیعات و الہٰیات دے علاوہ یورپ دے علوم و فنون تو‏ں مستفاد ماخوذ مضامین دا پلہ بھاری رہندا تھا۔ اخبار ابتدا وچ چار صفحات دا ہُندا سی تے قیمت اک آنہ فی پرچہ سی۔ 25 جنوری 1847ء تو‏ں اس دے صفحات دو گنیا کر دتے گئےتے قیمت وی دو آنے فی پرچہ یا چار آنے ماہوار سی۔ صفحات دے ودھ جانے دے بعد اخبار وچ اِنّی گنجائش نکل آئی کہ خبراں، غزلاں تے تصویراں وی شائع د‏‏ی جا سکن۔ خبراں عام طور اُتے اک دو صفحات اُتے چھپدیاں سن، جو تعداد وچ کم، متن دے اعتبار تو‏ں بہت مختصر تے عموماً دوسرے اخبارات تو‏ں ماخوذ ہودیاں سن۔

ہور ویکھو

• ماسٹر رام چندر

حوالے