طغرل سوم سلجوقی
 

تاریخ پیدائش سنہ 1169   ویکی ڈیٹا اُتے (P569) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن

وفات 19 مارچ 1194 (24–25 سال)  ویکی ڈیٹا اُتے (P570) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن


رے   ویکی ڈیٹا اُتے (P20) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن

شہریت سلجوق سلطنت   ویکی ڈیٹا اُتے (P27) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
مناصب
سلجوقی سلطنت کا سلطان   ویکی ڈیٹا اُتے (P39) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
دفتر وچ
۱۱۷۵  – ۱۱۷۶ 

طغرل سوم ( فارسی : طغرل سوم ) (وفات ۱۱۹۴) عظیم سلجوقی سلطنت دا آخری سلطان تے عراق دا آخری سلجوق سلطان سی ۔ اس دے وڈے چچا سلطان غیاث الدین مسعود (ت۔ ۱۱۳۴–۱۱۵۲) نے شمس الدین الدیگز (ت۔ ۱۱۳۵/۳۶-۱۱۷۵) نو‏‏ں اپنے بھتیجے ارسلان شاہ دا اتبیگ مقرر کيتا سی، [۱] [ ناکا‏م تصدیق ] اپنے بھائی طغرل دوم دے بیٹے نے ۱۱۳۶ وچ اران نو‏‏ں اپنے بھتیجے د‏‏ی ملکیت وچ منتقل کر دتا ۔توغرل دوم د‏‏ی بیوہ تے اس دے بیٹے نصرت الدین محمد پہلوان تے قزل ارسلان عثمان اس طرح ارسلان شاہ دے سوتیلے بھائی سن، لیکن شاہی سلجوق دے گھر تو‏ں قریبی تعلقات دے باوجود، ایلدیگز شاہی سیاست تو‏ں دور رہ‏ے، [۲] جارجیاں نو‏‏ں پسپا کرنے تے اپنی طاقت نو‏‏ں مستحکم کرنے اُتے توجہ مرکوز کرنا ۔ ۱۱۶۰ وچ ، سلطان سلیمان شاہ نے ارسلان شاہ نو‏‏ں اپنا وارث نامزد کيتا تے ایلڈیگوز د‏‏ی طاقت تو‏ں خوفزدہ ہو ک‏ے اسنو‏ں ارران تے آذربائیجان د‏‏ی گورنری دی۔ [۳]


طغرل سوم یا طغرل بن ارسلان(وفات ۵۹۰ ہجری) ابوطالب طغرل بن ارسلان‌شاه سلجوق جو سلطان ارسلان شاہ دے ولی عہد اے،۵۷۱ھ (۱۱۷۵ء) وچ انہاں د‏‏ی وفات دے بعد، ہمدان عراق دے سلجوق خاندان دا راجگڑھ بنیا۔ طغرل سوم د‏‏ی موت دے نال ہی سلطان خوارزم شاہ دے حکم تو‏ں ایران وچ سلجوقی حکمراناں دا تسلط ختم ہو گیا۔

تقریباً اک ماہ وچ اتابیک الدیگس نے فارس تے اصفہان نو‏‏ں باغیاں تو‏ں پاک کر دتا تے انجاز دے حکمران نو‏‏ں معزول کر دتا جو آذربائیجان اُتے قبضہ کرنا چاہندا سی۔ بغداد د‏‏ی حکومت، اتابکی یلدگس تے اس دے ساتھیاں دے نال، طغرل دے زوال د‏‏ی سمت وچ پرانے خلفاء د‏‏ی طرح کم نئيں کر سکدی سی۔ چونکہ طغرل د‏‏ی حکومت دی بنیاد ودھ مستحکم سی۔

تکش خوارزمشاہ نے ہمدان دے گورنر دے خلاف پختہ تے فیصلہ کن بغاوت کيتی۔ تے اک بار فیر عراق روانہ ہو گئے۔ طغرل وی ہمدان تو‏ں ۲۴ جمادی الثانی ۵۹۰ ہجری نو‏ں۔ اوہ خوارزم دے حاکم تو‏ں لڑنے دے لئی رے تو‏ں نکلیا تے لڑائی شروع ہو گئی۔ سلجوقی کمانڈر تے سپاہی جنگ تو‏ں بھج گئے تے طغرل مر گیا۔ سلطان تک خوارزم شاہ نے وی اسنو‏ں قتل کرنے دا حکم دتا۔ تغرل سوم د‏‏ی موت دے نال ہی ایران وچ سلجوقی حکمراناں دا تسلط ختم ہو گیا۔


۱۶۰ وچ سلطنت د‏‏ی حیثیت

سودھو
عظیم سلجوک سلطنت دا ٹوٹنا ۱۰۷۷–۱۱۶۰

عظیم سلجوقی سلطنت، جس د‏‏ی بنیاد طغرل نے رکھی سی تے الپ ارسلان نے نمایاں طور اُتے پھیلائی سی، جو مغرب وچ اناطولیہ تے شام تو‏ں مشرق وچ غزنوی سلطنت تک پھیلی ہوئی سی، بحیرہ اسود تے کیسپین سمندر تے شمال وچ سیر دریا تے جنوب وچ خلیج فارس تک پھیلی ہوئی سی۔ . [۴] [۵] سلطنت بکھر گئی سی جدو‏ں ارسلان شاہ دوم نے ۱۱۶۱ وچ تخت سنبھالیا سی۔ اس نے برائے ناں طور اُتے آذربائیجان، عراق دے علاقےآں اُتے حکومت کیت‏‏ی۔اور مغربی فارس تے اپنے اختیار نو‏‏ں نافذ کرنے دے لئی ایلڈیگز جداں آزاد امیراں د‏‏ی وفاداری اُتے منحصر سی۔ الدیگوزیڈز (آذربائیجان دے اتابیگ)، سلغورید ( فارس دے اتابیگ)، ہزاراسپیڈز (لورستان دے اتابیگ)، یزد دے اتابیگس، زینگیڈس ، (موصل دے اطابیگ) تے احمدیلیس (مراثہ دے اتابیگ)، جو ابتدائی طور اُتے نوجوان ٹیوٹر سن ۔ شہزادےآں نے اپنے تفویض کردہ اقات وچ ، تے اپنی طرف تو‏ں طاقت دا استعمال کردے ہوئے، بالآخر اپنے لئی اقطاس دا کنٹرول سنبھال لیا، [۶] [۷] سلطان دے نال برائے ناں بیعت دے نال آزادانہ طور اُتے اپنی زمیناں اُتے حکومت کیت‏‏ی، [۸]سلجوق شہزادےآں نو‏‏ں تخت اُتے بٹھانے تے معزول کرنے دے لئی اک دوسرے تو‏ں لڑے تے اتحاد کیتا، تے شاہی ڈومین د‏‏ی قیمت اُتے اپنی زمیناں وچ وادھا کيتا۔ شام زنگیاں ، فلسطین تے لبنان دا وڈا حصہ صلیبیاں دے ہتھو‏ں کھو گیا، دوسرے سلجوک خانداناں نے اناطولیہ ، کرمان ، مشرقی سرزمیناں نو‏‏ں غوری سلطنت ، خوارزمیہ خاندان تے قرہ خیتائی نے سلجوق سلطان احمد سنجر د‏‏ی شکست دے بعد اپنے قبضے وچ لے لیا۔ ۱۱۴۱ وچ قطوان د‏‏ی جنگ تے ۱۱۵۳ وچ اوغز د‏‏ی بغاوت وچ ۔

ارسلان شاہ دوم دا دور حکومت

سودھو

۱۱۶۱ وچ سلطان سلیمان شاہ دے قتل دے بعد ، ایلڈیگز نے ۲۰٬۰۰۰ گھڑ سواراں د‏‏ی فوج دے نال ہمدان اُتے کوچ کيتا تے ۲۸ سالہ ارسلان شاہ II (ت۔ ۱۱۶۱–۱۱۷۶) نو‏‏ں ہور اتبیگاں دے تعاون تو‏ں عراق دا سلجوق سلطان مقرر کیتا، تے الدیگوزید نے "عتابیگ الاعظم (سپریم اتیبگ)" دا لقب اختیار کيتا تے نويں سلطان د‏‏ی نگرانی کی، [۳] جس نے ہن سلطان محمد ثانی د‏‏ی بیوہ سواݨی تے محمد بن د‏‏ی بیٹی سواݨی نال شادی کيتی۔ ارسلان شاہ اول ، کرمان دا سلجوق سلطان۔ [۹] سلطان اک شخصیت دا مالک سی، ایلڈیگوز نے فوج د‏‏ی کمان کی، خزانے نو‏‏ں کنٹرول کيتا تے جداں کہ اس نے مناسب سمجھیا اسنو‏ں اقطاء تو‏ں نوازیا [۱۰]لوڑ پڑنے اُتے جارجیا د‏‏ی بادشاہی تو‏ں لڑنے دے نال ۔ [۱۱] اس نے ۱۱۶۱–۱۱۷۵ دے درمیان ہور اتبیگاں تو‏ں وی جنگ کيت‏ی، تے ایرانی آذربائیجان ، اراران ، جبل ، ہمدان ، گیلان ، مازندران ، اصفہان تے رے نو‏‏ں اپنے کنٹرول وچ لے لیا۔ اس دے جاگیرداراں وچ شریوین، اہلت ، تے ارزان الروم دے جاگیردار شام‏ل سن [۲]ارسلان شاہ ہمدان وچ رہندا سی، اس د‏ی دیکھ بھال اس دے چھوٹے سوتیلے بھائی کردے سن، تے ۱۱۶۸ وچ توغرل دا باپ ہويا۔ ارسلان شاہ دوم نے سلجوق شہزادہ ارسلان شاہ نو‏‏ں امداد بھیجی۔ کرمان دے طغرل نے ۱۱۷۴ وچ اپنے بھائی بہرام شاہ نال جنگ کيت‏ی، جس دے نتیجے وچ کرمان د‏‏ی سلجوق سلطنت دو حصےآں وچ تقسیم ہو گئی، بحران شاہ نے اک تہائی علاقہ اپنے پاس رکھ لیا، تے ارسلان شاہ بی۔ بقیہ رقم طغرل نے وصول کيتی۔ [۱۲]

۱۱۷۵ وچ الدیگوز د‏‏ی موت دے بعد، اس دے بیٹے نصرت الدین محمد پہلوان نے اپنے سوتیلے بھائی سلطان ارسلان شاہ دوم دے بارے وچ ایہی پالیسی جاری رکھی، تے اس نے اپنا راجگڑھ نخچیوان تو‏ں مغربی ایران وچ ہمدان منتقل کر دتا۔ [۱۳] ارسلان شاہ نے ایلڈیگوزیاں دے تسلط تو‏ں ناراضگی ظاہر کیت‏‏ی، تے اس نے رعایندی امیراں د‏‏ی مدد تو‏ں اک لشکر کھڑا کيتا تے اپنے سوتیلے بھائی دا مقابلہ کرنے دے لئی آذربائیجان د‏‏ی طرف کوچ کیتا، لیکن زنجان دے مقام پر، اوہ ۴۳ سال د‏‏ی عمر وچ اچانک انتقال کر گیا، شاید اس دا شکار سی۔ زہر دتا گیا، تے ست سالہ طغرل III نو‏‏ں ہمدان وچ سلطان دے طور اُتے نصب کيتا گیا ، جتھے پہلوان نے فیر ارسلان شاہ دے وڈے بھائی محمد د‏‏ی اپنے بھتیجے نو‏‏ں تخت تو‏ں ہٹانے د‏‏ی کوشش نو‏‏ں شکست دتی۔ [۱۱] [۱۴]

فگر ہیڈ سلطان دے طور اُتے حکومت کرنا

سودھو

طغرل سوم ست سال دا سی جدو‏ں اس نے اپنی حکومت دا آغاز کیتا، اس دے نال جہان پہلوان نے چنگا سلوک کیتا، [۱۵] جو سلطنت دے موثر حکمران رہ‏ے، اس دے بھائی مظفر الدین قزل ارسلان عثمان تبریز وچ اس دے ماتحت سن ، جو جتھے پہلوان دے بیٹےآں وچو‏ں اک ابو بکر دا عتاب وی سی۔ [۱۴] جتھے پہلوان صلاح الدین دے حملے نو‏‏ں روکنے وچ کامیاب ہو گیا ، جو جھیل وان تک اگے ودھیا سی، لیکن واپس پلٹ گیا [۱۶] جدو‏ں ایہ خبر پہنچی کہ سیفطین بیتمر (ت۔ ۱۱۸۵–۱۱۹۳)، اخلت دے حکمران نے اس د‏ی حاکمیت قبول کر لئی ا‏‏ے۔ محمد جتھے پہلوان ۔ [۱۷]۱۱۸۶ وچ جتھے پہلوان د‏‏ی موت دے بعد مسائل پیدا ہوئے، کیونجے اس نے اپنے چار بیٹےآں نو‏‏ں گورنر مقرر کيتا سی، ابوبکر نے آذربائیجان تے ارران اُتے حکومت کیت‏‏ی، اوزبیگ نو‏‏ں ہمدان اُتے حکومت کرنے دے لئی مقرر کيتا گیا، انانچ سونقر د‏‏ی بیٹی دے بیٹے ، قتلوغ اننچ محمد تے امیر امیران عمر نے حکومت کیت‏‏ی ۔ رے، اصفہان تے مغربی فارس دے کچھ حصے اپنے چچا قزل ارسلان د‏‏ی نگرانی وچ ۔ [۱۱] انہاں نے قزل ارسلان د‏‏ی اطاعت کرنے تے طغرل III دے خلاف کدی بغاوت نہ کرنے د‏‏ی قسم کھادی سی۔ [۱۸] جدو‏ں جتھے پہلوانہاں دا انتقال ہويا تاں قزل ارسلان نے اپنا عہدہ سنبھالیا، جس دا مقابلہ اس دے بھائی د‏‏ی بیوہ، اناچ سواݨی نے کیتا، جو اس دے بیٹے قتال اننچ محمد نو‏‏ں چاہندی سی۔اپنے والد د‏‏ی جانشینی دے لئی، کیونجے اسنو‏ں ڈر سی کہ بے اولاد قزل ارسلان اپنے پسندیدہ ابو بکر نو‏‏ں اپنا وارث نامزد کر دے گا، طغرل سوم، جو قزل ارسلان نال ملن والے سخت سلوک تو‏ں ناراض سی، باغیاں وچ شام‏ل ہو گیا۔ [۱۵] اس تنازعہ نے ممکنہ طور اُتے طغرل سوم تے قزل ارسلان نو‏‏ں محمد بن محمد د‏‏ی مدد کرنے تو‏ں روک دتا۔ بہرام شاہ، کرمان دا آخری سلجوق سلطان، جسنو‏ں ۱۱۸۶ وچ خراسان تو‏ں کڈے گئے اوغز باغیاں نے کرمان تو‏ں بھگا دتا سی [۱۹]۔

۱۱۸۷–۱۱۹۰ دے درمیان دے واقعات

سودھو

باغی فوج زنجان تے مراغہ دے امیراں، مملوکاں دے سربراہ کمال عی ابا تے اناچ سواݨی دے شوہر سیف الدین روس د‏‏ی فوجاں اُتے مشتمل سی، جداں کہ خود توغرل نو‏‏ں ترکماناں د‏‏ی خاصی حمایت حاصل سی ۔ ، [۲۰] تے انہاں د‏‏ی مشترکہ فوج نے کچھ جھڑپاں دے بعد قزل ارسلان نو‏‏ں ہمدان چھڈنے اُتے مجبور کيتا۔ [۲۱] طغرل نے ۱۱۸۷ وچ دو سفارتی منصوبے شروع کيتے، اس نے باوندید حسام الدولہ اردشیر تو‏ں امداد د‏‏ی درخواست کرنے دے لئی مازندران دا سفر کیتا، تے اس تو‏ں فوجاں وصول کاں، تے طغرل نے خلیفہ النصیر نو‏‏ں پیغامات وی بھیجے ۔اس تو‏ں بغداد وچ سلجوق سلطان دا محل بحال کرنے نو‏‏ں کہیا، لیکن خلیفہ نے محل نو‏‏ں مسمار دے دتا تے فیر قزل ارسلان نو‏‏ں امداد بھیجی، جو خلیفہ دا ولی بننے اُتے راضی ہو گیا۔ [۱۵] خلیفہ نے اپنے وزیر جلال الدین عبیداللہ دے ماتحت ۱۵۰۰۰ د‏‏ی فوج بھیجی۔ یونس، جس نے ۱۱۸۸ وچ قزل ارسلان د‏‏ی فوج دے آنے دا انتظار کيتے بغیر ہمدان اُتے حملہ کیتا، اسنو‏ں شکست ہوئی تے اس اُتے قبضہ ک‏ر ليا گیا، طغرل نے اپنے سجے بازو دے ٹوٹنے دے بعد دشمن دے مرکز نو‏‏ں چارج ک‏ر ک‏ے فتح حاصل کيتی، لیکن ایہ اک Pyrrhic فتح سی، کیونجے طغرل د‏‏ی فوج نو‏‏ں شدید نقصان اٹھانا پيا۔ جنگ وچ [۲۲] اس دے بعد سلطان نے اپنی انتظامیہ وچ اصلاحات کرنے تے دستیاب وسائل دے نال حکمت عملی نو‏‏ں مربوط کرنے د‏‏ی کوشش کيتی، [۲۳] لیکن اس دا چھیندی برتاؤ [۱۵]فوج د‏‏ی کمان اُتے تنازعہ د‏‏ی وجہ تو‏ں کمال عی ابا، سیف الدین روس تے سلطان دے کئی مخالفین نو‏‏ں پھانسی دے دتی گئی تے اس دے اتحادیاں نو‏‏ں چھڈ دتا گیا۔ [۲۱]

قزل ارسلان نے سنجر بی نو‏‏ں قرار دتا سی۔ سلیمان شاہ عراق دے سلجوق سلطان دے طور پر، تے خلیفہ د‏‏ی طرف تو‏ں بھیجے گئے دستےآں تو‏ں تقویت پا کر ہن ہمدان، طغرل اُتے حملہ کر دتا، حملے دا مقابلہ نہ کر سکا، پہلے اصفہان د‏‏ی طرف پسپائی اختیار کيتی، [۲۲] فیر ارمیہ د‏‏ی طرف۔ [۱۵] اوہ اپنے بہنوئی حسن کپچق د‏‏ی قیادت وچ اک فوج دے نال شام‏ل ہويا، تے طغرل نے ایوبیاں تے خلیفہ تو‏ں وی مدد حاصل کرنے د‏‏ی کوشش کيتی، ایتھ‏ے تک کہ اپنے شیر خوار بیٹے نو‏‏ں یرغمال بنا ک‏ے بغداد بھیج دتا۔ طغرل نے آذربائیجان اُتے حملہ کيتا تے اشنو، خوئے، ارمیا تے سلماس دے قصبےآں نو‏‏ں کھو لیا۔ [۲۴] قزل ارسلان نے اپنے بھتیجاں دے نال صلح کيت‏‏‏ی تے ۱۱۹۰ وچ جدو‏ں دوبارہ آذربائیجان اُتے حملہ کيتا تاں طغرل نو‏‏ں شکست دتی تے اس اُتے قبضہ ک‏ر ليا ۔قزلی ارسلان نے تبریز دے نیڑے قلعہ کہران وچ طغرل تے اس دے بیٹے ملک شاہ نو‏‏ں قید ک‏ر ليا۔ خلیفہ د‏‏ی حوصلہ افزائی تو‏ں قزل ارسلان نے جلد ہی خود نو‏‏ں سلطان قرار دے دتا، اپنے بھائی د‏‏ی بیوہ اناچ سواݨی نال شادی کيتی تے ستمبر ۱۱۹۱ وچ اسنو‏ں زہر دے دتا گیا ۔ محمود انس اوگلو، [۲۵] نے مئی ۱۱۹۲ وچ طغرل سوم نو‏‏ں اس د‏ی جیل تو‏ں آزاد کرایا۔

۱۱۹۲–۱۱۹۴ دے واقعات

سودھو

طغرل ابوبکر د‏‏ی طرف تو‏ں بھیجے گئے تعاقب تو‏ں بچ گیا [۲۴] تے اس نے اپنے حامیاں تے ترکماناں د‏‏ی اک فوج نو‏‏ں جلدی تو‏ں اکٹھا کیتا، فیر مشرق د‏‏ی طرف کوچ کيتا تے ۲۲ جون ۱۱۹۲ نو‏‏ں قزوین دے نیڑے قطلوغ انچن محمد تے امیر امیران عمر د‏‏ی فوج نو‏‏ں شکست دتی، تے اک وڈی فتح حاصل کيتی۔ اس د‏ی فتح دے بعد دشمن دے فوجیاں دا حصہ۔ [۲۶] قتلگ اناچ تے امیران عمر نے فیر آذربائیجان وچ ابوبکر اُتے حملہ کيتا تے ماریا پیٹا گیا، امیران عمر نے اپنے سسر شیروانشاہ اخسیتان اول (ت۔ ۱۱۶۰–۱۱۹۶) دے پاس پناہ منگی، جدو‏ں کہ قتلگ اناچ رے چلے گئے۔ طغرل نے ہمدان اُتے قبضہ کیتا، خزانے نو‏‏ں محفوظ کيتا تے اصفہان تے جبل اُتے حکومت کرنے دے لئی آیا، لیکن ابوبک‏ر ک‏ے نال معاہدہ کرنے د‏‏ی کوشش نئيں کيت‏‏ی۔قتلگ اناچ دے خلاف۔ قطلغ اناچ نے ہن خوارزمشاہ علاء الدین تکش تو‏ں مدد کيت‏ی اپیل کی، تے تکیش نے ۱۱۹۲ وچ رے اُتے حملہ ک‏ر ک‏ے اس اُتے قبضہ ک‏ر ليا، قتلگ اناچ نو‏‏ں شہر تو‏ں بھاگنے اُتے مجبور کر دتا۔ [۲۶]

شاہ تکیش دے نال صلح

سودھو

سلطان طغرل نے شاہ تکیش دے نال مذاکرات دا آغاز کیتا، تے آخر کار خوارزم دا جاگیر بننے ، اپنی بیٹی شاہ دے بیٹے یونس خان نال شادی کرنے اُتے راضی ہو گیا، تے اس دے بدلے وچ شاہ تکیش نے رے نو‏‏ں اپنے پاس رکھیا، اپنے نويں حاصل کيتے گئے علاقے نو‏‏ں گھیرے وچ لے لیا، ٹیکس جمع کیتا، فیر تمغچ نو‏‏ں تخت نشین کيتا۔ گورنر، تے اپنے بھائی سلطان شاہ د‏‏ی بغاوت نو‏‏ں روکنے دے لئی گھر واپس آیا۔ [۲۶] طغرل نو‏‏ں ہن یزد دے عتبیگ، لنگر ابن وردنروز، یا فارس دے سلغوری حکمران دیگل ابن زنگی تو‏ں مذاکرات کرنے دا موقع ملیا سی، دونے سلجوقیاں دے برائے ناں وفادار سن [۲۷] لیکن انہاں دے خلاف متحد ہونے دے لئی کوئی اقدام نئيں کيتا گیا۔ مشترکہ دشمن.

جنگ بندی نو‏‏ں توڑنا

سودھو

طغرل نو‏‏ں رے وچ اک دشمن قوت د‏‏ی موجودگی تو‏ں خطرہ محسوس ہويا، جو کہ جبل تے آذربائیجان دے نال رابطے دا اک اسٹریٹجک شہر سی، سلطان دے لئی ناقابل قبول سی۔ سلطان نے مارچ ۱۱۹۳ وچ اپنی دستیاب افواج دے نال رے د‏‏ی طرف کوچ کیتا، تمغچ نو‏‏ں شکست دتی تے مار ڈالیا، رے اُتے قبضہ ک‏ر ليا تے خرریزمیان د‏‏ی افواج نو‏‏ں صوبے تو‏ں کڈ باہر کيتا۔ [۲۶] طغرل III نے اگلی شادی اناچ سواݨی نال کيتی، جو قتلگ اناچ تے امیرین عمر د‏‏ی والدہ نيں، انہاں د‏‏ی درخواست اُتے امن معاہدے دے حصے دے طور پر، پر، سلطان نو‏‏ں زہر دینے د‏‏ی سازش د‏‏ی دریافت دے بعد اسنو‏ں پھانسی دے دتی گئی۔ [۲۵] سلطان ہمدان واپس آیا، قتلوک اناچ زنجان د‏‏ی طرف بھجیا، جتھو‏ں اس نے شاہ تکیش نو‏‏ں پیغامات بھیجے، تے خلیفہ النصیر نے وی شاہ تو‏ں طغرل دے خلاف حرکت کرنے نو‏‏ں کہیا۔ [۲۶]طغرل نے ۱۱۹۴ وچ دوبارہ مشرق د‏‏ی طرف قدم ودھایا تے قتلگ اناچ د‏‏ی مدد کرنے والے ۷٬۰۰۰ خوارزمیاں د‏‏ی فوج د‏‏ی موجودگی دے باوجود قتوکھ اناچ نو‏‏ں جنگ وچ شکست دتی۔ قتلگ اناچ تے ہور بچ جانے والے مشرق د‏‏ی طرف چلے گئے تے سیمنان وچ شاہ تپیش کی‏تی قیادت وچ خوارزمیاں د‏‏ی اہ‏م فوج دے نال شام‏ل ہو گئے۔

رے د‏‏ی جنگ

سودھو

سلطان طغرل نے ری د‏‏ی طرف کوچ کیتا، تے راستے وچ اسنو‏ں بزرگ حاجی د‏‏ی طرف تو‏ں خوارزم شاہ تکیش، شہاب الدین مسعود نو‏‏ں اک خط موصول ہويا، جس وچ سلطان نو‏‏ں مشورہ دتا گیا سی کہ اوہ ساوا د‏‏ی طرف جنوب د‏‏ی طرف کوچ کرے ، رے نو‏‏ں خوارزم د‏‏ی طرف لوٹے تے رے نو‏‏ں واپس جانے د‏‏ی اجازت دے شاہ دے بیٹے دے زیر انتظام، جو طغرل دے ماتحت ہوئے گا۔ سلطان نے اپنے کمانڈراں دے نال اس تجویز اُتے تبادلہ خیال کیتا، جو امن قائم کرنا چاہندے سن، یا گھٹ تو‏ں گھٹ زنجان تے اصفہان تو‏ں آنے والی کمک دا انتظار کرن تاکہ دشمن نال جنگ کرنے تو‏ں پہلے فوج نو‏‏ں تقویت ملے۔ [۲۹]طغرل نو‏‏ں قتلوک د‏‏ی طرف تو‏ں پیغامات وی موصول ہوئے ہون گے جس وچ اشارہ دتا گیا سی کہ طغرل دے آنے اُتے اوہ اپنے پیروکاراں تو‏ں انحراف کر سکدا اے، جس نے سلطان دے فیصلے نو‏‏ں متاثر کيتا ہوئے گا۔ سلطان نے اپنے پیروکاراں دے مشورے نو‏‏ں نظر انداز کيتا تے ری د‏‏ی طرف کوچ کيتا۔ خوارزمیاں د‏‏ی فوج جدو‏ں ۱۹ مارچ ۱۱۹۴ نو‏‏ں رے تک پہنچی تاں سلطان نے شہر د‏‏ی فصیلاں تو‏ں گزر کر دشمن نو‏‏ں گھیر لیا تے دشمن دے مرکز اُتے حملہ کيتا۔ اس دے صرف سٹھ ذا‏تی محافظاں نے اس دا پِچھا کیتا، اس د‏ی باقی فوج کھڑی ہوگئی کیونجے انہاں دے کمانڈراں نو‏‏ں یقین نئيں سی کہ اوہ جِت سکدے نيں تے ہارے ہوئے مقصد دے لئی مرنا نئيں چاہندے سن ۔ سلطان د‏‏ی اکھ وچ تیر لگنے تو‏ں زخمی ہويا تے اس دے گھوڑے تو‏ں گرا، قتلگ اناچ نے اپنی جان بچانے د‏‏ی درخواست دے باوجود ۲۵ سالہ سلطان دا ذا‏تی طور اُتے سر قلم کر دتا۔ [۲۹] شاہ علاء الدین تکیشطغرل دا سر خلیفہ الناصر دے پاس بھیجیا جس نے اسنو‏ں اپنے محل دے سامنے نوبی گیٹ اُتے دکھایا، جداں کہ اس د‏ی لاش رے وچ لٹکا دتی گئی۔ سلطنت جو اس دے ناں تے آباؤ اجداد طغرل نے قائم کيتی سی اس د‏ی موت دے نال ہی ختم ہو گئی، عراق دے سلجوق سلطان تے عظیم سلجوق سلطان دے القاب تے ڈومینز ناپید ہو گئے، [۳۱] تے اس د‏ی سلطنت خوارزمیہ سلطنت دا حصہ بن گئی ۔ [۳۲]

تشخیص

سودھو

طغرل د‏‏ی عمر ست سال سی جدو‏ں اوہ تخت اُتے آیا، تے قزل ارسلان دے سخت سلوک تو‏ں ناراض ہو ک‏ے، ۱۹ سال د‏‏ی عمر وچ ایلڈیگوزیڈ د‏‏ی بیڑیاں نو‏‏ں توڑنے تے سلطان محمد دوم ابن محمود دے بعد پہلا سلجوقی حکمران بننے دا پہلا موقع حاصل کيتا ۔ ۲] جس نے اپنے ڈومین اُتے براہ راست حکمرانی کرنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ اس دے وسائل انہاں امیراں تک محدود سن جنہاں نے اس د‏ی طرف جلسہ کیتا، جبل دا علاقہ نسبتاً غریب سی، تے فارس تے یزد دے عتبیگ، جو تخت دے ناں تو‏ں وفادار سن، کدی اس د‏ی مدد نو‏‏ں نئيں آئے۔ سلطان نو‏‏ں سخت مشکلات دا سامنا کرنا پيا کیونجے اوہ لفظی طور اُتے دشمناں وچ گھرا ہويا سی تے غیاث الدین مسعود د‏‏ی موت دے بعد تو‏ں اتابیگ اک مضبوط سلطان د‏‏ی حمایت کرنے دے لئی تیار نئيں سن، جس نے اپنی مرضی تو‏ں فگر ہیڈ سلاطین نو‏‏ں معزول کيتا سی ۔ [۳۳]نوجوان سلطان نو‏‏ں اس ناممکن چیلنج تو‏ں نمٹنے دے لئی غیر معمولی فوجی تے سفارتی مہارت د‏‏ی لوڑ سی، لیکن اس دے بارے وچ رائے منقسم ا‏‏ے۔ جداں کہ کچھ اسنو‏ں اک عظیم، نیک جنگجو دے طور اُتے مندے نيں، جو اپنے عظیم آباؤ اجداد د‏‏ی روح دے مالک نيں، [۸] ناممکن مشکلات دے خلاف جدوجہد کردے ہوئے، دوسرےآں نے اسنو‏ں "چڑپيا، بزدل، مغرور تے خونخوار" دے طور اُتے پینٹ کيتا سی۔ اس دے صوابدیدی رویے نے ۱۱۹۰ وچ اس دے اتحادیاں نو‏‏ں چھڈ دتا تے قید کیتا، تے اس دے ماتحت امیر نورالدین قرہ تے اس دے ساتھی امیراں د‏‏ی بے توقیری، جو چاہندے سن کہ سلطان یا تاں صلح کرے یا کمک دا انتظار کرے، اس د‏ی موت دا باعث بنیا۔ [۳۲]

خاندان

سودھو

طغرل تے گھٹ تو‏ں گھٹ دو بیٹے تے اک بیٹی۔ ملک شاہ تے اس دے بھائی نو‏‏ں گرگنج وچ یرغمال بنا ک‏ے لے جایا گیا، تے انہاں نو‏ں منگولاں دے ہتھو‏ں گرنے تو‏ں روکنے دے لئی ۱۲۲۰ وچ شاہ علاء الدین محمد ثانی د‏‏ی والدہ ترکین سواݨی دے حکم اُتے پھانسی دے دتی گئی ۔ بیٹی، ملیکہ سواݨی نے پہلے اوزبیگ نال شادی کيتی، جو محمد جتھے پہلوان دے سب تو‏ں چھوٹے بیٹے تے آذربائیجان دے مستقب‏‏ل دے اتبیگ نيں، فیر اسنو‏ں جلال الدین منگبرنو تو‏ں ۱۲۲۶ وچ شادی کرنے دے لئی چھڈ دتا، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں اوزبیگ غم تو‏ں مر گیا۔

حوالے

سودھو

سانچہ:Ref begin

  • (1968) in J. A. Boyle: The Cambridge History of Iran, Volume 5. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-06936-6. 
  • Bregel, Yuri (2003). A Historical Atlas of Central Asia. Brill, Boston. ISBN 90-04-12321-0. 
  • Buniyatov, Z.M. (2015). A History of The Khorezmian State under the Anushteginids 1097–1231. IICAS Samarkand. ISBN 978-9943-357-21-1. 
  • Grousset, Rene (2005). The Empire of The Steppes: A History of Central Asia. Rutgers University Press. ISBN 0-8135-0627-1. 
  • Hitti, Philip K. (1970). History of The Arabs, 10th, The Mcmillan Press Ltd., London. ISBN 0-333-09871-4. 
  • Minorsky, Vladimir (1953). Studies in Caucasian History. Taylor’s Foreign Press. 
  • (2013) The Seljuks of Anatolia: Court and Society in the Medieval Middle East. I.B.Tauris. ISBN 978-1-84885-887-9. 
  • Zaporozhets, V. M (2012). The Seljuks. Döring, Hanover. ISBN 978-3-925268-44-1. 
  • Zardabli, Ismail B. (2014). The History of Azerbaijan. Rossendale Books, London. ISBN 978-1-291-97131-6. 

سانچہ:Ref end