قراقم صحرا

قرہ قوم (Karakum Desert) ترکمانستان وچ پھیلیا ہویا صحرا اے ۔ ایہدا رقبا 310800 مربع کلومیٹر یا 120000 مربع میل اے ۔ ایہنوں ٹرانس کیسپیئن ریلوے راہیں ٹپیا جاسکتا اے ۔

خلاء توں قاراقم ریگستان - سجے کیسپیئن سمندر نظر آ رہا ہے اتے تصویر وچّ کھبے اپر ولّ آمو دریا دی لکیر

قراقم ریگستان (ترکمین: Garagum; روسی: Каракумы; انگریزی: Karakum) وسطی ایشیا وچّ واقع اک ریگستان ہے۔ ترکمانستان دا 70 % علاقہ اس ریگستان دے علاقے وچّ آؤندا ہے۔ قاراقم شبد دا مطلب کالی ریت ہندا ہے۔ اتھے آبادی بہت گھٹّ سنگھنی ہے اتے اوسطاً ہر 6.5 مربع کلومیٹر وچّ اک انسان ملدا ہے۔ اتھے مینہہ اوسطاً 10 سالاں وچّ اک دفعہ پیندا ہے۔ ایہہ ھنیا دے سبھ توں وڈے ریتیلے ریگستاناں وچوں اک ہے۔ ^[۱]

جغرافیہ

کل ملاکے کاراکم دا رقبہ 3,50,000 مربع کلومیٹر ہے۔ ترکمانیستان دا زیادہتر علاقہ اس ریگستان وچّ آؤندا ہے۔ کاراکم کیسپیئن سمندر دے چڑھدے وچّ اتے ارل سمندر دے دکھن وچّ واقع ہے۔ اتلے چڑھدے وچّ آمو دریا اتے قزل قم ریگستان ہن۔ ^[۲] موجودہ ویلے وچّ ارل سمندر دے سنگڑن نال اس جھیل دا بہت سارا حصہ اس ریگستان دی چپیٹ وچّ آ گیا ہے اتے کجھ لوک اس حصے نوں ارل کاراکم کہن لگے ہن۔ ایہہ لگپگ 40,000 مربع کلومیٹر(15,440 مربع میل) اتے پھیلیا ہے۔ ^[۳] ارل دے سکے ہوئے فرش اتے کھیتی باڑی وچّ استعمال ہون والے بہت سارے کیٹمار مادے ملے ہوئے سن جو سنچائی دیاں نہراں نال رڑھکے اتھے آ گئے سن۔ ہن ایہہ اک بریک دھول وچّ ملے ہوئے ہن اتے ہوا دے نال اڈکے ہزاراں میل دور تکّ آلودگی لے جاندے ہن۔ ارل کاراکم توں اڈے کیٹمار مادےانٹارکٹکا وچّ پینگوئناں دے خون وچّ پائے جا چکے ہن۔ اتھے دی دھوڑ گرینلینڈ دے گلیشئراں وچّ، ناروے دے وناں وچّ اتے بیلاروس دے کھیتاں وچّ وی پائی جا چکی ہے۔ ^[۴]

انسانی رہتل

قاراقم علاقے دے اندر بولشوئی پربت لڑی آؤندی ہے جس وچّ پتھر ویلہ دے منکھی واسیاں دی رہند کھوہند ملی ہے۔ ہن دے ویلے وچّ اتھے دنیا دی دوجی سبھ توں لمبی آبپاشی نہر، جسنوں قراقم نہر کہندے ہن، بنائی گئی سی۔ ایہہ 1,375 کلومیٹر لمبی ہے لیکن وقت دے نال نال اس وچوں پانی جگہ جگہ توں چون لگ پیا ہے، جس نال کئی چھوٹیاں چھوٹیاں جھیلاں بن گئیاں ہن۔ ایہناں دا پانی ریگستان دے ہیٹھاں دے لون نوں اتے لے آیا ہے۔

حوالے

↑ Climate change and terrestrial carbon sequestration in Central Asia, R. Lal, Psychology Press, 2007, ISBN 978-0-415-42235-2, ... The Karakum ('Black Sand' in Turkic) desert occupies 70% of Turkmenistan and is, with 350000 km2 one of the world's largest sand deserts. The Kyzylkum ('Red Sand') desert, with an area of about 300000km2 in both Uzbekistan and Kazakhstan ...
↑ Geographic perspectives on Soviet Central Asia, Robert A. Lewis, Robert R. Churchill, Amanda Tate, Psychology Press, 1992, ISBN 978-0-415-07592-3, ... The greatest of these deserts is the Kara Kum (“Black Sands” in Turkic), which stretches more than 350000 square kilometers. It lies between the mountains and the Amudar'ya. On the west it touches the pre-Caspian lowland ...
↑ Earth Lab: Exploring the Earth Sciences, Claudia Owen, Diane Pirie, Grenville Draper, Cengage Learning, 2010, ISBN 978-0-538-73700-5, ... Storm winds sweep the dried lakebed, now called the Aral-Karakum Desert, carrying at least 150000 metric tons of salt and dust to the surrounding area, and producing severe, negative effects on agriculture and human health ...
↑ Adventure capitalist: the ultimate investor's road trip, Jim Rogers, Random House Digital, Inc., 2003, ISBN 978-0-375-50912-4, ... The Aral's distinctive poisons, rising to high layers in the atmosphere and carried around the globe, have been found in the blood of penguins in the Antarctic and have fallen on glaciers in Greenland, forests in Norway, and fields in Belorussia ...

باہرلے جوڑ

[ref27diyez-1] Climate change and terrestrial carbon sequestration in Central Asia, R. Lal, Psychology Press, 2007, ISBN 978-0-415-42235-2, ... The Karakum ('Black Sand' in Turkic) desert occupies 70% of Turkmenistan and is, with 350000 km2 one of the world's largest sand deserts. The Kyzylkum ('Red Sand') desert, with an area of about 300000km2 in both Uzbekistan and Kazakhstan ...

[ref53jazuy-2] Geographic perspectives on Soviet Central Asia, Robert A. Lewis, Robert R. Churchill, Amanda Tate, Psychology Press, 1992, ISBN 978-0-415-07592-3, ... The greatest of these deserts is the Kara Kum (“Black Sands” in Turkic), which stretches more than 350000 square kilometers. It lies between the mountains and the Amudar'ya. On the west it touches the pre-Caspian lowland ...

[ref72veboj-3] Earth Lab: Exploring the Earth Sciences, Claudia Owen, Diane Pirie, Grenville Draper, Cengage Learning, 2010, ISBN 978-0-538-73700-5, ... Storm winds sweep the dried lakebed, now called the Aral-Karakum Desert, carrying at least 150000 metric tons of salt and dust to the surrounding area, and producing severe, negative effects on agriculture and human health ...

[ref34jocaz-4] Adventure capitalist: the ultimate investor's road trip, Jim Rogers, Random House Digital, Inc., 2003, ISBN 978-0-375-50912-4, ... The Aral's distinctive poisons, rising to high layers in the atmosphere and carried around the globe, have been found in the blood of penguins in the Antarctic and have fallen on glaciers in Greenland, forests in Norway, and fields in Belorussia ...

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]