طاہر عدیم
 | |
|---|---|
| جم | طاہر عدیم صاحب
نام؛ عبدالغفور طاہر قلمی ناں طاہر عدیم صاحبتخلص “ صاحب “ 14. اپریل 1973 منڈی روڑالہ روڑ تحصیل جڑانوالہ ضلع فیصل آباد پاکستان |
| کم کِتہ | اردو شاعر |
| قومیت | پاکستانی |
| نسل | پنجابی راجپوت |
| شہریت | پاکستانی |
| تعلیم | ایم ایس سی ( لائبریری اینڈ انفارمیشن سائنس |
| مادر علمی | چنیوٹ ، سرگودھا یونیورسٹی پنجاب |
| صنف | اردو غزل ، اردو نظم ، پنجابی غزل |
| سواݨی | وجیہہ طاہر ( مِٹھّی بیگم ) |
| نیاݨے | سجاول سلطان طاہر ( بیٹا )
امیرہ کائنات عرف تتلی ( بیٹی ) سلطنت طاہر عرف بوسکی ( بیٹی ) محمد طاہر عرف مِٹھا بابا ( بیٹا ) |
طاہر عدیم صاحب پاکستان نال تعلق رکھنے والے اک اردو شاعر نيں جو اج کل جرمنی وچ مقیم نيں۔آپ دا اصلی ناں عبدالغفور طاہر ، قلمی ناں طاہرعدیم صاحب اے پہلے تخلص طاہر کردے سن جدوں کہ اک لمبے عرصہ توں “صاحب” تخلص کردے نيں آپ دے شعری مجموعے “ بامِ بقا “ “ تسيں کدی بے وفا نہ کہنا “ “ ترے نین کنول “ تے “ بوسہ “ دے ناں توں شائع ہوئے کے داد و تحسین وصول کر چکے نيں۔ اس دے علاوہ “ کشکول “ “ سکوتِ برزخ “ تے “ مِرے بابا نے کہیا “ زیرِ ترتیب نيں ۔ آپ جرمنی وچ اردو ادب دی ودھ چڑھ کر خدمت کرنے والی ادبی تنظیماں “ حلقہِ اربابِ ذوق جرمنی “ تے “ یارانِ نکتہ داں “ دے صدر وی نيں ۔۔۔ مختلف ادارےآں تے ادبی تنظیماں دی جانب توں انہاں گنت اسناد و اعزازات تے ایوارڈز توں وی نوازے جا چکے نيں
مڈھلا جیون تے تعلیم و تربیت
سودھو14اپریل 1973ء نوں منڈی روڑالہ روڈ تحصیل جڑانوالہ ضلع فیصل آباد وچ پیدا ہوئے۔ انہاں نے ابتدائی تعلیم دا آغاذ چنیوٹ توں کيتا تے بعد وچ بالترتیب میٹرک،ایف اے،بی اے سرگودھا توں کرنے دے بعد پنجاب یونیورسٹی لاہور توں لائیبریری اینڈ انفارمیشن سائنس وچ ماسٹر دی ڈگری حاصل کيتی۔1996ء وچ اپنے ماماں دی بیٹی وجیہہ طاہر صاحبہ توں رشتۂ ازدواج وچ منسلک ہونے دے بعد 1997ء وچ جرمنی آ گئے تے تاحال ایتھے مقیم نيں۔اور ایتھے دی ٹھنڈی ٹھار سر زمین پراپنے شب و روز گزار رہے نيں ایسی سر زمین جو مادہ پرستی دی دبیز چادر اوڑھے ہوئے اے ،اک ایداں دے انسان ،جو جمالیاتی حساں توں بھرپور ہوئے۔۔۔ دا ایسی سر زمین اُتے رہندے ہوئے اپنی شاعرانہ جادوگری دا کمال دکھاندے رہنا کوئی آسان کم نئيں۔
شاعری دا آغاز
سودھوطاہر عدیم صاحب نے پہلا شعر بلکہ ایويں کہنا زیادہ مناسب ہوئے گا کہ پہلی غزل 1990ء وچ کہی جو گورنمنٹ کالج سرگودھا دے اک طرحی مقابلے دے لئی کہی گئی سی۔۔ حسنِ اتفاق ویکھو کہ انہاں دی کہی پہلی غزل ہی سرگودھا ڈویژن وچ اول انعام دی مستحق قرار پائی جس توں انہاں دے حوصلے بلند ہوئے گئے۔۔ انہاں دی ہور حوصلہ افزائی دے لئی انہاں دے والد نے اپنے دیرینہ دوست تے پنجابی دے استاد شاعر پروانہ شاہ پوری صاحب دے ہتھ وچ انہاں دا ہتھ دے دیااور ایويں طاہر عدیم صاحب دے شعری سفر دا باقاعدہ آغاذ ہُوا۔۔ ایتھے اک چھوٹے توں واقعے دا وی ذکر کرنا مناسب ہوئے گا کہ۔۔۔۔۔۔۔۔۔ جدوں صاحب نے اپنے شعری سفر دے پہلے سال ہی نعتاں،غزلاں تے نظماں دے ڈھیر لگیا دتے تاں انہاں دے والد نے اپنے طور اُتے کسی خیال دے تحت اپنے اک دوست تے اردو دے اک وڈے شاعر علامہ رشک ترابی صاحب توں گفتگو دے دوران صاحب دی شاعری دا ذکر چھیڑااور پُچھیا کہ صاحب دی شاعری دے بارے وچ تسيں کیہ کہندے نيں اوہ انہاں دے والد دا مطلب سمجھدے ہوئے کچھ دیر خاموش رہے تے فیر کہنے لگے کہ ميں نے ہر طرف نظر دوڑائی اے اس لڑکے دے دامن وچ جو کچھ اے اوہ اس دا اپنا اے تے اس وچ کِسے دی وی آمیزش نظر نئيں آندی۔۔۔ ہور انہاں نے ایہ وی کہیا کہ “ یاد رکھیئے گا کہ آپ دا ایہ لڑکا اک دن میری قبر دا چراغ بنے گا “ علامہ صاحب تاں ہن اس دنیا وچ نئيں رہے مگر آپ لوک گواہ نيں کہ ایہ چراغ نہ صرف خود پوری طرح جل رہیا اے بلکہ اردو شاعری وچ کئی تے چراغ وی جلانے دا باعث وی بنا اے۔
صاحب نے شروع توں لےکے ہن تک اپنی شاعری وچ اپنا مافی الضمیر اوداں ہی بیان کيتا جداں کہ اس نے اپنی جنم بھومی وچ رہندے ہوئے سکھیا سی۔۔ اوہ اِنّا سخت جان اے کہ یورپ دے ماحول وچ رہندے ہوئے وی اپنی روش اُتے قائم دائم اے ،مجال اے جوایتھے دی زندگی نے اس اُتے کوئی ایسا اثر چھڈیا ہوئے کہ اوہ اپنی اقدار نوں چھڈ کے ایتھے دے رنگ روپ وچ ڈھل جائے۔۔۔۔۔۔ اس دیاں کتاباں دا گہرا مطالعہ کرنے دے بعد ایسا لگدا اے کہ اس دے مشاہدے وچ باالترتیب جو جو واقعات،حادثات،سانحات،خوشی،غمی دے آئے اوہ کسی وی مشاہدے توں فوری طور اُتے متاثر ہوئے بغیر بالکل اوداں اوداں انہاں تمام ہونیاں تے انہاں ہونیاں دا ذکر اپنی شاعری وچ کردا چلا گیا اے جداں جداں اوہ وقوع پزیر ہُندی رہیاں نيں،ایہی وجہ اے کہ اس دی شاعری اک زنجیر دی شکل اختیار کردے ہوئے پورے تسلسل توں ودھنے دے نال نال اس دے مستقل مزاج ہونے دی دلیل وی بندی جا رہی اے۔
طاہرعدیم صاحب حادّاتی نئيں بلکہ اک فطری شاعر اے۔۔ ایويں وی کہیا جا سکدا اے کہ شاعری اسنوں اپنے آباؤ اجداد توں ورثے وچ عطا ہوئی اے۔ اس دے بچپن نوں دیکھو تاں گھریلو ماحول وچ والدہ ماجدہ دا َبلا دا ادبی ذوق و شوق۔۔۔۔۔۔ والدِ مکرم صوفی طبع انسان تے صوفیائے کرام دے کلام دے دیوانے۔۔۔۔۔ نانا میاں غلام اللہ اسلم صاحب خوبصورت لب و لہجے وچ شعر کہنے والے۔ ہور اُتے جاواں تاں اس دے پڑنانا میاں غلام محمد صاحب جو اپنے وقت دے بہت وڈے ذاکر سن تے مرثیہ گوئی وچ اپنا ثانی نئيں رکھدے سن ۔۔۔۔ ايسے طرح اج وی صاحب سمیت اس دے خاندان وچ اردو تے پنجابی دے شاعر دی اک قطار نظر آندی اے جنہاں وچوں صاحب سمیت بعض تاں نوجوان نسل دے نمائندہ شاعر کہلانے دا حق وی رکھدے نيں۔
نمونہ شاعری
سودھوطاہر عدیم صاحب اک منہ زور شاعر اے ۔۔ شاعری اس دے اندر ہر گھڑی ابال کھاندی نظر آندی اے ،طبیعت کيتی موزونیت اپنی جگہ۔ لیکن کسی وی موقع،جذبہ،لطیف حساں دے اظہار،خوشی غمی،محبت نفرت۔ یعنی کوئی وی حالت ہوئے اس دے اندر تخلیقی قوت دا سٹاک اسنوں ہمیشہ مناسب ترین مواد مہیا کردا رہندا اے تے فی البدیہہ اشعار کہنے وچ تاں اس دے دو ست تے احباب بخوبی جاندے نيں کہ اوہ اک خاص ملکہ رکھدا اے۔ ایتھے اس دے کہے گئے چند فی البدیہہ اشعار دا ذکر مناسب سمجھاں گا جو اس نے اپنے دوستاں توں فی البدیہہ گفتگو دے دوران کہے۔ مثلا
وہ سورج دے دے اکھاں لے گیا اے
سخی کِداں دی سخاوت کر گیا اے
فقط اک گھونٹ اے دل نوں لبالب جام دریا کا
سمندر دسترس وچ ہوئے تاں فیر کيتا کم دریا کا
الجھناں اس دل دی سلجھاندے جوانی ڈھل گئی
وقت دی بندوق آخر کنپٹی اُتے چل گئی
تصوف توں لگاءو
سودھوطاہر عدیم صاحب دے دل وچ تصوف دی جوت جگانے والے یقینا انہاں دے والد ہی نيں جو اپنی آخری سانساں تک خود وی ايسے ڈور توں بندھے رہے۔ یقینا اوہ وی اس گل توں بخوبی آگاہ رہے ہون گے کہ تصوف انسان نوں انتہائی کٹھن تے دشوار گزار رستےآں اُتے لے جاندا اے جو اک بار انہاں رستےآں اُتے چل پئے اوہ زندگی دی بے اثباندی نوں آسانی توں قبول کرنے دی حالت وچ آ جاندا اے ،مگر دوسری طرف اکثریت اسنوں قبول نئيں کردی ا ور اناالحق دا نعرہ لگانے والےآں نوں دار دی زینت بنا دتا جاندا اے۔ صاحب دے ایہ دو اشعار چونکا دینے والے نيں تے وچ سوچنے اُتے مجبور ہوئے گیا کہ کیہ اس دے سفر نے اک نواں موڑ لینا تاں شروع نئيں کر دتا آپ وی انہاں اشعار توں یقینا لطف اُٹھاواں گے۔
موجودگی دا اُس دی ایتھے اعتراف کر
اے کعبہِ جتھے ۔۔ مرے دل دا طواف کر
کب تک فساں وچ موسمِ یکسانی رہے
اے رائج الجہان!!!! نواں انکشاف کر
معاشرتی جبر جو تھرڈ ورلڈکے ہر انسان دا ہمیشہ توں اک اہم مسئلہ رہیا اے ،گھٹن زدہ معاشرہ جس وچ فطری جذبےآں دا اظہار تک اجیرن ہوئے۔۔ امن دی فاختہ اُتے ظلم تے شر دی چیلاں اپنے اُتے پھیلائے منڈلاندی نظر آئیاں ۔۔ آزادی تے ڈھنگ توں زندگی گذارنے دا تحفظ دور دور تک نہ ہوئے تاں فیر طاہر عدیم نوں کہنا پڑدا اے کہ
پی گئی اوہ اس لئی پانی وچ انہاں نوں گھول کر
گر جلاندی خط مرے تاں خاک اڑدی شہر وچ
ساڈے ہاں اکثر اپنی پہچان تے موجودگی وی اک اہم مسئلہ بنی رہندی اے کیہ ایہ ستم نئيں اے کہ اسيں گمشدہ لوکاں دی طرح زندگی کردے چلے جا رہے نيں تے انہاں ہونے مسائل نوں مسائل بناتے ہوئے اپنی توانائیاں خرچ کر رہے نيں طاہرؔ عدیم نے انہاں مسائل توں وی پردہ اٹھایا اے مگر وارداندی انداز وچ ۔۔۔۔ اوہ کہندا اے کہ
ماں سچ ہاں تے سامنے تیرے کھڑا ہاں وچ
کرنا اے میری ذات توں، ہن انحراف کر
لے اک اک شخص میرا اسيں بولی اے جا!!!
اک اک شخص نوں میرے خلاف کر
لیکن مادیت پرستی دے اس ماحول دا اس اُتے جلد ہی انکشاف ہُندا اے تے اوہ وڈی احتیاط توں نرگسیت دا خول اوڑھدے ہوئے تے ایہ کہندے ہوئے واپس چلا آندا اے کہ
ماں خود پہ اوڑھدا ہاں تیرے پیار دی ردا
تو خود پہ میری چاہ دا اُجلا لحاف کر
اس تلخیِ حیات دے لمحاں دا ہر قصور
ميں نے معاف کر دتا ۔۔ تاں وی معاف کر
طاہرؔ عدیم ذہنی طور اُتے وی اک جِتیا جاگتا انسان اے تے انسان دے فطری تقاضاں دے مطابق عمل تے ردِ عمل دی حالتاں توں وی گذردا اے بلکہ اپنے ردِ عمل نوں بعینہِ اشعار دی شکل دے دیندا اے۔ اوہ اپنی شاعری وچ گو بہت محبت کرنے والا انسان نظر آندا اے لیکن انسانی رویے جدوں اسنوں نفرت کرنے دا سامان مہیا کردے نيں تاں اوہ فطرت دے عین مطابق اس دا اظہار کرنے توں وی ذرا نئيں کتراندا۔ تے بعض اوقات اس دا رویہ شدت بلکہ باغی پن تک اختیار کر لیندا اے۔۔۔۔۔۔ انہاں کیفیات دی چند مثالاں اس دی شاعری توں ۔۔۔
اکھاں وچ اے کیواں دا پانی بند اے کیوں آواز
اپنے دل توں پُچھو جاناں! میری چپ دا راز
تیری مرضی خوشیاں دے یا چھیڑ غماں دے راگ
تو میری سُر تال دا مالک وچ ہاں تیرا ساز
اس دے زخم نوں سہنا۔۔ رہنا اُس وچ ہی محصور
اُس دے ظلم پہ ہنس کرکہنا ۔۔ تیری عمر دراز
یا فیر
یہ جسم دل و جاں تاں نيں بِن منگے ہی تیرے
فیر کیہ نيں ترے دستِ طلبگار دے معنی
جاندا اے تاں جاندے ہوئے گھر نوں وی جلا جا
جب تُو ہی نہ ٹھہرے گا تاں گھر بار دے معنی
اور جدوں اس دا رویہ شدت اختیار کردا اے تاں بے ساختہ کہ اُٹھدا اے۔۔۔۔۔۔
تو نے جو دتا سانوں اُس توں ودھ دے دین گے ہم
بے وفائی اصل زر،نفرتاں نوں سُود وچ
اور فیر ایہ شعر کہ ۔۔۔
نا خوش! ہر اک غم توں تینوں پاک کر دتا جا!
جائدادِ دل توں تینوں عاق کر دتا
یا فیر ایويں کہ
وہ درد، اوہ وفا، اوہ محبت تمام شد
لے دل وچ تیرے قُرب دی حسرت تمام شد
تو ُاب تاں دشمنی دے وی قابل نئيں رہیا
اُٹھدی سی جو کدی اوہ عداوت تمام شد
وہ روز روز مرنے دا قصہ ہُوا تمام
وہ روز دل نوں چیرتی وحشت تمام شد
اور فیر اپنی اس شدت نوں آ خری شکل دیندے ہوئے اپنی محبت دے تابوت وچ ایہ شعر آخری کیل دے طَور اُتے گاڑ دیندا اے
یہ بعد وچ کُھلے گا کہ کس کس دا خاں ہُوا
ہر اک بیان ختم۔۔۔ عدالت تمام شد
طاہر دی شاعری دے مطالعہ دے دوران بار ہا اس گل دا احساس ہُندا اے کہ مختلف رشتاں دے بندھناں وچ بندھا ایہ شاعر اپنے اندر اک آفاقیت لئی بیقراری دی کیفیت وچ زندگی بسر کر رہیا اے۔۔۔ اس بارے وچ اس دا اپنا اک شعر صادق آندا اے کہ
شکستہ دل، پلک اُتے بحر و بر کس نے اتارے
ہاں ذرا سی جان وچ اِنّے ہنر کس نے اتارے نيں
اس نے اپنی شاعری وچ رشتاں دے اثبات دا جو ثبوت دتا اے اوہ اس دے ہمعصر شاعر وچ خام خام ملدا اے اس دی شاعری وچ ارد گرد دے ماحول،انسانی رشتے ناطے تے انہاں دی کارگذاریاں دا وی واضح عکس نظر آندا اے۔ مثال دے طور اُتے اپنے بیٹے دے لئی لکھی گئی اس دی اک فی البدیہہ غزل دے چند اشعار دیکھو۔۔۔۔۔۔۔۔۔
روشنی کر دے سر بہ سر مولا
اس دی اکھاں وچ نور بھر مولا
اس دی پرواز ہوئے ثریا تک
کر دے مضبوط اس دے اُتے مولا
اس دی خوش قسمتی رہے دائم
اس توں قائم اے میرا گھر مولا
شبِ تیرہ وچ میرے کمسن دے
حوصلاں نوں بلند کر مولا
اور جو کچھ نہ کہ سکیا بابا
کہ رہی اے ایہ چشمِ تر مولا
اور فیر ایہ شعر کہ۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔
صرف کہنا اے لفظِ کُن تُو نے
صرف لگنا اے لمحہ بھر مولا
یہ اک ایسی غزل اے جو یقینا طاہر نوں شہرتاں دی بلندیاں تک لے جا سکدی اے ،کیوں کہ اس وچ بے ساختگی دے نال اپنے بیٹے دے لئی کيتی گئی ایسی دعا اے جو ہر نرم دل انسان نوں اپنے دل دی دعا تے خواہشات دی ترجمانی دا احساس دلاندی اے۔ رشتاں دے اثبات دے ايسے سلسلے دی اک نظم ۔۔۔ اندھیرے پھانکنا چھڈو۔۔۔۔ جو اس نے اپنے وڈے بھائی سجاد ساجن دے لئی کہی اے اندھیرے پھانکتے ہوئے انسان نوں اجالےآں دی طرف لیانے وچ یقینا اہم کردار ادا کردی نظر آندی اے۔
رفیق حیات
سودھوجداں کہ مشہور اے کہ ہر کامیاب شخص دے پِچھے کسی نہ کسی عورت دا ہتھ ہُندا اے بالکل ايسے طرح طاہر عدیم دی شاعری وچ وی اوہ چہرہ ساں ساں اپنی چھب دکھاندا نظر آندا اے جو اس دی کامیاب شاعری دے پِچھے اے تے جس دی محبت نے اسنوں ایہ کہنے اُتے مجبور کر دتا کہ۔۔۔۔۔
خود جاندے نيں لفظاں وچ ڈھل تیرے نین کنول
ماں لکھدا نئيں ،لکھدے نيں غزل،تیرے نین کنول
شاداب ،شفیق ،شگفتہ نيں ،شبنم وی نيں سچل
سچُے ،سَچے نيں،سجل،تیرے نین کنول
ہر دُھپ پہ مجھ اُتے سایا اے تیری پلکاں کا
مرے نال سفر وچ نيں پل پل ،تیرے نین کنول
اسی تسلسل وچ اسنوں اپنی ذات دی جھیل وچ صرف اک ہی چیز دکھادی دیندی اے جس دے بارے وچ اوہ کہندا اے کہ۔۔۔۔
اس دنیا وچ اے جھیل توں گہری ذات مری
اور جھیل وچ نيں بس دو ہی کنول۔۔۔ تیرے نین کنول
ظاہر اے کہ ایہ چہرہ اس دی رفیقِ حیات دے علاوہ تے کس دا ہوئے سکدا اے جس دے لئی اس نے غزلاں تے نظماں دے ڈھیر لگیا دتے ہوئے نيں۔ ہیرمن ہیسے جو جرمنی دے بہت پائے دے ادیب گزرے نيں،،جب جستجو تے تلاش دی دُھن انہاں نوں نوں بہ نوں پھراندی برِ صغیر دی طرف لےکے جاندی اے تاں اوہ اس اجنبی سر زماں اُتے اپنی شہرہ آفاق کتاب ،،سدھاردا،، تخلیق کرنے اُتے مجبور ہوئے جاندے نيں جو بار بار پڑھنے نال تعلق رکھدی اے۔ ایہی چیز ساڈے شاعر دے ہاں وی بیدار ہونی چاہیے کہ ایتھے رہندے ہوئے،ایتھے دے ماحول،نشیب و فراز تے واقعات نوں وی اشعار وچ تصویر کيتا جائے۔
طاہر عدیم دے اندر دا بے چین شاعر مسلسل تلاش تلاش تے تلاش دا آوازہ لگاندا دکھادی دیندا اے۔ ایداں دے لگدا اے اوہ صدیاں توں کوئی کھوئی ہوئی چیزلبھ رہیا اے۔ اگرکچھ ہتھ آندا وی اے تاں اک نويں تلاش اسنوں سرگرداں کیتے رکھدی اے ،یعنی دل دے درد دا صدیاں توں ہونا یا فیر تلاش دی صدیاں اُتے مبنی ریاضت۔۔۔۔ ایداں دے سفر زندگی دی دلیل تے اک اعلیٰ و ارفع سچائی ہُندے نيں،مگر انہاں دی سمت دا تعین،منزل دی جانکاری،مقصدیت دی موجودگی دا ہونا سب توں ضروری اے۔۔۔۔۔ طاہر دے اشعار اکثر اپنے شکنجاں وچ جکڑ لیندے نيں مگر حالے تک اس دی سمت دے تعین دا اندازہ نئيں ہوئے پایا، کیہ اوہ اک خاص سمت نوں رواں دواں اے یا وقت دے بے رحم تھپیڑاں دے رحم و کرم پراس نے زندگی دی پتنگ نوں چھڈ رکھیا اے۔
جداں کہ اوہ خود ہی کہندا اے۔۔۔۔
رواج و رسم نہ گھر بار دے مسافر نيں
ہم تے لوک نيں ،اُس پار دے مسافر نيں
سفر قدیم توں درپیش کون سا اے سانوں
نہ جانے کیہڑی دیوار دے مسافر نيں
نہ منزلاں دا تعین،نہ رستےآں دی خبر
ہم ایداں دے لوک تاں بیکار دے مسافر نيں
طاہر عدیم نے ایہ تاں کہ دتا کہ
ہیر اگرچہ ميں نے اپنی پا لی اے
لبھ رہیا ہاں تخت ہزارا صدیاں توں
اک ہی گل عبث دہرائے جاندا اے
تن وچ چلدا سانس دا آرا صدیاں سے
اور ایہ شعر خاص طور اُتے کہ
اُس نے دل دے درد توں پُچھیا ۔۔ کدوں توں ہو
دل توں اُٹھ دے درد پکاریا ۔۔ صدیاں سے
طاہر عدیم ہن اپنے فن دے اُس حصے وچ اے جس حصے دا ذکر امجد اسلام امجد نے فیضان عارف دے پہلے شعری مجموعے وچ اس طرح کيتا اے کہ
٬٬یہ حصہ کسی وی شاعر دی پوری شخصیت دا سب توں خوبصورت تے جاندارحصہ ہُندا اے کیونجے جداں جداں اوہ معروف تے مقبول ہُندا چلا جاندا اے اوہ اپنی شاعری دی بجائے اس دی شہرت وچ زندہ رہنا شروع کر دیندا اے تے ایويں اپنے تخلیقی امکانات دی جستجو دی بجائے اپنے چالو سکے چلانے دی کوشش کردا اے۔۔۔۔۔ تے اس ضمن وچ فیشن دے طور اُتے عمومی مقبولیت دے موضوعات اُتے لکھنا یا اپنی علمیت یا بین الاقوامی فکری سطح دا اشتہار دینا اس دے اندر دی خوبصورتی نوں بری طرح مجروح کر دیندا اے۔۔ ميں نے بوہت سارے شاعر نوں اس عمل وچ مبتلا ہوئے کے تباہ ہُندے دیکھیا اے اوہ وقت توں پہلے اپنا قد بلند کرنے دی خواہش وچ سرکس دے مسخراں دی طرح لوہے دی سلاخاں اُتے چلنا شروع کر دیندے نيں تے بالآخر اس چکر وچ انہاں دے چہرے ہی لوکاں دی نظراں توں اوجھل ہوئے جاندے نيں٬٬
خوشی اس گل کيتی اے کہ طاہر عدیم توں تاحال ایسی کوئی غلطی سر زد نئيں ہوئی اے۔ حساس دل رکھنے والا ایہ شاعر اپنے اندر سچی تے معصوم خواہشاں دا اک لا متناہی سلسلہ رکھدا اے اوہ روز مرہ دے اخبارات وچ چھپنے والی خبراں تے رونما ہونے والے واقعات اُتے جدوں نظر دوڑاندا اے تاں اندر ہی اندر کُڑھدا اے تے خود کلامی دی سی کیفیت وچ کہنے لگدا اے۔۔
جو نا ممکن اے ممکن کر دکھاواں
کوئی تاں شہر ایسا اسيں بساواں
جلائے ماں جتھے تختی نہ کوئی
نہ بچے سرد رُت وچ کپکپاواں
جتھے نہ آسماں ٹوٹے کسی پر
جتھے اُتے زلزلے نہ سَر اُٹھاواں
سلامت سَر رہیاں اپنے بدن پر
جتھے مظلوم جدوں وی سَر اُٹھاواں
یہ کیواں دا شہر اے جس دی ایہ حساس د ل شا عر تمنا کر رہیا اے مگر اوہ جدوں خواب ہی خواب وچ معاشرتی ذلتاں تے نا انصافیاں کہ جنہاں نوں ہمیشہ رہنا اے۔۔۔ دا اظہار کر کے حقیقت دی دنیا نوں لوٹتا اے تاں کہہ اُٹھدا اے کہ۔۔
نئيں جس خواب دی تعبیر طاہر
وہ خواب اِس دل نوں اسيں کدوں تک دِکھاواں
طاہر عدیم نے اپنی شاعری وچ جس انداز توں تراکیب، استعارات تے تشبیہات نوں سجایا اے اوہ اس دے ہمعصر شاعر وچ خال خال ہی نظر آندا اے اس ضمن وچ ایہ چند اشعار درج ذیل نيں۔۔۔۔
دِکھنے نوں تاں دِکھدے نيں کئی رنگ سفر وچ
آندا اے بھنور وی ترے رُخسار دے رستے
اور ایہ کہ۔
آئینِ خیالات اے ،آئینہئِ ِ فن تُو
ہے رونقِ سر چشمہئِ ِ اعجازِ سخن تُو
ہے شورشِ ہنگامہِ صبح تیرے ہی دم توں
شیرازہئِ شبنم توں جو پھوٹے اوہ کرن تُو
روشن نيں مری عمر دے ڈھلدے ہوئے سائے
جب تک اے مرے نال ،مرے عکس فگن تُو
طا ہر عدیم نے اپنی شاعری وچ جس موضوع نوں وی چُنا،جس کردار نوں وی اپنی شاعری دی زینت بنایا اے اس دے نال وڈی استادانہ مہارت تے ایمانداری دا سلوک کردے ہوئے اسنوں اوہ لباس عطا کيتا کہ پڑھنے والےآں نوں وی حیرت زدہ کر دتا اے۔۔۔۔ اس دے کلام وچ جگہ جگہ ایداں دے اشعار ملدے نيں کہ انسان اپنے جذبات دے مختصر تے جامع اظہار دے لئی انہاں نوں اپنا ذریعہ بنا سکدا اے ۔۔ مثلا
میرا حصہ چل کے مجھ تک آئے گا
رزق جے پتھر دے اندر ممکن اے
تواڈے ہجر وچ جو حال اے دِکھانا اے
گلی توں ورنہ گزرنا تاں اک بہانہ اے
ضرور بول ،مگر بول نرم لہجے وچ
اے میرے لختِ جگر۔۔گر بُرا نہ منے تُو
خلاصہ
سودھوطاہر عدیم عصرِ حاضر دی اک معتبر آواز اے جو شاعری نوں نت نويں پیراہن دیندی ہوئی تے اردو غزل دے سمندر وچ اپنا راستہ خود استوار کردی بلند توں بلند ہُندی جا رہی اے۔۔۔۔۔۔ اس نے پرائے دا آئینہ منگ کر اپنے خدوخال سنوارنے دی کدی کوشش نئيں کيتی اے۔۔ اس دے لئی اِنّا ہی کافی اے کہ اس دے دامن وچ جو کچھ وی اے اوہ خالصتا اس دا اپنا اے مگر اس دے باوجود اس دے اندر بے پناہ چھپے امکانات اپنے اظہار دے لئی مناسب وقت دے منتظر نيں۔۔۔ اس دا فن ہن اک مشکل مرحلے وچ داخل ہُندا دکھادی دیندا اے کیونجے اس توں توقعات وابستہ دی جا چکيتیاں نيں انہاں توقعات اُتے اوہ کتنا پورا اتردا اے اس دا فیصلہ مستقبل کرے گااور اس دے اندر چھپے امکانات دے اظہار دے لئی اس وقت دے اسيں منتظر رہن گے تے امید کردے نيں کہ جدوں وی میزانِ سخن سجے گا طاہر عدیم دا پلڑہ ہمیشہ بھاری رہے گا
تخلیقات تے شاعری
سودھو- بامِ بقا (مطبوعہ)
- تم کدی بے وفا نہ کہنا (مطبوعہ)
- ترے نین کنول (مطبوعہ)
- بوسہ ( مطبوعہ )
- کشکول ( زیرِ ترتیب )
- مِرے بابا نے کہیا ( زیرِ ترتیب )
- سکوتِ برزخ ( زیرِ ترتیب )
- نمونہِ کلام
- عشق نے ہنس کر اُس عاشق اُتے ، رقص کيتا
- جس عاشق نے عشق وچ ڈر کر رقص کيتا
- تینوں کيتا معلوم کہ کس اُتے کيتا بیندی
- تُو نے تاں کچھ دیر سمندر رقص کيتا
- چاند گھِرا سی صحن وچ چاراں جانب سے
- گھر دی ہر دیوار نے شب بھر رقص کيتا
- ميں نے اسيں دونے دے پیار پہ شعر کہیا
- فیر اُس شعر وچ اساں گھر گھر رقص کيتا
- بُلّہے شاہ !! ہر یار برابر ہُندا نئاں
- ميں نے تاں دن رات سراسر رقص کيتا
- صاحب اُس دہلیز دا منظر دیدنی سی
- اکھ نے جدوں شعلے دے برابر رقص کيتا
- دن بھر ناچا گلی محلّاں وچ صاحب
- شب آئی تاں اپنے اندر رقص کيتا
- طاہرعدیم صاحب
- —————————-
کہندا اے آفتاب کوئی ماہتاب اے
سودھویارو! وچ اک خواب ہاں تے خواب خواب اے
سودھومجھ اُتے ازل توں کاتبِ تقدیر نے لکھیا
سودھولوگو! ایہ اوہ سوال اے جو لاجواب اے
سودھوتسيں توں ہر اک صنفِ سخن اُتے بہار سی
سودھوتسيں توں رخِ جہانِ ادب اُتے شباب اے
سودھوروشن نيں اج تک کئی مہر و مہ و نجوم
سودھوحسّان اے کوئی تاں کوئی بُو تُراب اے
سودھواے میکشو !! ایتھے پہ اے ہر درد دا علاج
سودھوہر رنگ دی ایتھے پہ میسّر شراب اے
سودھوصاحب سجی اے اہلِ بولی و بیاں دی بزم
سودھوکردار اس وچ جو وی اے اُجلی کتاب اے
سودھوطاہر عدیم صاحب
————————————
اے زندگی ترا رستہ ٹٹولدا ہويا وچ
پہنچ گیا ہاں کتھے خود نوں رولدا ہويا وچ
اوہی اے دل وچ مرے زہر گھولدی ہوئی تُو
اوہی ہُاں سانس دی ڈوری پہ ڈولدا ہويا وچ
ہُوا ہاں ختم ، جو ہتھوں کدی لگائی گئياں
گرہیاں تمام اوہ دنداں توں کھولدا ہويا وچ
جو آبلے سن سبھی ڈھل گئے ستارےآں وچ
پراں نوں رہ گیا منظر وچ تولدا ہويا وچ
زماں کٹ دتی صاحب انہاں آنسواں نے مری
اخیر گھُل گیا مٹی نوں گھولدا ہويا وچ
طاہر عدیم صاحب
——————————-
غزل
کر بھلا ، ہوئے بھلا چراغ جلا
تُو وی آ بَر مَلا چراغ جلا
نعرہِ ہُو و رقص ، چہ معنی؟
عشق وچ مبتلا چراغ جلا
یاں جلے گا رے ہوش مند کتھے؟
یہ لے جام ِ وِلا ، چراغ جلا
"شام" ہونے نوں اے , سجا آنگن!
کر نہ شکوہ گُِلا ، چراغ جلا
حیرتِ چشم ، چشمِ حیرت چھڈ
سر نوں سر توں ملیا چراغ جلا
ویکھو کيتا ہوئے صورتِ احوال
زیر ِ تختِ وِلا چراغ جلا
کر دلاں نوں نیڑے تے نیڑے
رہ نہ جائے خلا ..... چراغ جلا
روشنی روشنی پہ مرنے لگی
ہائے وچ کيتا جلا چراغ جلا
ماں جلاندا ہاں تن بدن ، تُو بھی
حیرت ِ کربلا................چراغ جلا
طاہرعدیم صاحب
——————————-
عمر بھر خود نوں جلایا آپ نے
پا دے مینوں ، کيتا اے پایا آپ نے
تخت دل دے کے مینوں...احسان اے
خود نوں کر ڈالیا رعایا آپ نے
ماں کہ اپنے آپ اُتے کھلدا نہ سی
مینوں میرے توں اے ملایا آپ نے
پھیلدا جاندا اے سارے جسم وچ
دل وچ جو پودا لگایا آپ نے
لفظ کاغذ اُتے اچھلنے لگ گئے
شعر میرا کيتا سنایا آپ نے
اس وچ ، آ کرویکھو ، جاں پڑ گئی
تھا کدی جو بت بنایا آپ نے
ہاں اندهیراں وچ چمکتی انگلیاں
ہتھ میرے توں کيتا ملایا آپ نے
پہلے رہنے نوں مکان دل دتا
فیر بڑها ڈالیا کرایا آپ نے
دس قدم اگے ودھے گا وہ..... جے
اک قدم اگے بڑهایا آپ نے
(طاہر عدیم صاحب )
——————————-
نہ وچ ' نہ تسيں .. رہے نيں خوب دونے
سر دار انا مصلوب دونے
سانوں سن فاتحینِ عشق تاں کیوں
رہے نيں عمر بھر مغلوب دونے
ہتھیلی اُتے ہوئے دل دے نال جاں بھی
ہاں جرم عشق وچ مطلوب دونے
نکل کر جسم توں ہوئے جاواں.....آؤ
بقا دے بام اُتے مکتوب دونے
نظر وچ بھر گئے بوسے نظر کے
اور آخر ہوئے گئے مجذوب دونے
کوئی صورت نئيں بچنے دی صاحب
محبت وچ گئے نيں ڈُب دونے
طاہرعدیم صاحب
——————————-
مایوسی وچ دل بے چارا صدیاں سے
ڈهونڈ رہاہے اک سہارا صدیاں سے
اک ہی گل عبث دہرائے جاندا اے
تن وچ چلدا سانس دا آرا صدیاں سے
ہیر اگرچہ ميں نے اپنی پا لی اے
ڈهونڈ رہیا ہُاں تخت ہزارا صدیاں سے
تم توں کِداں سمٹے گا ایہ لمحاں وچ
دل اپنا اے پارا پارا صدیاں سے
کس اعلان نوں گونج رہیا اے نس نس وچ
دهڑکن دهڑکن اک نقّارا صدیاں سے
دل اُتے کيتا اساں تاں جاناں! جان پہ بھی
لکھ رکھیا اے ناں تمهارا صدیاں سے
اس نے دل دے درد توں پُچھیا...کب توں هو؟
دل توں "اٹھیا" دے درد پکاریا "صدیاں سے"
خشک پيا اے اکھ دے پردے اُتے صاحب
بحرِ درد دا اک کنارا صدیاں سے
(طاہر عدیم صاحب)
——————————-
کدرے دیوار اے تاں در غائب
اور کدرے اُتے اے سارا گھر غائب
ہم سفر اے کدرے،سفر غائب
ہے سفر گر تاں اسيں سفر غائب
اے خدا کون سا طلسم اے یہ
جسم موجود نيں پہ سر غائب
شوقِ پرواز اے سبھی وچ مگر
طائرانِ چمن دے اُتے غائب
ماں وی بیعت کراں بہ دستِ ہُنر
دردِ دل نوں جگر توں کر غائب
مجھ پہ پڑدی نئيں کوئی وی نظر
ماں وی محفل وچ ہُاں مگر غائب
تم رہو اکھ وچ تاں بہتر اے
دور ہاں گر تاں بحر و بر غائب
یا تاں موجود ہی نئيں اوہ رہیا
یا ہوئی اکھ توں نظر غائب
عشق دے بام اُتے اوہ اے موجود
کاسہء شام توں قمر غائب
قحط کیواں دا پيا اے ہن دے برس
دستِ فنکار توں ہُنر غائب
سامنے منزلاں سبھی معدوم
مڑ دے دیکھاں تاں چارا گر غائب
زخم طاہر عدیم کِداں بھرے
ہر دوا توں ہُوا اثر غائب
(طاہر عدیم صاحب )
—————————-
دهنک نظر وچ بسا کر لباس لکھاں گا
ماں چاندنی نوں ترا انعکاس لکھاں گا
کنارِ عشق سجاواں گا آبلاں دے گلاب
لب ِفراتِ محبت پہ پیاس لکھاں گا
ماں کائنات نوں تشریح وچ کراں گا رقم
چمکتی شب نوں ترا اقتباس لکھاں گا
بہ لوحِ حُسن تراشاں گا خال و خد تیرے
ترے بدن نوں بہ ہوش و حواس لکھاں گا
محبتاں دا بھرم اس طرح نبھاواں گا
کہ ہجر وچ وی تینوں اپنے پاس لکھاں گا
وہ چاند جدوں وی مرے دل دی تے اترے گا
بنامِ حسن لہو توں سپاس لکھاں گا
بچھڑدے وقت مرے واقف مزاج! بتا
جتھے وچ کس نوں محبت شناس لکھاں گا
عطائے زخمِ غزالاں دی لاج رکھنے کو
ماں خوش ہويا وی تاں خود نوں اداس لکھاں گا
خیالِ یاس دی رگ توں نچوڑ لاں گا لہو
تمازتِ رخِ صحرا پہ آس لکھاں گا
عطا کراں گا کسے فصلِ فکر دا ریشم؟
ماں کس دے ناں ہُنر دی کپاس لکھاں گا
نظر لگے نہ کسی دی ايسے لئی صاحب
یقینِ وصل ہمیشہ قیاس لکھاں گا
(طاہر عدیم صاحب )
—————————-
باہرلے جوڑ
سودھو- انہاں دی کتاب بام بقاء دا بی بی سی اردو اُتے تعارف
- انہاں دا کلام الاسلام دی ویب پر
- بلاگ سپاٹ اُتے انہاں دا تعارف
- عالمی اخبار وچ انہاں دا تعارف
- ورلڈ نیوز اُتے انہاں دا تعارف