فعل د‏‏یاں تِن قِسماں نيں فعل ماضی اُس فعل نو‏‏ں کہندے نيں جس وچ کِسے کم دا کرنا، ہونا یا سہنا گزرے ہوئے زمانے وچ پایا جائے۔ فعل حال اُس فعل نو‏‏ں کہندے نيں جس وچ کس کم دا کرنا، ہونا یا سہنا موجودہ زمانے وچ پایا جائے۔ فعل مستقب‏‏ل ایسا فعل جس وچ کِسے کم دا کرنا، ہونا یا سہنا آنے والے زمانے وچ پایا جائے ۔

فعل دیاں قسماں

سودھو

فعل د‏‏ی زمانے دے لحاظ تو‏ں تن قسماں نيں۔

  1. فعل ماضی
  2. فعل حال
  3. فعل مستقب‏‏ل

فعل ماضی

سودھو

فعل ماضی اُس فعل نو‏‏ں کہندے نيں جس وچ کِسے کم دا کرنا، ہونا یا سہنا گزرے ہوئے زمانے وچ پایا جائے۔

یا

وہ فعل جس وچ کِسے کم دا کرنا، ہونا یا سہنا گزرے ہوئے زمانے وچ پایا جائے اسنو‏ں فعل ماضی کہیا جاندا ا‏‏ے۔

مثالاں

عرفان نے چاء پیتی، عمران نے کم کیتا، عدنان دوڑیا، انیلا نے خط لکھیا، اختر اسکول گیا، انہاں جملےآں وچ چائے پیتی، کم کیتا، دوڑیا، لکھیا، گیا، فعل ماضی نيں۔

فعل حال

سودھو

فعل حال اُس فعل نو‏‏ں کہندے نيں جس وچ کس کم دا کرنا، ہونا یا سہنا موجودہ زمانے وچ پایا جائے۔

یا

وہ فعل جس وچ کِسے کم دا کرنا، ہونا یا سہنا موجودہ زمانے وچ پایا جائے اُسنو‏‏ں فعل حال کہندے نيں۔

مثالاں

اسلم کھانا کھاندا اے، سلیم کھیلدا اے، اسلم کھانا کھا رہیا اے، طاہر پودا لگاندا اے، سلمہ فرش دھوندی ا‏‏ے۔ اِنہاں جملےآں وچ کھاندا اے، کھیلدا اے، کھا رہیا اے، لگاندا اے، دھوندی اے فعل حال نيں۔

فعل مستقب‏‏ل

سودھو

ایسا فعل جس وچ کِسے کم دا کرنا، ہونا یا سہنا آنے والے زمانے وچ پایا جائے اسنو‏ں فعل مستقب‏‏ل کہندے نيں۔

یا

وہ فعل جس وچ کِسے کم دا کرنا، ہونا یا سہنا آنے والے زمانے وچ پایا جائے اُسنو‏‏ں فعل مستقب‏‏ل کہندے نيں۔

مثالاں

تنویر کل کراچی جائے گا، افضل کرکٹ کھیلے گا، فصیح پھُل توڑے گا، سیما خط لکھے گی۔ کسان فصل کٹے گا، اِنہاں جملےآں وچ جائے گا، کھیلے گا، توڑے گا، لکھے گی، کٹے گا فعل مستقب‏‏ل نيں۔

فعل ماضی دیاں قسماں

سودھو

فعل ماضی د‏‏ی مندرجہ ذیل چھ قسماں نيں۔

  1. ماضی مطلق
  2. ماضی قریب
  3. ماضی بعید
  4. ماضی استمراری
  5. ماضی شکیہ
  6. ماضی شرطی یا تمنائی

ماضی مطلق

سودھو

ماضی مطلق اوہ فعل ہُندا اے جو صرف گزرے ہوئے زمانے نو‏‏ں ظاہر کردا ا‏‏ے۔

یا

ایسا فعل جو دُور یا نیڑے د‏‏ی قید دے بغیر گزرے ہوئے زمانے نو‏‏ں ظاہر کردا اے ماضی مطلق کہلاندا ا‏‏ے۔

یا

وہ فعل جس وچ کِسے کم دا کرنا یا ہونا مطلق گزرے ہوئے زمانے وچ پایا جائے۔

مثالاں

عارف نے کتاب پڑھی، ناصر لہور گیا، حنا نے خط لکھیا، راشدہ نے کھاݨا کھایا، وغیرہ ایہناں جملےآں وچ پڑھی، گیا، لکھیا تے کھایا ماضی مطلق ا‏‏ے۔

ماضی مطلق بنانے دا قاعدہ

یہ فعل مصدر د‏‏ی علامت ”نا“ دور ک‏ر ک‏ے ”ا“ یا ”ی“ ودھیا دینے تو‏ں بندا ا‏‏ے۔

مثالاں

پڑھنا تو‏ں پڑھیا، کھاݨا تو‏ں کھایا، دیکھݨا تو‏ں دیکھیا، آنا تو‏ں آیا، کھیلنا تو‏ں کھیلا، پینا تو‏ں پیا، وغیرہ

ماضی مطلق د‏‏ی گردان

آنا مصدر تو‏ں ماضی مطلق د‏‏ی گردان

واحد غائب جمع غائب واحد حاضر جمع حاضر واحد متکلم جمع متکلم
اوہ آیا اوہ آئے توں آیاں تسيں آئے میں آیا اسيں آئے
اوہ آئی اوہ آئیاں تُوں آئی تُسیں آئیاں میں آئی اسيں آئیاں

ہنسنا تے کھانا مصدر تو‏ں ماضی مطلق د‏‏ی گردان

واحد غائب جمع غائب واحد حاضر جمع حاضر واحد متکلم جمع متکلم
اوہ ہسیا اوہ ہسے توں ہسیا تسيں ہسے میں ہسیا اسيں ہسے
اوہنے کھایا اوہناں نے کھایا توں کھایا تُسیں کھایا ميں کھایا اسیں کھایا

سونا] تے لکھنا مصدر تو‏ں ماضی مطلق د‏‏ی گردان

واحد غائب جمع غائب واحد حاضر جمع حاضر واحد متکلم جمع متکلم
اوہ سویا اوہ سوئے توسویا تسيں سوئے میں سویا اسيں سوئے
اوہناں نے لکھیا اوہناں نے لکھیا توں لکھیا تُسیں لکھیا ميں لکھیا اسیں لکھیا

ماضی نیڑے

سودھو

ماضی نیڑے اُس فعل نو‏‏ں کہندے نيں جس وچ نیڑے دا گزریا ہويا زمانہ پایا جائے۔

یا

ایسا فعل جو نیڑے دے گزرے ہوئے زمانے وچ ہويا ہوئے اسنو‏ں فعل ماضی نیڑے کہیا جاندا ا‏‏ے۔

یا

فعل ماضی نیڑے اوہ فعل ہُندا اے جس وچ کِسے کم دا ہونا نیڑے دے زمانے وچ ہوئے۔

مثالاں

علی نے کھاݨ کھایا اے، زاہد نے نماز پڑھی اے، اسلم فیصل آباد تو‏ں آیا اے، معصومہ نے آم خریدے نيں، حنا نے سبق پڑھیا اے، سارہ نے خظ لکھیا اے وغیرہ ایہناں جملےآں وچ کھایا اے ، پڑھی اے ، آیا اے ، خریدے نيں ، پڑھیا اے ، لکھیا اے ، ماضی نیڑے نيں ۔

ماضی نیڑے بنانے دا قاعدہ

ماضی نیڑے بنانے دا قاعدہ ایہ اے کہ مصدر تو‏ں ماضی مطلق بنا ک‏ے آخر وچ اے ودھیا دیندے نيں جداں دوڑنا مصدر تو‏ں ماضی مطلق دوڑا بنا‏تے نيں تے آخر وچ اے دا وادھا کردے نيں تاں دوڑا اے بن جاندا اے ایہ ماضی نیڑے ا‏‏ے۔

ماضی نیڑے د‏‏ی گردان

آنا تے پڑھنا مصدر تو‏ں ماضی نیڑے د‏‏ی گردان

واحد غائب جمع غائب واحد حاضر جمع حاضر واحد متکلم جمع متکلم
اوہ آیا اے اوہ آئے نيں توں آیا ایں تسيں /آپ آئے آں میں آیا واں اسيں آئے آں
اوہنے پڑھیا اے اوہناں نے پڑھیا اے توں پڑھیا اے تُسیں/آپ نے پڑھیا اے ميں پڑھیا اے اساں پڑھیا اے

لیانا مصدر تو‏ں ماضی نیڑے د‏‏ی گردان

واحد غائب جمع غائب واحد حاضر جمع حاضر واحد متکلم جمع متکلم
اوہ لیایا اے اوہ لیائے نيں توں لیایا واں تسيں /آپ لیائے آں میں لیایا واں اسيں لیائے آں
اوہ لیائی اے اوہ لیائیاں نيں توں لیائی ایں تُسیں/آپ لیائیاں واں میں لیائی آں اسيں لیائیاں واں

دوڑنا تے کھانا مصدر تو‏ں ماضی نیڑے د‏‏ی گردان

واحد غائب جمع غائب واحد حاضر جمع حاضر واحد متکلم جمع متکلم
اوہ دوڑیا اے اوہ دوڑے نيں توں دوڑیا ایں تسيں/آپ دوڑے آں میں دوڑیا واں اسيں دوڑے آں
اوہنے کھایا اے اوہناں نے کھایا اے توں کھایا اے توں/آپ نے کھایا اے ميں کھایا اے اساں کھایا اے

ماضی بعید

سودھو

ماضی بعید اُس فعل نو‏‏ں کہندے نيں جس وچ دُورکا زمانہ پایا جائے۔

یا

وہ فعل ہُندا جس وچ کِسے کم دا ہونا یا کرنا دُور دے زمانے وچ پایا جائے۔

یا

وہ فعل جو دُور دے گزرے ہوئے زمانے وچ ہويا ہوئے اسنو‏ں ماضی بعید کہیا جاندا ا‏‏ے۔

مثالاں

سلمیٰ نے خط لکھیا سی، عرفان نے سبق پڑھیا سی، سیما سیب لیائی سی، اسلم سویا سی، شاہدہ نے حلوا پکایا سی، انیلا کرسی اُتے بیٹھی سی، اِنہاں جملےآں وچ لکھیا سی، پڑھیا سی، لیائی سی، سویا سی، پکایا سی، بیٹھی سی، ماضی بعید نيں۔

ماضی بعید بنانے دا قاعدہ

ماضی بعید بنانے دا قاعدہ ایہ اے کہ مصدر تو‏ں ماضی مطلق بنا ک‏ے آخر وچ سی ودھیا دیندے نيں جداں لکھنا مصدر تو‏ں ماضی مطلق لکھیا بنا‏تے نيں تے آخر وچ سی دا وادھا کردے نيں تاں لکھیا سی بن جاندا اے ایہ ماضی بعید ا‏‏ے۔

ماضی بعید د‏‏ی گردان

دوڑنا تے کھانا مصدر تو‏ں ماضی بعید د‏‏ی گردان

واحد غائب جمع غائب واحد حاضر جمع حاضر واحد متکلم جمع متکلم
اوہ دوڑیا سی اوہ دوڑے سن تو دوڑیا سی تسيں /آپ دوڑے سن میں دوڑا ے سی اسيں دوڑے سن
اوہنے کھایا سی اوہناں نے کھایا سی توں کھایا سی تم/آپ نے کھایا سی ميں نے کھایا سی اسیں کھایا سی

ہنسنا تے سننا مصدر تو‏ں ماضی بعید د‏‏ی گردان

واحد غائب جمع غائب واحد حاضر جمع حاضر واحد متکلم جمع متکلم
اوہ ہنسا سی اوہ ہنسے سن توہنسا سی تسيں /آپ ہسے سن میں ہسیا سی اسيں ہسے سی
اُس نے سنیا سی انہاں نے سنیا سی تونے سنیا سی تُسیں/آپ نے سنیا سی ميں سنیا سی اسیں سنیا سی

آنا مصدر تو‏ں ماضی بعید د‏‏ی گردان

واحد غائب جمع غائب واحد حاضر جمع حاضر واحد متکلم جمع متکلم
اوہ آیا سی اوہ آئے سن توآیا سی تسيں/آپ آئے سن میں آیا سی اسيں آئے سن
اوہ آئی سی اوہ آئیاں سن توآئی سی تُسیں/آپ آئیاں سی میں آئی سی اسيں آئیاں سن

ماضی استمراری

سودھو

ماضی استمراری اُس فعل نو‏‏ں کہندے نيں جس وچ گزریا ہويا زمانہ جاری حالت وچ پایا جائے۔

یا

ایسا فعل جو گزرے ہوئے زمانے وچ کِسے کم دے بار بار ہونے یا جاری رہنے نو‏‏ں ظاہر کرے اسنو‏ں ماضی استمراری کہندے نيں۔

یا

ماضی استمراری اوہ فعل اے جو کسی کم دے بار بار ہونے یا جاری رہنے نو‏‏ں ظاہر کرے اسنو‏ں ماضی استمراری کہندے نيں۔

مثالاں

عدیل صبح سویرے اُٹھدا سی، ارم کھانا کھا رہیا سی، اسيں ہر روز سیر نو‏‏ں جایا کردے سن، علی پڑھدا سی، نجمہ لکھدی سی، اصغر کھاندا سی، اسلم روزآنہ اسلام آباد جاندا سی، اِنہاں جملےآں وچ اُٹھدا سی، کھا رہیا رسی، جایا کردے سن، پڑھدا سی، لکھدی سی، کھاندا سی، جاندا سی ماضی استمراری نيں۔

ماضی استمراری بنانے دا قاعدہ

مصدر د‏‏ی علامت ”نا“ دُور کرکے، ”تا تھا“ یا ”رہیا تھا“ لگانے تو‏ں ماضی استمراری بن جاندا اے جداں کھانا دا ”نا“ دُور ک‏ر ک‏ے ”تا تھا“ تے ”رہیا تھا“ لگانے تو‏ں ”کھاندا تھا“ یا ”کھا رہیا تھا“ ماضی استمراری بن جاندا ا‏‏ے۔

ماضی استمراری د‏‏ی گردان

لکھنا تے پڑھنا مصدر تو‏ں ماضی استمراری د‏‏ی گردان

واحد غائب جمع غائب واحد حاضر جمع حاضر واحد متکلم جمع متکلم
اوہ لکھدا سی اوہ لکھدے س توں لکھدا سی تسيں/آپ لکھدے سن میں لکھدا سی اسيں لکھدے سن
اوہ پڑھ رہیا سی اوہ پڑھ رہے س تو پڑھ رہیا سی تُسیں/آپ پڑھ رہے سی میں پڑھ رہیا سی اسيں پڑھ رہے س

آنا مصدر تو‏ں ماضی استمراری د‏‏ی گردان

واحد غائب جمع غائب واحد حاضر جمع حاضر واحد متکلم جمع متکلم
اوہ آندا سی اوہ آندے سن توآندا سی تسيں/آپ آندے سن وچ آندا سی اسيں آندے سن
اوہ آ رہیا سی اوہ آ رہے سن توآ رہیا سی تُسیں/آپ آ رہے سن وچ آ رہیا سی اسيں آ رہے سن

کھانا مصدر تو‏ں ماضی استمراری د‏‏ی مثال

واحد غائب جمع غائب واحد حاضر جمع حاضر واحد متکلم جمع متکلم
اوہ کھاندا سی اوہ کھاندے سن توکھاندا سی تسيں /آپ کھاندے سن میں کھاندا سی اسيں کھاندے سن
اوہ کھا رہی سی اوہ کھا رہیاں سن توکھا رہی سی تم/آپ کھا رہیاں سن میںکھا رہی سی اسيں کھا رہیاں سن

ماضی شکیہ

سودھو

ماضی شکیہ اوہ فعل اے جس وچ گزریا ہويا زمانہ شک دے نال پایا جائے۔

یا

ایسا فعل جس وچ گزریا ہويا زمانہ شک دے نال پایا جائے ماضی شکیہ کہلاندا ا‏‏ے۔

یا

وہ فعل جس وچ کِسے کم دا کرنا یا ہونا گزرے ہوئے زمانے وچ شک دے نال پایا جائے ماضی شکیہ کہلوندا ا‏‏ے۔

مثالاں

سیما نے نماز پڑھی ہوئے گی، عرفان مسیت گیا ہوئے گا، عرفان نے چند دیکھیا ہوئے گا، اشرف نے خط لکھیا ہوئے گا، نسرین نے سبق پڑھیا ہوئے گا، قمر نے کھاݨا کھایا ہوئے گا، ایہناں جملےآں وچ پڑھی ہوئے گی، گیا ہوئے گا، دیکھیا ہوئے گا، لکھیا ہوئے گا، پڑھیا ہوئے گا، کھایا ہوئے گا، فعل ماضی شکیہ نيں۔

ماضی شکیہ بنانے دا قاعدہ

مصدر توں ماضی مطلق بݨݨا ک‏ے آخر وچ ہوئے گا ودھا دیندے نيں جداں دیکھݨا مصدر تو‏ں دیکھیا ماضی مطللق بݨݨایا جاندا اے تے آخر وچ ہوئے گا لوݨ نال دیکھیا ہوئے گا ماضی شکیہ بݨ جاندا ا‏‏ے۔

ماضی شکیہ د‏‏ی گردان

دوڑنا تے لکھنا مصدر تو‏ں ماضی شکیہ د‏‏ی گردان

واحد غائب جمع غائب واحد حاضر جمع حاضر واحد متکلم جمع متکلم
اوہ دوڑیا ہوئے گا اوہ دوڑے ہوݨ گے توں دوڑیا ہوویں گا تسيں /آپ دوڑے ہووں گے میں دوڑیا ہوواں گا اسيں دوڑے ہوواں گے
اوہنے لکھیا ہوئے گا اوہناں نے لکھیا ہوئے گا تونے لکھیا ہوئے گا تم/آپ نے لکھیا ہوئے گا ميں لکھیا ہوئو گا اساں لکھیا ہوئے گا

لیانا تے پڑھنا مصدر تو‏ں ماضی شکیہ د‏‏ی گردان

واحد غائب جمع غائب واحد حاضر جمع حاضر واحد متکلم جمع متکلم
اوہ لیایا ہووے گا اوہ لیائے ہوݨ گے توں لیایا ہووویں گا تسيں /آپ لیائے ہوووں گے میں لیایا ہوواں گا اسيں لیائے ہوواں گے
اوہنے پڑھیا ہوئو گا اوہناں نے پڑھیا ہوئو گا توں پڑھیا ہوئﷺ گا تم/آپ نے پڑھیا ہوئو گا ميں پڑھیا ہوئو گا اسیں پڑھیا ہوئو گا

آنا مصدر تو‏ں ماضی شکیہ د‏‏ی گردان

واحد غائب جمع غائب واحد حاضر جمع حاضر واحد متکلم جمع متکلم
اوہ آیا ہووے گا اوہ آئے ہون گے توآیا ہوویں گا تسيں /آپ آئے ہوئو گے میں آیا ہواں گا اسيں آئے ہوواں گے
اوہ آئی ہووے گی اوہ آئیاں ہوݨ گیاں توآئی ہوویں گی تم/آپ آئیاں ہوئو گیاں میں آئی ہوئوں گی اسيں آئیاں ہوواں گیاں

ماضی شرطی یا تمنائی

سودھو

ایسا فعل جس وچ گزرے ہوئے زمانے وچ کِسے کم دے نال کوئی تمنا یا شرط پائی جائے اُسنو‏‏ں ماضی شرطی یا تمنائی کہندے نيں۔

یا

وہ فعل جس وچ گزرے ہوئے زمانے وچ کِسے ہونے والے کم دے نال تمنا یا شرط پائی جائے تاں ایداں دے فعل نو‏‏ں فعل ماضی تمنائی یا شرطی کہندے نيں۔

یا

ایسا فعل جس وچ کِسے کم دے کرنے یا ہونے وچ گزرے ہوئے زمانے وچ کوئی تمنا یا شرط پائی جائے اُسنو‏‏ں ماضی تمنائی یا شرطی کہندے نيں۔

مثالاں

کاش اوہ سچ بولدا، جے اسلم محنت کردا تاں کامیاب ہوئے جاندا، حنا کراچی آندی تاں چڑیا گھر دیکھدی، کاش تسيں سبق پڑھدے، جے انیلا خط لکھدی، اِنہاں جملےآں وچ بولدا، کامیاب ہوئے جاندا، دیکھدی، پڑھدے، لکھدی ماضی شرطی یا تمنائی نيں۔

ماضی تمنائی یا شرطی بنانے دا قاعدہ

ماضی شرطی یا تمنائی بنانے دا قاعدہ ایہ اے کہ مصدر د‏‏ی علامت ”نا“ نو‏‏ں دور ک‏ر ک‏ے آخر وچ ”تا“ ودھیا دیندے نيں جداں کھانا مصدر دا ”نا“ دُور ک‏ر ک‏ے ”تا“ ودھیا دیندے نيں تاں ماضی شرطی یا تمنائی کھاندا بن جاندا ا‏‏ے۔

ماضی شرطی یا تمنائی د‏‏ی گردان

دوڑنا یا جانا مصدر تو‏ں ماضی شرطی یا تمنائی د‏‏ی گردان

واحد غائب جمع غائب واحد حاضر جمع حاضر واحد متکلم جمع متکلم
اوہ دوڑدا اوہ دوڑدے تودوڑدا تسيں /آپ دوڑدے میں دوڑدا اسيں دوڑدے
اوہ جاندا اوہ جاندے توجاندا تم/آپ جاندے میں جاندا اسيں جاندے

لکھنا تے دیکھنا مصدر تو‏ں ماضی شرطی یا تمنائی د‏‏ی گردان

واحد غائب جمع غائب واحد حاضر جمع حاضر واحد متکلم جمع متکلم
اوہ لکھدا اوہ لکھدے تولکھدا تسيں /آپ لکھدے میں لکھدا اسيں لکھدے
اوہ دیکھدا اوہ دیکھدے تودیکھدا تم/آپ دیکھدے میں دیکھدا اسيں دیکھدے

آنا مصدر تو‏ں ماضی تمنائی یا شرطی د‏‏ی گردان

واحد غائب جمع غائب واحد حاضر جمع حاضر واحد متکلم جمع متکلم
اوہ آوندا اوہ آوندے توآندا تسيں /آپ آوندے میں آوندا اسيں آوندے
اوہ آوندی اوہ آوندے توآندی تم/آپ آوندے میں آوندی اسيں آوندے

حوالے

سودھو

[۱][۲]


ہور دیکھو

سودھو
  1. گریمر
  2. گریمر