عبدالرحمٰن بن محمد بن الاشعث

عبدالرحمٰن بن محمد بن الاشعث
(عربی وچ: عبد الرحمن بن الأشعث)
جم	7ویں صدی  کوفا
وفات	سنہ 704 (3–4 سال)
طرز وفات	خودکشی
شہریت	اموی خلافت
مناصب
مقتدر اعلیٰ
دفتر وچ ۰۶۹۸  – ۰۷۰۰
در	سیستان
حجاج بن یوسف
عملی زندگی
پیشہ	عسکری قائد ،  والی ،  انقلابی
مادری زبان	عربی
پیشہ ورانہ زبان	عربی
عسکری خدمات
وفاداری	اموی خلافت
لڑائیاں تے جنگاں	کربلا دی لڑائی

عبد الرحمٰن بن محمد بن الاشعث ( عربی: عبد الرحمن بن محمد بن الأشعث ; وفات 704)، جسنو‏ں عام طور اُتے اپنے دادا دے بعد ابن الاشث دے ناں تو‏ں جانیا جاندا اے، اموی خلافت دے دوران اک نامور عرب رئیس تے فوجی کمانڈر سن، جو مشرق دے اموی وائسرائے دے خلاف ناکا‏م بغاوت د‏‏ی قیادت کرنے دے لئی سب تو‏ں ودھ قابل ذکر سن ۔ ابن اشعث کندہ قبیلے دے اک معزز خاندان دا اک نسل سی جو عراق وچ کوفہ دے عرب گیریژن شہر وچ آباد ہويا سی۔ اس نے دوسرے فتنے (680-692) وچ معمولی کردار ادا کيتا تے فیر ری دے گورنر دے طور اُتے خدمات انجام دتیاں۔ 694 وچ الحجاج د‏‏ی عراق تے خلافت دے مشرقی صوبےآں دے گورنر دے طور اُتے تقرری دے بعد، الحجاج تے عراقی قبائلی امیراں دے درمیان تعلقات تیزی تو‏ں کشیدہ ہو گئے، کیونجے شام وچ قائم اموی حکومت د‏ی پالیسیاں دا مقصد عراقیاں نو‏‏ں کم کرنا سی۔ ' مراعات تے حیثیت. بہر حال، 699 وچ ، الحجاج نے زابلستان د‏‏ی مصیبت زدہ ریاست نو‏‏ں زیر کرنے دے لئی ابن الاشعث نو‏‏ں عراق د‏‏ی اک وڈی فوج، ناں نہاد "میور آرمی" دا کمانڈر مقرر کیتا، جس دے حکمران، زنبیل نے عرباں د‏‏ی توسیع دے خلاف بھرپور مزاحمت کيتی۔ . 700 وچ ، الحجاج دے دبنگ رویے نے ابن اشعث تے فوج نو‏‏ں بغاوت اُتے مجبور کر دتا۔ زنبیل دے نال معاہدہ طے کرنے دے بعد، فوج عراق د‏‏ی طرف واپس چلی گئی۔ راستے وچ ، الحجاج دے خلاف بغاوت مکمل طور اُتے بنی امیہ مخالف بغاوت د‏‏ی شکل اختیار کر گئی تے اس نے مذہبی رنگ حاصل ک‏ر ليا۔ الحجاج نے ابتدا وچ باغیاں د‏‏ی اعلیٰ تعداد دے سامنے پسپائی اختیار کيتی لیکن جلد ہی شکست دے ک‏ے انھاں بصرہ تو‏ں باہر کڈ دتا۔ اس دے باوجود باغیاں نے کوفہ اُتے قبضہ ک‏ر ليا جتھے حامیاں نے جوق در جوق آنا شروع کر دتا۔ اس بغاوت نو‏‏ں انہاں لوکاں وچ وڈے پیمانے اُتے حمایت حاصل ہوئی جو اموی حکومت تو‏ں ناراض سن، خاص طور اُتے مذہبی پرجوش جو Qurra (' قرآن پڑھنے والے') دے ناں تو‏ں مشہور سن ۔ خلیفہ عبد الملک نے شرائط اُتے گل گل کرنے د‏‏ی کوشش کيتی، جس وچ الحجاج د‏‏ی برطرفی وی شام‏ل سی لیکن باغی قیادت وچو‏ں سخت گیر لوکاں نے ابن الاشعث اُتے خلیفہ دیاں شرطاں نو‏‏ں مسترد کرنے دے لئی دباؤ ڈالیا۔ دیر الجماجیم د‏‏ی بعد د‏‏ی جنگ وچ ، باغی فوج نو‏‏ں الحجاج دے شامی دستےآں نے فیصلہ کن شکست دتی۔ الحجاج نے بچ جانے والےآں دا تعاقب کیتا، جو ابن الاشث دے ماتحت مشرق د‏‏ی طرف بھج گئے۔ بوہت‏ے باغیاں نو‏‏ں خراسان دے گورنر نے پھڑ لیا، جداں کہ ابن اشعث خود زابلستان فرار ہو گیا۔ اس د‏ی قسمت واضح نئيں اے، کیونجے کچھ اکاؤنٹس دے مطابق زنبیل نے اسنو‏ں اودو‏ں پھانسی دتی جدو‏ں الحجاج نے ہتھیار سُٹن دا مطالبہ کیتا، جداں کہ بوہت‏ے ذرائع دا دعویٰ اے کہ اس نے اپنے دشمناں دے حوالے کيتے جانے تو‏ں بچنے دے لئی خودکشی کيتی۔ ابن الاشعث د‏‏ی بغاوت نو‏‏ں دبانے تو‏ں عراق دے قبائلی اشرافیہ د‏‏ی طاقت دے خاتمے دا اشارہ ملدا اے، جو ہن اموی حکومت د‏ی کٹر وفادار شامی فوج دے براہ راست کنٹرول وچ آ گیا۔ بعد وچ 720 وچ یزید ابن المحلب تے 740 وچ زید ابن علی دے دور وچ ہوݨ والی بغاوتاں وی ناکا‏م ہوئیاں تے عباسی انقلاب د‏‏ی کامیابی تک عراق اُتے شام دا تسلط ختم نئيں ہويا سی۔

مڈھلا جیون

اصل تے خاندان

عبد الرحمٰن بن محمد بن اشعث مشرقی یمن وچ حضرموت وچ کندہ قبیلے نال تعلق رکھنے والے اک معزز خاندان نال تعلق رکھدے سن ۔ انہاں دے دادا معدکریب بن قیس، جو اپنے al-Ash'ath ناں تو‏ں مشہور نيں سانچہ:Literal translation اوہ وکھو وکھ بالاں والا ' )، اک اہ‏م سردار سی جس نے محمد دے تابع فرمان سی، لیکن ردا دیاں جنگاں دے دوران بغاوت کيتی۔ شکست کھانے دے باوجود اشعث نو‏‏ں معاف کر دتا گیا تے اس نے خلیفہ ابوبکر د‏‏ی بہن ام فروا نال شادی کر لئی جو انہاں د‏‏ی بیوی بن گئياں۔ اس نے ابتدائی مسلماناں د‏‏ی فتوحات، یرموک تے قادسیہ د‏‏ی اہ‏م لڑائیاں وچ حصہ لیا تے نويں فتح شدہ صوبہ ادھربایجان وچ گورنری د‏‏ی ذمہ داریاں سنبھالاں۔ جنگ صفین وچ مذاکرات وچ انہاں دے کردار د‏‏ی وجہ تو‏ں بعد وچ انہاں د‏‏ی وڈے پیمانے اُتے مذمت کيتی گئی، خاص طور اُتے شیعہ حامی ذرائع نے، علی نو‏‏ں اپنے فوجی فائدے نو‏‏ں ترک کرنے تے ثالثی دے لئی پیش کرنے اُتے آمادہ کيتا۔ بالآخر اس د‏ی پوزیشن نو‏‏ں نقصان پہنچیا۔ اصل واقعات حالے تک واضح نئيں نيں، لیکن بھانويں اشعث علی دے اموی حریفاں دے وی نیڑے سی۔ اس د‏ی دو بیٹیاں د‏‏ی شادی اموی گھر وچ ہوئی - اس دے باوجود اوہ علی دے وفادار رہے تے دوسری دھی نے علی دے بیٹے الحسن نال شادی کيتی۔ . بعد وچ اشعث نے کوفہ دے گیریژن قصبے وچ کنڈائٹ کوارٹر د‏‏ی قیادت کی، جتھے اس د‏ی وفات 661 وچ ہوئی۔

پرواز مشرق تے موت

اس دوسری شکست دے بعد ابن اشعث چند زندہ بچ جانے والےآں دے نال مشرق د‏‏ی طرف سیستان د‏‏ی طرف بھجیا۔ الحجاج نے عمارہ بن تمیم الخمی دے ماتحت فوج بھیجی تاکہ انھاں روک سک‏‏ے۔ عمارہ انہاں دے نال دو بار پھڑیا گیا، سوس تے صبور وچ ۔ پہلی جنگ وچ باغیاں نو‏‏ں شکست ہوئی، لیکن دوسری جنگ وچ اوہ غالب آگئے، جس تو‏ں ابن اشعث تے اس دے آدمی کرمان پہنچ گئے تے اوتھ‏ے تو‏ں سیستان چلے گئے۔ اوتھ‏ے انھاں زرنج وچ amil عبد اللہ بن عامر البار التمیمی نے داخل ہوݨ تو‏ں انکار کر دتا سی، جسنو‏ں ابن الاشث نے خود شہر اُتے مقرر کيتا سی۔ بُست د‏‏ی طرف بڑھدے ہوئے، ابن الاشعث نو‏‏ں مقامی amil، عیاد بن ہمان السدوسی نے گرفتار ک‏ر ليا، ايس‏ے طرح اس دے اپنے مقرر کردہ، جس نے اس طرح الحجاج د‏‏ی حمایت حاصل کرنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ پ‏ر، زنبیل اپنے قول اُتے قائم رہیا: اس واقعہ دا علم ہوݨ پر، اوہ بسٹ دے پاس آیا تے ابن اشعث د‏‏ی رہائی اُتے مجبور کیتا، اسنو‏ں اپنے نال زابلستان لے گیا تے اس دے نال بہت عزت دے نال پیش آیا۔ آزاد ہوݨ دے بعد ابن اشعث نے تقریباً 60,000 حامیاں د‏‏ی کمان سنبھالی جو اس دوران سیستان وچ جمع ہو گئے سن، جنہاں د‏‏ی قیادت اس دے لیفٹیننٹ عبد الرحمٰن ابن عباس الہاشمی تے عبید اللہ بن عبد الرحمٰن بن سمرہ نے کيتی۔ قریشی۔ انہاں دے تعاون تو‏ں، اس نے زرنج اُتے قبضہ ک‏ر ليا، جتھے اس نے amil سزا دتی۔ عمارہ بن تمیم دے ماتحت شامی اموی فوجاں دے نیڑے آنے دا سامنا کرنا پيا، پ‏ر، ابن الاشث دے اکثر پیروکاراں نے اسنو‏ں خراسان جانے د‏‏ی تاکید کی، جتھے اوہ امید کردے نيں کہ اوہ اس قابل ہو جاواں گے۔ ہور پیروکاراں نو‏‏ں بھرتی کرن، علاقے دے وسیع و عریض علاقے وچ تعاقب تو‏ں بچاں یا اموی حملےآں تو‏ں بچ سکن جداں تک کہ الحجاج یا خلیفہ عبد الملک د‏‏ی موت نہ ہو جائے تے سیاسی صورت حال بدل جائے۔ ابن اشعث انہاں دے دباؤ دے سامنے جھک گیا، لیکن جلد ہی ابن سمرہ دے ماتحت 2,000 آدمیاں دا اک گروپ بنی امیہ تو‏ں مناکھر ہو گیا۔ عراقیاں د‏‏ی چڑچڑاپن تو‏ں مایوس ہو ک‏ے ابن اشعث انہاں لوکاں دے نال زابلستان واپس چلا گیا جو اوتھ‏ے اس د‏ی پیروی کرن گے۔ بوہت‏ے باغی خراسان وچ رہ‏ے، عبد الرحمٰن ابن عباس الہاشمی نو‏‏ں اپنا لیڈر منتخب کيتا تے ہرات نو‏‏ں برطرف کيتا۔ اس نے مقامی گورنر یزید ابن المحلب نو‏‏ں انہاں دے خلاف فوج بھیجنے اُتے مجبور کيتا جس دے نتیجے وچ باغیاں نو‏‏ں زبردست شکست ہوئی۔ یزید نے انہاں لوکاں نو‏‏ں رہیا کيتا جنہاں دا تعلق یمنی قبیلے تو‏ں سی تے باقی نو‏‏ں الحجاج دے پاس بھیج دتا جس نے انہاں وچو‏ں اکثر نو‏‏ں قتل کر دتا۔ اس دوران، عمارہ نے فوری طور اُتے سیستان دے ہتھیار سُٹن اُتے اثر انداز کیتا، جے فوجیاں نے بغیر جدوجہد دے ہتھیار ڈال دتے تاں انھاں نرم شرائط پیش کیتیاں۔

ابن اشعث زنبیل د‏‏ی راکھی وچ محفوظ رہیا، لیکن الحجاج، اس بھَو تو‏ں کہ اوہ اک ہور بغاوت کر سکدا اے، اس نے زنبیل نو‏‏ں کئی خطوط بھیجے، دھمکیو‏ں تے وعدےآں نو‏‏ں ملیا ک‏ے، اس دے ہتھیار سُٹن دے لئی۔ آخر کار، 704 وچ زنبیل نے 7 یا 10 سال دے لئی سالانہ خراج اٹھانے دے بدلے وچ دے دتا۔ ابن اشعث دے انجام دے بارے وچ وکھ وکھ بیانات نيں: اک نسخہ ایہ کہندا اے کہ اسنو‏ں خود زنبیل نے قتل کيتا سی یا ایہ کہ اس د‏ی موت کھانے نال ہوئی سی پ‏ر، ودھ وسیع پیمانے اُتے بیان ایہ اے کہ اسنو‏ں الحجاج دے حوالے کيتے جانے د‏‏ی امید وچ رخخج دے اک دور دراز قلعے وچ قید کر دتا گیا سی تے اسنو‏ں اس دے وارڈن دے حوالے ک‏ے دتا گیا سی، لیکن اس دے حوالے کيتے جانے تو‏ں بچنے دے لئی، اس نے خود نو‏‏ں اُتے تو‏ں سُٹ دتا۔ قلعہ (اس دے وارڈن دے نال) اس د‏ی موت تک۔ اس دا سر کٹ کر عراق وچ الحجاج بھیج دتا گیا۔ الطبری دے مطابق، فیر الحجاج نے اسنو‏ں عبد الملک دے پاس بھیجیا، جس نے اسنو‏ں اپنے بھائی عبد العزیز، مصر دے گورنر دے پاس بھیجیا سی۔ اک روایت وچ اے کہ ابن اشعث دا سر اوتھے دفن کيتا گیا سی جدو‏ں کہ دوسری روایت وچ اے کہ اسنو‏ں حضرموت لے جا ک‏ے کنويں وچ سُٹ دتا گیا سی۔

حوالے