طغرل سوم سلجوقی
| ||||
|---|---|---|---|---|
 |
||||
| تاریخ پیدائش | سنہ 1169
| |||
| وفات | 19 مارچ 1194 (24–25 سال) | |||
| شہریت | سلجوق سلطنت | |||
| مناصب | ||||
| سلجوقی سلطنت کا سلطان | ||||
| دفتر وچ ۱۱۷۵ – ۱۱۷۶ |
||||
ترمیم  | ||||
طغرل سوم ( فارسی : طغرل سوم ) (وفات ۱۱۹۴) عظیم سلجوقی سلطنت دا آخری سلطان تے عراق دا آخری سلجوق سلطان سی ۔ اس دے وڈے چچا سلطان غیاث الدین مسعود (ت۔ ۱۱۳۴–۱۱۵۲) نے شمس الدین الدیگز (ت۔ ۱۱۳۵/۳۶-۱۱۷۵) نوں اپنے بھتیجے ارسلان شاہ دا اتبیگ مقرر کيتا سی، [۱] [ ناکام تصدیق ] اپنے بھائی طغرل دوم دے بیٹے نے ۱۱۳۶ وچ اران نوں اپنے بھتیجے دی ملکیت وچ منتقل کر دتا ۔توغرل دوم دی بیوہ تے اس دے بیٹے نصرت الدین محمد پہلوان تے قزل ارسلان عثمان اس طرح ارسلان شاہ دے سوتیلے بھائی سن، لیکن شاہی سلجوق دے گھر توں قریبی تعلقات دے باوجود، ایلدیگز شاہی سیاست توں دور رہے، [۲] جارجیاں نوں پسپا کرنے تے اپنی طاقت نوں مستحکم کرنے اُتے توجہ مرکوز کرنا ۔ ۱۱۶۰ وچ ، سلطان سلیمان شاہ نے ارسلان شاہ نوں اپنا وارث نامزد کيتا تے ایلڈیگوز دی طاقت توں خوفزدہ ہو کے اسنوں ارران تے آذربائیجان دی گورنری دی۔ [۳]
طغرل سوم یا طغرل بن ارسلان(وفات ۵۹۰ ہجری) ابوطالب طغرل بن ارسلانشاه سلجوق جو سلطان ارسلان شاہ دے ولی عہد اے،۵۷۱ھ (۱۱۷۵ء) وچ انہاں دی وفات دے بعد، ہمدان عراق دے سلجوق خاندان دا راجگڑھ بنیا۔ طغرل سوم دی موت دے نال ہی سلطان خوارزم شاہ دے حکم توں ایران وچ سلجوقی حکمراناں دا تسلط ختم ہو گیا۔
تقریباً اک ماہ وچ اتابیک الدیگس نے فارس تے اصفہان نوں باغیاں توں پاک کر دتا تے انجاز دے حکمران نوں معزول کر دتا جو آذربائیجان اُتے قبضہ کرنا چاہندا سی۔ بغداد دی حکومت، اتابکی یلدگس تے اس دے ساتھیاں دے نال، طغرل دے زوال دی سمت وچ پرانے خلفاء دی طرح کم نئيں کر سکدی سی۔ چونکہ طغرل دی حکومت دی بنیاد ودھ مستحکم سی۔
تکش خوارزمشاہ نے ہمدان دے گورنر دے خلاف پختہ تے فیصلہ کن بغاوت کيتی۔ تے اک بار فیر عراق روانہ ہو گئے۔ طغرل وی ہمدان توں ۲۴ جمادی الثانی ۵۹۰ ہجری نوں۔ اوہ خوارزم دے حاکم توں لڑنے دے لئی رے توں نکلیا تے لڑائی شروع ہو گئی۔ سلجوقی کمانڈر تے سپاہی جنگ توں بھج گئے تے طغرل مر گیا۔ سلطان تک خوارزم شاہ نے وی اسنوں قتل کرنے دا حکم دتا۔ تغرل سوم دی موت دے نال ہی ایران وچ سلجوقی حکمراناں دا تسلط ختم ہو گیا۔
۱۶۰ وچ سلطنت دی حیثیت
سودھو
عظیم سلجوقی سلطنت، جس دی بنیاد طغرل نے رکھی سی تے الپ ارسلان نے نمایاں طور اُتے پھیلائی سی، جو مغرب وچ اناطولیہ تے شام توں مشرق وچ غزنوی سلطنت تک پھیلی ہوئی سی، بحیرہ اسود تے کیسپین سمندر تے شمال وچ سیر دریا تے جنوب وچ خلیج فارس تک پھیلی ہوئی سی۔ . [۴] [۵] سلطنت بکھر گئی سی جدوں ارسلان شاہ دوم نے ۱۱۶۱ وچ تخت سنبھالیا سی۔ اس نے برائے ناں طور اُتے آذربائیجان، عراق دے علاقےآں اُتے حکومت کیتی۔اور مغربی فارس تے اپنے اختیار نوں نافذ کرنے دے لئی ایلڈیگز جداں آزاد امیراں دی وفاداری اُتے منحصر سی۔ الدیگوزیڈز (آذربائیجان دے اتابیگ)، سلغورید ( فارس دے اتابیگ)، ہزاراسپیڈز (لورستان دے اتابیگ)، یزد دے اتابیگس، زینگیڈس ، (موصل دے اطابیگ) تے احمدیلیس (مراثہ دے اتابیگ)، جو ابتدائی طور اُتے نوجوان ٹیوٹر سن ۔ شہزادےآں نے اپنے تفویض کردہ اقات وچ ، تے اپنی طرف توں طاقت دا استعمال کردے ہوئے، بالآخر اپنے لئی اقطاس دا کنٹرول سنبھال لیا، [۶] [۷] سلطان دے نال برائے ناں بیعت دے نال آزادانہ طور اُتے اپنی زمیناں اُتے حکومت کیتی، [۸]سلجوق شہزادےآں نوں تخت اُتے بٹھانے تے معزول کرنے دے لئی اک دوسرے توں لڑے تے اتحاد کیتا، تے شاہی ڈومین دی قیمت اُتے اپنی زمیناں وچ وادھا کيتا۔ شام زنگیاں ، فلسطین تے لبنان دا وڈا حصہ صلیبیاں دے ہتھوں کھو گیا، دوسرے سلجوک خانداناں نے اناطولیہ ، کرمان ، مشرقی سرزمیناں نوں غوری سلطنت ، خوارزمیہ خاندان تے قرہ خیتائی نے سلجوق سلطان احمد سنجر دی شکست دے بعد اپنے قبضے وچ لے لیا۔ ۱۱۴۱ وچ قطوان دی جنگ تے ۱۱۵۳ وچ اوغز دی بغاوت وچ ۔
ارسلان شاہ دوم دا دور حکومت
سودھو۱۱۶۱ وچ سلطان سلیمان شاہ دے قتل دے بعد ، ایلڈیگز نے ۲۰٬۰۰۰ گھڑ سواراں دی فوج دے نال ہمدان اُتے کوچ کيتا تے ۲۸ سالہ ارسلان شاہ II (ت۔ ۱۱۶۱–۱۱۷۶) نوں ہور اتبیگاں دے تعاون توں عراق دا سلجوق سلطان مقرر کیتا، تے الدیگوزید نے "عتابیگ الاعظم (سپریم اتیبگ)" دا لقب اختیار کيتا تے نويں سلطان دی نگرانی کی، [۳] جس نے ہن سلطان محمد ثانی دی بیوہ سواݨی تے محمد بن دی بیٹی سواݨی نال شادی کيتی۔ ارسلان شاہ اول ، کرمان دا سلجوق سلطان۔ [۹] سلطان اک شخصیت دا مالک سی، ایلڈیگوز نے فوج دی کمان کی، خزانے نوں کنٹرول کيتا تے جداں کہ اس نے مناسب سمجھیا اسنوں اقطاء توں نوازیا [۱۰]لوڑ پڑنے اُتے جارجیا دی بادشاہی توں لڑنے دے نال ۔ [۱۱] اس نے ۱۱۶۱–۱۱۷۵ دے درمیان ہور اتبیگاں توں وی جنگ کيتی، تے ایرانی آذربائیجان ، اراران ، جبل ، ہمدان ، گیلان ، مازندران ، اصفہان تے رے نوں اپنے کنٹرول وچ لے لیا۔ اس دے جاگیرداراں وچ شریوین، اہلت ، تے ارزان الروم دے جاگیردار شامل سن [۲]ارسلان شاہ ہمدان وچ رہندا سی، اس دی دیکھ بھال اس دے چھوٹے سوتیلے بھائی کردے سن، تے ۱۱۶۸ وچ توغرل دا باپ ہويا۔ ارسلان شاہ دوم نے سلجوق شہزادہ ارسلان شاہ نوں امداد بھیجی۔ کرمان دے طغرل نے ۱۱۷۴ وچ اپنے بھائی بہرام شاہ نال جنگ کيتی، جس دے نتیجے وچ کرمان دی سلجوق سلطنت دو حصےآں وچ تقسیم ہو گئی، بحران شاہ نے اک تہائی علاقہ اپنے پاس رکھ لیا، تے ارسلان شاہ بی۔ بقیہ رقم طغرل نے وصول کيتی۔ [۱۲]
۱۱۷۵ وچ الدیگوز دی موت دے بعد، اس دے بیٹے نصرت الدین محمد پہلوان نے اپنے سوتیلے بھائی سلطان ارسلان شاہ دوم دے بارے وچ ایہی پالیسی جاری رکھی، تے اس نے اپنا راجگڑھ نخچیوان توں مغربی ایران وچ ہمدان منتقل کر دتا۔ [۱۳] ارسلان شاہ نے ایلڈیگوزیاں دے تسلط توں ناراضگی ظاہر کیتی، تے اس نے رعایندی امیراں دی مدد توں اک لشکر کھڑا کيتا تے اپنے سوتیلے بھائی دا مقابلہ کرنے دے لئی آذربائیجان دی طرف کوچ کیتا، لیکن زنجان دے مقام پر، اوہ ۴۳ سال دی عمر وچ اچانک انتقال کر گیا، شاید اس دا شکار سی۔ زہر دتا گیا، تے ست سالہ طغرل III نوں ہمدان وچ سلطان دے طور اُتے نصب کيتا گیا ، جتھے پہلوان نے فیر ارسلان شاہ دے وڈے بھائی محمد دی اپنے بھتیجے نوں تخت توں ہٹانے دی کوشش نوں شکست دتی۔ [۱۱] [۱۴]
فگر ہیڈ سلطان دے طور اُتے حکومت کرنا
سودھوطغرل سوم ست سال دا سی جدوں اس نے اپنی حکومت دا آغاز کیتا، اس دے نال جہان پہلوان نے چنگا سلوک کیتا، [۱۵] جو سلطنت دے موثر حکمران رہے، اس دے بھائی مظفر الدین قزل ارسلان عثمان تبریز وچ اس دے ماتحت سن ، جو جتھے پہلوان دے بیٹےآں وچوں اک ابو بکر دا عتاب وی سی۔ [۱۴] جتھے پہلوان صلاح الدین دے حملے نوں روکنے وچ کامیاب ہو گیا ، جو جھیل وان تک اگے ودھیا سی، لیکن واپس پلٹ گیا [۱۶] جدوں ایہ خبر پہنچی کہ سیفطین بیتمر (ت۔ ۱۱۸۵–۱۱۹۳)، اخلت دے حکمران نے اس دی حاکمیت قبول کر لئی اے۔ محمد جتھے پہلوان ۔ [۱۷]۱۱۸۶ وچ جتھے پہلوان دی موت دے بعد مسائل پیدا ہوئے، کیونجے اس نے اپنے چار بیٹےآں نوں گورنر مقرر کيتا سی، ابوبکر نے آذربائیجان تے ارران اُتے حکومت کیتی، اوزبیگ نوں ہمدان اُتے حکومت کرنے دے لئی مقرر کيتا گیا، انانچ سونقر دی بیٹی دے بیٹے ، قتلوغ اننچ محمد تے امیر امیران عمر نے حکومت کیتی ۔ رے، اصفہان تے مغربی فارس دے کچھ حصے اپنے چچا قزل ارسلان دی نگرانی وچ ۔ [۱۱] انہاں نے قزل ارسلان دی اطاعت کرنے تے طغرل III دے خلاف کدی بغاوت نہ کرنے دی قسم کھادی سی۔ [۱۸] جدوں جتھے پہلوانہاں دا انتقال ہويا تاں قزل ارسلان نے اپنا عہدہ سنبھالیا، جس دا مقابلہ اس دے بھائی دی بیوہ، اناچ سواݨی نے کیتا، جو اس دے بیٹے قتال اننچ محمد نوں چاہندی سی۔اپنے والد دی جانشینی دے لئی، کیونجے اسنوں ڈر سی کہ بے اولاد قزل ارسلان اپنے پسندیدہ ابو بکر نوں اپنا وارث نامزد کر دے گا، طغرل سوم، جو قزل ارسلان نال ملن والے سخت سلوک توں ناراض سی، باغیاں وچ شامل ہو گیا۔ [۱۵] اس تنازعہ نے ممکنہ طور اُتے طغرل سوم تے قزل ارسلان نوں محمد بن محمد دی مدد کرنے توں روک دتا۔ بہرام شاہ، کرمان دا آخری سلجوق سلطان، جسنوں ۱۱۸۶ وچ خراسان توں کڈے گئے اوغز باغیاں نے کرمان توں بھگا دتا سی [۱۹]۔
۱۱۸۷–۱۱۹۰ دے درمیان دے واقعات
سودھوباغی فوج زنجان تے مراغہ دے امیراں، مملوکاں دے سربراہ کمال عی ابا تے اناچ سواݨی دے شوہر سیف الدین روس دی فوجاں اُتے مشتمل سی، جداں کہ خود توغرل نوں ترکماناں دی خاصی حمایت حاصل سی ۔ ، [۲۰] تے انہاں دی مشترکہ فوج نے کچھ جھڑپاں دے بعد قزل ارسلان نوں ہمدان چھڈنے اُتے مجبور کيتا۔ [۲۱] طغرل نے ۱۱۸۷ وچ دو سفارتی منصوبے شروع کيتے، اس نے باوندید حسام الدولہ اردشیر توں امداد دی درخواست کرنے دے لئی مازندران دا سفر کیتا، تے اس توں فوجاں وصول کاں، تے طغرل نے خلیفہ النصیر نوں پیغامات وی بھیجے ۔اس توں بغداد وچ سلجوق سلطان دا محل بحال کرنے نوں کہیا، لیکن خلیفہ نے محل نوں مسمار دے دتا تے فیر قزل ارسلان نوں امداد بھیجی، جو خلیفہ دا ولی بننے اُتے راضی ہو گیا۔ [۱۵] خلیفہ نے اپنے وزیر جلال الدین عبیداللہ دے ماتحت ۱۵۰۰۰ دی فوج بھیجی۔ یونس، جس نے ۱۱۸۸ وچ قزل ارسلان دی فوج دے آنے دا انتظار کيتے بغیر ہمدان اُتے حملہ کیتا، اسنوں شکست ہوئی تے اس اُتے قبضہ کر ليا گیا، طغرل نے اپنے سجے بازو دے ٹوٹنے دے بعد دشمن دے مرکز نوں چارج کر کے فتح حاصل کيتی، لیکن ایہ اک Pyrrhic فتح سی، کیونجے طغرل دی فوج نوں شدید نقصان اٹھانا پيا۔ جنگ وچ [۲۲] اس دے بعد سلطان نے اپنی انتظامیہ وچ اصلاحات کرنے تے دستیاب وسائل دے نال حکمت عملی نوں مربوط کرنے دی کوشش کيتی، [۲۳] لیکن اس دا چھیندی برتاؤ [۱۵]فوج دی کمان اُتے تنازعہ دی وجہ توں کمال عی ابا، سیف الدین روس تے سلطان دے کئی مخالفین نوں پھانسی دے دتی گئی تے اس دے اتحادیاں نوں چھڈ دتا گیا۔ [۲۱]
قزل ارسلان نے سنجر بی نوں قرار دتا سی۔ سلیمان شاہ عراق دے سلجوق سلطان دے طور پر، تے خلیفہ دی طرف توں بھیجے گئے دستےآں توں تقویت پا کر ہن ہمدان، طغرل اُتے حملہ کر دتا، حملے دا مقابلہ نہ کر سکا، پہلے اصفہان دی طرف پسپائی اختیار کيتی، [۲۲] فیر ارمیہ دی طرف۔ [۱۵] اوہ اپنے بہنوئی حسن کپچق دی قیادت وچ اک فوج دے نال شامل ہويا، تے طغرل نے ایوبیاں تے خلیفہ توں وی مدد حاصل کرنے دی کوشش کيتی، ایتھے تک کہ اپنے شیر خوار بیٹے نوں یرغمال بنا کے بغداد بھیج دتا۔ طغرل نے آذربائیجان اُتے حملہ کيتا تے اشنو، خوئے، ارمیا تے سلماس دے قصبےآں نوں کھو لیا۔ [۲۴] قزل ارسلان نے اپنے بھتیجاں دے نال صلح کيتی تے ۱۱۹۰ وچ جدوں دوبارہ آذربائیجان اُتے حملہ کيتا تاں طغرل نوں شکست دتی تے اس اُتے قبضہ کر ليا ۔قزلی ارسلان نے تبریز دے نیڑے قلعہ کہران وچ طغرل تے اس دے بیٹے ملک شاہ نوں قید کر ليا۔ خلیفہ دی حوصلہ افزائی توں قزل ارسلان نے جلد ہی خود نوں سلطان قرار دے دتا، اپنے بھائی دی بیوہ اناچ سواݨی نال شادی کيتی تے ستمبر ۱۱۹۱ وچ اسنوں زہر دے دتا گیا ۔ محمود انس اوگلو، [۲۵] نے مئی ۱۱۹۲ وچ طغرل سوم نوں اس دی جیل توں آزاد کرایا۔
۱۱۹۲–۱۱۹۴ دے واقعات
سودھوطغرل ابوبکر دی طرف توں بھیجے گئے تعاقب توں بچ گیا [۲۴] تے اس نے اپنے حامیاں تے ترکماناں دی اک فوج نوں جلدی توں اکٹھا کیتا، فیر مشرق دی طرف کوچ کيتا تے ۲۲ جون ۱۱۹۲ نوں قزوین دے نیڑے قطلوغ انچن محمد تے امیر امیران عمر دی فوج نوں شکست دتی، تے اک وڈی فتح حاصل کيتی۔ اس دی فتح دے بعد دشمن دے فوجیاں دا حصہ۔ [۲۶] قتلگ اناچ تے امیران عمر نے فیر آذربائیجان وچ ابوبکر اُتے حملہ کيتا تے ماریا پیٹا گیا، امیران عمر نے اپنے سسر شیروانشاہ اخسیتان اول (ت۔ ۱۱۶۰–۱۱۹۶) دے پاس پناہ منگی، جدوں کہ قتلگ اناچ رے چلے گئے۔ طغرل نے ہمدان اُتے قبضہ کیتا، خزانے نوں محفوظ کيتا تے اصفہان تے جبل اُتے حکومت کرنے دے لئی آیا، لیکن ابوبکر کے نال معاہدہ کرنے دی کوشش نئيں کيتی۔قتلگ اناچ دے خلاف۔ قطلغ اناچ نے ہن خوارزمشاہ علاء الدین تکش توں مدد کيتی اپیل کی، تے تکیش نے ۱۱۹۲ وچ رے اُتے حملہ کر کے اس اُتے قبضہ کر ليا، قتلگ اناچ نوں شہر توں بھاگنے اُتے مجبور کر دتا۔ [۲۶]
شاہ تکیش دے نال صلح
سودھوسلطان طغرل نے شاہ تکیش دے نال مذاکرات دا آغاز کیتا، تے آخر کار خوارزم دا جاگیر بننے ، اپنی بیٹی شاہ دے بیٹے یونس خان نال شادی کرنے اُتے راضی ہو گیا، تے اس دے بدلے وچ شاہ تکیش نے رے نوں اپنے پاس رکھیا، اپنے نويں حاصل کيتے گئے علاقے نوں گھیرے وچ لے لیا، ٹیکس جمع کیتا، فیر تمغچ نوں تخت نشین کيتا۔ گورنر، تے اپنے بھائی سلطان شاہ دی بغاوت نوں روکنے دے لئی گھر واپس آیا۔ [۲۶] طغرل نوں ہن یزد دے عتبیگ، لنگر ابن وردنروز، یا فارس دے سلغوری حکمران دیگل ابن زنگی توں مذاکرات کرنے دا موقع ملیا سی، دونے سلجوقیاں دے برائے ناں وفادار سن [۲۷] لیکن انہاں دے خلاف متحد ہونے دے لئی کوئی اقدام نئيں کيتا گیا۔ مشترکہ دشمن.
جنگ بندی نوں توڑنا
سودھوطغرل نوں رے وچ اک دشمن قوت دی موجودگی توں خطرہ محسوس ہويا، جو کہ جبل تے آذربائیجان دے نال رابطے دا اک اسٹریٹجک شہر سی، سلطان دے لئی ناقابل قبول سی۔ سلطان نے مارچ ۱۱۹۳ وچ اپنی دستیاب افواج دے نال رے دی طرف کوچ کیتا، تمغچ نوں شکست دتی تے مار ڈالیا، رے اُتے قبضہ کر ليا تے خرریزمیان دی افواج نوں صوبے توں کڈ باہر کيتا۔ [۲۶] طغرل III نے اگلی شادی اناچ سواݨی نال کيتی، جو قتلگ اناچ تے امیرین عمر دی والدہ نيں، انہاں دی درخواست اُتے امن معاہدے دے حصے دے طور پر، پر، سلطان نوں زہر دینے دی سازش دی دریافت دے بعد اسنوں پھانسی دے دتی گئی۔ [۲۵] سلطان ہمدان واپس آیا، قتلوک اناچ زنجان دی طرف بھجیا، جتھوں اس نے شاہ تکیش نوں پیغامات بھیجے، تے خلیفہ النصیر نے وی شاہ توں طغرل دے خلاف حرکت کرنے نوں کہیا۔ [۲۶]طغرل نے ۱۱۹۴ وچ دوبارہ مشرق دی طرف قدم ودھایا تے قتلگ اناچ دی مدد کرنے والے ۷٬۰۰۰ خوارزمیاں دی فوج دی موجودگی دے باوجود قتوکھ اناچ نوں جنگ وچ شکست دتی۔ قتلگ اناچ تے ہور بچ جانے والے مشرق دی طرف چلے گئے تے سیمنان وچ شاہ تپیش کیتی قیادت وچ خوارزمیاں دی اہم فوج دے نال شامل ہو گئے۔
رے دی جنگ
سودھوسلطان طغرل نے ری دی طرف کوچ کیتا، تے راستے وچ اسنوں بزرگ حاجی دی طرف توں خوارزم شاہ تکیش، شہاب الدین مسعود نوں اک خط موصول ہويا، جس وچ سلطان نوں مشورہ دتا گیا سی کہ اوہ ساوا دی طرف جنوب دی طرف کوچ کرے ، رے نوں خوارزم دی طرف لوٹے تے رے نوں واپس جانے دی اجازت دے شاہ دے بیٹے دے زیر انتظام، جو طغرل دے ماتحت ہوئے گا۔ سلطان نے اپنے کمانڈراں دے نال اس تجویز اُتے تبادلہ خیال کیتا، جو امن قائم کرنا چاہندے سن، یا گھٹ توں گھٹ زنجان تے اصفہان توں آنے والی کمک دا انتظار کرن تاکہ دشمن نال جنگ کرنے توں پہلے فوج نوں تقویت ملے۔ [۲۹]طغرل نوں قتلوک دی طرف توں پیغامات وی موصول ہوئے ہون گے جس وچ اشارہ دتا گیا سی کہ طغرل دے آنے اُتے اوہ اپنے پیروکاراں توں انحراف کر سکدا اے، جس نے سلطان دے فیصلے نوں متاثر کيتا ہوئے گا۔ سلطان نے اپنے پیروکاراں دے مشورے نوں نظر انداز کيتا تے ری دی طرف کوچ کيتا۔ خوارزمیاں دی فوج جدوں ۱۹ مارچ ۱۱۹۴ نوں رے تک پہنچی تاں سلطان نے شہر دی فصیلاں توں گزر کر دشمن نوں گھیر لیا تے دشمن دے مرکز اُتے حملہ کيتا۔ اس دے صرف سٹھ ذاتی محافظاں نے اس دا پِچھا کیتا، اس دی باقی فوج کھڑی ہوگئی کیونجے انہاں دے کمانڈراں نوں یقین نئيں سی کہ اوہ جِت سکدے نيں تے ہارے ہوئے مقصد دے لئی مرنا نئيں چاہندے سن ۔ سلطان دی اکھ وچ تیر لگنے توں زخمی ہويا تے اس دے گھوڑے توں گرا، قتلگ اناچ نے اپنی جان بچانے دی درخواست دے باوجود ۲۵ سالہ سلطان دا ذاتی طور اُتے سر قلم کر دتا۔ [۲۹] شاہ علاء الدین تکیشطغرل دا سر خلیفہ الناصر دے پاس بھیجیا جس نے اسنوں اپنے محل دے سامنے نوبی گیٹ اُتے دکھایا، جداں کہ اس دی لاش رے وچ لٹکا دتی گئی۔ سلطنت جو اس دے ناں تے آباؤ اجداد طغرل نے قائم کيتی سی اس دی موت دے نال ہی ختم ہو گئی، عراق دے سلجوق سلطان تے عظیم سلجوق سلطان دے القاب تے ڈومینز ناپید ہو گئے، [۳۱] تے اس دی سلطنت خوارزمیہ سلطنت دا حصہ بن گئی ۔ [۳۲]
تشخیص
سودھوطغرل دی عمر ست سال سی جدوں اوہ تخت اُتے آیا، تے قزل ارسلان دے سخت سلوک توں ناراض ہو کے، ۱۹ سال دی عمر وچ ایلڈیگوزیڈ دی بیڑیاں نوں توڑنے تے سلطان محمد دوم ابن محمود دے بعد پہلا سلجوقی حکمران بننے دا پہلا موقع حاصل کيتا ۔ ۲] جس نے اپنے ڈومین اُتے براہ راست حکمرانی کرنے دی کوشش کيتی۔ اس دے وسائل انہاں امیراں تک محدود سن جنہاں نے اس دی طرف جلسہ کیتا، جبل دا علاقہ نسبتاً غریب سی، تے فارس تے یزد دے عتبیگ، جو تخت دے ناں توں وفادار سن، کدی اس دی مدد نوں نئيں آئے۔ سلطان نوں سخت مشکلات دا سامنا کرنا پيا کیونجے اوہ لفظی طور اُتے دشمناں وچ گھرا ہويا سی تے غیاث الدین مسعود دی موت دے بعد توں اتابیگ اک مضبوط سلطان دی حمایت کرنے دے لئی تیار نئيں سن، جس نے اپنی مرضی توں فگر ہیڈ سلاطین نوں معزول کيتا سی ۔ [۳۳]نوجوان سلطان نوں اس ناممکن چیلنج توں نمٹنے دے لئی غیر معمولی فوجی تے سفارتی مہارت دی لوڑ سی، لیکن اس دے بارے وچ رائے منقسم اے۔ جداں کہ کچھ اسنوں اک عظیم، نیک جنگجو دے طور اُتے مندے نيں، جو اپنے عظیم آباؤ اجداد دی روح دے مالک نيں، [۸] ناممکن مشکلات دے خلاف جدوجہد کردے ہوئے، دوسرےآں نے اسنوں "چڑپيا، بزدل، مغرور تے خونخوار" دے طور اُتے پینٹ کيتا سی۔ اس دے صوابدیدی رویے نے ۱۱۹۰ وچ اس دے اتحادیاں نوں چھڈ دتا تے قید کیتا، تے اس دے ماتحت امیر نورالدین قرہ تے اس دے ساتھی امیراں دی بے توقیری، جو چاہندے سن کہ سلطان یا تاں صلح کرے یا کمک دا انتظار کرے، اس دی موت دا باعث بنیا۔ [۳۲]
خاندان
سودھوطغرل تے گھٹ توں گھٹ دو بیٹے تے اک بیٹی۔ ملک شاہ تے اس دے بھائی نوں گرگنج وچ یرغمال بنا کے لے جایا گیا، تے انہاں نوں منگولاں دے ہتھوں گرنے توں روکنے دے لئی ۱۲۲۰ وچ شاہ علاء الدین محمد ثانی دی والدہ ترکین سواݨی دے حکم اُتے پھانسی دے دتی گئی ۔ بیٹی، ملیکہ سواݨی نے پہلے اوزبیگ نال شادی کيتی، جو محمد جتھے پہلوان دے سب توں چھوٹے بیٹے تے آذربائیجان دے مستقبل دے اتبیگ نيں، فیر اسنوں جلال الدین منگبرنو توں ۱۲۲۶ وچ شادی کرنے دے لئی چھڈ دتا، جس دی وجہ توں اوزبیگ غم توں مر گیا۔
حوالے
سودھو- (1968) in J. A. Boyle: The Cambridge History of Iran, Volume 5. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-06936-6.
- Bregel, Yuri (2003). A Historical Atlas of Central Asia. Brill, Boston. ISBN 90-04-12321-0.
- Buniyatov, Z.M. (2015). A History of The Khorezmian State under the Anushteginids 1097–1231. IICAS Samarkand. ISBN 978-9943-357-21-1.
- Grousset, Rene (2005). The Empire of The Steppes: A History of Central Asia. Rutgers University Press. ISBN 0-8135-0627-1.
- Hitti, Philip K. (1970). History of The Arabs, 10th, The Mcmillan Press Ltd., London. ISBN 0-333-09871-4.
- Minorsky, Vladimir (1953). Studies in Caucasian History. Taylor’s Foreign Press.
- (2013) The Seljuks of Anatolia: Court and Society in the Medieval Middle East. I.B.Tauris. ISBN 978-1-84885-887-9.
- Zaporozhets, V. M (2012). The Seljuks. Döring, Hanover. ISBN 978-3-925268-44-1.
- Zardabli, Ismail B. (2014). The History of Azerbaijan. Rossendale Books, London. ISBN 978-1-291-97131-6.