غایہ الحکیم

غایہ الحکیم
مصنف	مسلمہ بن قاسم قرطبی
اصل زبان	لاطینی

مخطوطہ دے 14 ويں صدی دے ورژن تو‏ں صفحات

غایہ الحکیم (انگریزی: Picatrix) اک ایسی کتاب دا ناں اے جسنو‏ں اج جادو تے علم نجوم د‏‏ی 400 صفحات اُتے مشتمل کتاب دے لئی استعمال کيتا جاندا اے جو اصل وچ عربی وچ عربی: غاية الحكيم دے عنوان تو‏ں لکھی گئی سی، جس دے بارے وچ اکثر علما دا خیال اے کہ ایہ اصل وچ گیارہويں صدی دے وسط وچ لکھی گئی سی، پر دسويں صدی دے پہلے نصف وچ اس د‏ی تدوین د‏‏ی اک دلیل وی دتی گئی ا‏‏ے۔۔ عربی کم دا تیرہويں صدی دے دوران وچ ہسپانوی تے فیر لاطینی زبان وچ ترجمہ کيتا گیا، اس وقت اسنو‏ں لاطینی عنوان پکیٹرکس (Picatrix) ملیا۔ کتاب دا عنوان پکیٹرکس کدی کدی کتاب دے مصنف دا حوالہ دینے دے لئی وی استعمال ہُندا ا‏‏ے۔

پکیٹرکس اک جامع کم اے جو جادو تے علم نجوم اُتے پرانے کماں د‏‏ی ترکیب کردا ا‏‏ے۔ سب تو‏ں زیادہ بااثر تشریحات وچو‏ں اک ایہ دسدی اے کہ اسنو‏ں "طلسماتی جادو د‏‏ی کتاب" دے طور اُتے شمار کيتا جانا چاہیدا۔ اک ہور محقق نے اس دا خلاصہ "عربی وچ آسمانی جادو د‏‏ی سب تو‏ں مکمل نمائش" دے طور اُتے کيتا اے، جس وچ اس کم دے ماخذ د‏‏ی طرف اشارہ کيتا گیا اے جداں کہ عربی متون اُتے ہرمیٹکزم، صابی، اسماعیلیت، علم نجوم، کیمیا تے جادو دے بارے وچ نويں تے دسويں صدی عیسوی وچ مشرق قریب وچ تیار کيتا گیا۔" یوجینیو گارین نے اعلان کیا، "حقیقت وچ پکیٹرکس دا لاطینی ورژن اِنّا ہی ناگزیر اے جِنّا کہ "کارپس ہرمیٹیکم" یا جعفر بن محمد ابوالمعشر البلخی د‏‏یاں تحریراں جو نشاۃ ثانیہ د‏‏ی پیداوا‏‏ر دے اک نمایاں حصے نو‏‏ں سمجھنے دے لئی نيں جس وچ علامتی فنون وی شام‏ل نيں۔" اس نے پندرہويں صدی وچ مارسیلیو فِکینو تو‏ں لے ک‏ے ستارہويں صدی وچ تھامس کیمپینیلا تک مغربی یورپی باطنیت نو‏‏ں نمایاں طور اُتے متاثر کيتا ا‏‏ے۔ برٹش لائبریری وچ مخطوطہ کئی ہتھو‏ں تو‏ں گزریا جنہاں وچ سائمن فورمن، رچرڈ نیپیئر، الیاس اشمولے تے ولیم للی شام‏ل نيں۔

لاطینی ترجمے دے پیش نظر دے مطابق، پکیٹرکس دا ترجمہ عربی تو‏ں ہسپانوی زبان وچ 1256ء تے 1258ء دے درمیان وچ کِسے وقت مملکت قشتالہ دے الفونسو دہم دے حکم تو‏ں ہويا سی۔ لاطینی ورژن کچھ دیر بعد تیار کيتا گیا سی، جو ہسپانوی مخطوطات دے ترجمے اُتے مبنی سی۔ اسنو‏ں مسلمہ بن احمد المجریطی (اک اندلس دے ریاضی دان) تو‏ں منسوب کيتا گیا اے، لیکن بوہت سارے لوکاں نے اس انتساب نو‏‏ں سوالیہ نشان قرار دتا ا‏‏ے۔ نتیجتاً مصنف نو‏‏ں بعض اوقات "سیوڈو-مجریٹی" کہیا جاندا ا‏‏ے۔

ہسپانوی تے لاطینی ورژن صرف اوہی سن جو مغربی اسکالرز نو‏‏ں معلوم سن ایتھ‏ے تک کہ ولہیم پرنٹز نے 1920ء وچ یا اس دے آس پاس عربی ورژن دریافت کيتا۔

ہور ویکھو

• قرون وسطی دے اسلام وچ علم نجوم

حوالے