انٹارکٹکا

انٹارکٹکا
مقام
متناسقات	90°S 0°E
مجموعۂ جزائر	خشکی کا رقبہ ،  انٹارکٹک ،  زمین
رقبہ (كم²)	14000000 مربع کلومیٹر ،  14200000 مربع کلومیٹر
حکومت
کل آبادی	4400
منطقہ وقت	متناسق عالمی وقت−04:00 ،  متناسق عالمی وقت−03:00 ،  متناسق عالمی وقت±00:00 ،  متناسق عالمی وقت+03:00 ،  متناسق عالمی وقت+05:00 ،  متناسق عالمی وقت+06:00 ،  متناسق عالمی وقت+07:00 ،  متناسق عالمی وقت+08:00 ،  متناسق عالمی وقت+10:00 ،  متناسق عالمی وقت+11:00 ،  متناسق عالمی وقت+12:00
[مکمل اسکرین پر]

انٹارکٹکا زمین دے جنوب وچ اک براعظم ہے۔ ایہہ جنوبی قطب دے اُتّے ہے اَتے زمین دے تھلویں ادھے انگ دے جنوب وچ لما ساگر دے دوالے اَتے اینٹارکٹک چکر دے وچ ہے۔ ایہہ 14 ملیئن مربع کلومیٹر (5.4 ملیئن مربع میل) رقبے نال ایشیا، افریقا، شمالی امریکا تے جنوبی امریکا مگروں پنجواں وڈا براعظم ہے۔ ایہدا رقبہ آسٹریلیا نالوں دُگݨا ہے۔ انٹارکٹکا دے %98 حِصے اُتے اک میل (1.6 کلومیٹر) موٹی برف ہے۔

انٹارکٹکا سَبھ توں سُکا، سبھ توں ٹھنڈا، سَبھ توں ہوائی تے دوجے براعظماں توں اوسط پیمائش وچ سبھ توں اُچا براعظم ہے۔ انٹارکٹکا نوں ایہدے کنڈھیاں اُتے 200 ملی میٹر (8 انچ) تے اندر ہور تھوڑا مین٘ہ پَیݨ پاروں اک صحراء وی کہیا جاندا ہے۔ درجہ حرارت −89 °C (−129 °F) تک پہنچیا ہے۔ ایتھے انسان کدے نئیں رہیا تے پورے سال وچ ایس براعظم اُتے 1000 توں 5000 تک کھوجی لوک کھوج گڑھاں وچ رہندے نیں۔ پالے نوں سہ جاݨ والے جانور تے بوٹے ایتھے لَبھدے نیں، ایہناں وچ الجی، پینگوئن، فنگس تے بیکٹیریا شامل نیں۔

ایہنوں سَبھ توں پہلاں روسی کھوجی لازاریف تے فیبین نے 1820ء وچ دیکھیا سی۔ 1959 وچ 12 مُلکاں نے (جیہڑے ہُݨ 49 ہوچکے نیں) ایس گل تے دستخط کیتے کہ ایہنوں فوجی کماں لئی نہیں ورتیا جاوے گا اَتے ایتھوں زمینی شیواں نِیہ کڈھیاں جاݨ گِیاں۔

• 
• 
• 
• 
• 

ناں

1570 دے نقشے وچ جنوبی امریکا تے انٹارکٹکا جُڑے ہوئے دکھائے گئے نیں

انٹارکٹکا، براعظم لئی، پہلی واری سکاٹ نقشے بݨاؤݨ والے جان جارج بارتھولومیو نے 1890ء دے دہاکے وچ ورتیا۔ ایہہ یونانی زبان دا اک لفظ ہے جیہدا مطلب ہے 'شمال توں الٹ'۔

تریخ

بطلیموس نے پہلی صدی وچ شمالی براعظماں نوں برابر کرن لئی اک جنوبی براعظم دی سوچ دتی۔ 17ویں صدی وچ جدوں آسٹریلیا تے جنوبی امریکا لبھے گے تے فیر وی ایس براعظم دی سوچ رہی تے کھوجی ایہنوں لبھدے رہے۔ فیبین گوٹلیب فان بیلنگہاؤزن تے میخائل لازاریف نے 1820 وچ اک روسی کھوجی سفر وچ ایہنوں لبھیا۔ رولڈ امنڈسن تے اوہدے 4 سنگی 14 دسمبر 1911 نوں جنوبی قطب تے اپڑن والی پہلی پارٹی سی۔

جغرافیا

انٹارکٹکا جنوبی قطب دے دوالے جیہدے دوالے لما ساگر اے، زمین دے جنوب ول اک براعظم ہے۔ ایہہ وی کہیا جاسکدا ہے کہ جنوبی انڈک ساگر، جنوبی بحر اوقیانوس تے جنوبی پیسفک ساگر ایہدے دوالے نیں۔ ایہہ 14,000,000 مربع کلومیٹر (5,400,000 مربع میل) اُتّے پھیلیا ہے اَتے 5واں وڈا براعظم ہے۔ ایہدا سمندری کنڈھا 17,968 کلومیٹر (11,165 میل) لمبا ہے۔

انٹارکٹکا دا سمندری کنڈا

ونڈ	ناپ
رڑدی برف	44%
برف کندھ	38%
برفانی گلیشیر/برفانی ندی	13%
پڑی	5%
کل	100%

براعظم نوں اک پربت دھارے توں اسانی نال دو انگاں چڑھدا انٹارکٹکا تے لہندا انٹارکٹکا وچ ونڈیا جاسکدا اے۔ ویڈل سمندر دا لہندا انگ تے راس سمندر دا چڑھدا حِصہ لہندا انٹارکٹکا کہلواؤندا اے تے ریندا، چڑھدا انٹارکٹکا اکھواندا ہے۔ 98٪ انٹارکٹکا اتے اک میل موٹی برف چڑھی ہوئی ہے۔ ایتھے دنیا دی 90٪ برف اے تے اینج ایتھے دنیا دا 70٪ سجرا پانی کٹھا ہویا ہے۔ ایہہ برف اگر پکھلے تے سمندری پدھر 200 میٹر اچی ہوجاوے۔

ٹلہ ونسن 4,892 میٹر (16,050 فٹ) دی اجائی نال انٹارکٹکا دا سب توں اچا پہاڑ یا تھاں ہے۔ ایہہ ایلسورتھ پہاڑاں وچ ہے۔ ایتھے کئی اگپہاڑ ی نیں۔ 2004 وچ امریکی تے کینیڈی کھوجیاں نوں انٹارکٹک جزیریورگا وچ پانی تھلے اگپہاڑ لبیا۔ انٹارکٹک وچ برف تھلے 70 توں ود جھیلاں وی لبیاں نین تے واسٹک جھیل سب توں وڈی ہے۔ کدے ایہہ سوچ سی جے ایہہ جھیلاں 5 لکھ توں 10 لکھ ورھیاں توں اتوں بند نیں پر ہُݨ ایہہ پتہ لگا ہے جے اک جھیل توں پاݨی دوجی ول وی جاسکدا ہے۔ کھوجی ایہناں جھیلاں وچ نکے جنوراں دی کھوج وچ لگے نیں۔

انٹارکٹکا دے جزیرے:

• الیگزنڈر جزیرہ
• انورز جزیرہ
• ایڈیلیڈ جزیرہ
• برکنر جزیرہ
• تھرسٹن جزیرہ
• جیمز روس جزیرہ
• روزویلٹ جزیرہ
• روس جزیرہ
• سپاٹز جزیرہ
• سپل جزیرہ
• کارنے جزیرہ

ٹلہ اربس، انٹارکٹکا دا اک اگپہاڑ

انٹارکٹکا دے اگپہاڑ: انٹارکٹکا تے چار اگپہاڑ نیں جیہڑے چل رہے نیں۔ ٹلہ میلبورن، ٹلہ برلن، ٹلہ کاؤفمان تے ٹلہ ہیمپٹن ایتھوں دے اگپہاڑ نیں۔ انٹارکٹکا دے لاگے دیاں جزیریاں تے وی اگپہاڑ نیں۔ روس جزیرہ تے ٹلہ اربس 1000 تک اگ کڈھ چکیا ہے۔ اینج ہی ہور جزیریاں تے وی کئی اگپہاڑ چلدے ویکھے گۓ نیں۔

انٹارکٹکا دے سمندر: انٹارکٹکا دے لاگے کئی سمندر ہیگے نیں۔ اوہناں دی لسٹ تھلے ہے:

• سکوٹیا سمندر
• ویڈل سمندر
• بیلنگزہاؤزن سمندر
• امنڈسن سمندر
• ڈ'ارول سمندر
• ڈیوس سمندر
• ماسن سمندر
• کنگ ہاکون سمندر

انٹارکٹکا تے کلیم

انٹارکٹکا تے کلیم: 7 آزاد مُلکاں نے انٹارکٹکا دے بر اعظم دیاں 8 تھان٘واں تے اپنے کلیم کیتے ہوئے نیں۔ ایہہ مُلک اپݨیاں کلیم کیتے تھانواں اُتے سائِنسی کم کردے نیں۔ ایہہ مُلک آہ ہیگے نیں: ارجنٹائن، آسٹریلیا، برطانیا، نیوزی لینڈ، چلی، امریکا اَتے فرانس۔

ارجنٹائن	آسٹریلیا	چلی	فرانس	نیوزی لینڈ	ناروے	برطانیا

انٹارکٹک جیون
پنچھی	پینگوئن	سیل	مچھی

انٹارکٹک بوٹے
ڈیشمپسیا انٹارکٹکا	کولوبانتھس کوٹنسس	لائکن	کلیمائیڈوموناس

جیالوجی

برف تھلے انٹارکٹکا دا اصل روپ

17 کروڑ ورے پہلاں انٹارکٹکا وڈے براعظم گونڈوانہ دا اک انگ سی۔ ویلے نال ایہہ اوس توں وکھرا ہویا تے 3 کروڑ 50 لکھ ورھے پہلاں اوس توں ٹٹدا ہویا ہن والی تھاں تے اپڑیا۔

کیمبرین ویلے (54 توں 48 کروڑ ورھے پہلے ) وچ لیندا انٹارکٹکا اتلے زمینی ادھ وچ سی تے چڑھدا انٹارکٹکا ایکویٹر تے سی۔ ایسے ویلے وچ ریتلا پتھر، لائم پتھر تے پرتاں وڈے ناپ وچ ایس تے کٹھیاں ہویاں۔ ڈیونین ویلے وچ ( 41.6 کروڑ توں 35.9 کروڑ ورھے پہلے) گونڈوانہ تھلویں زمینی انگ وچ سی تے موسم ٹھنڈا سی۔ ڈیونین ویلے دے انت تے 36 ورھے پہلے گونڈوانہ دکھنی قطب تے سی۔ پرمین ویلے (39.9 کروڑ توں 25.1 کروڑ ورھے پہلے ) وچ ایتھے چھمباں وچ فرن ورگے بوٹے لگے جیہڑے ویلے نال ٹرانسانٹارکٹک پہاڑاں وچ کولے وچ پلٹ گۓ۔ پرمین ویلے دے انت تے گرمی ہون نال گونڈوانہ تے سکا تے گرم محول سی۔

وشکارلہ ویلے (25 کروڑ توں 6.5 کروڑ ورھے پہلے تک) وچ میمل ورگے ریپٹائل انٹارکٹکا تے عام سن۔ جوراسک ویلے وچ ہی انٹارکٹک جزیریورگا تے لاگے دے جزیرے اپر آۓ۔ گنگکو رکھ تے سائیکاڈ بوٹے لیندے انٹارکٹکا وچ چوکھے سن۔ کریٹیشیس ویلے وچ کھنگرے دے رکھ چھائے رہے۔ اودوں انٹارکٹکا دے دوالے دے سمندراں وچ اموناٹس عام سن اَتے ڈائینوسار دیاں تن ونڈاں دے نشان ہجے تک انٹارکٹکا توں لبھے نیں۔ ایسے ویلے وچ ہی گونڈوانا دے ٹٹن دا مڈھ بجیا۔

16 کروڑ ورھے پہلاں وڈے براعظم گونڈوانا دی ٹٹ بھج ہون لگدی ہے۔ افریقہ انٹارکٹکا توں 16 کروڑ ورھے پہلے وکھرا ہویا اَتے ایس مگروں 12 کروڑ 50 لکھ ورھے پہلے کریٹیشیس ویلے وچ انڈین نکا براعظم ایس توں وکھ ہُندا ہے۔ اوس ویلے ہجے وی ایتھے ٹراپیکل محول سی۔ 4 کروڑ ورھے پہلے آسٹریلیا تے نیوگنی انٹارکٹکا توں وکھ ہوندے نیں اَتے ایتھے پہلی واری برف دسدی ہے۔ 2 کروڑ 30 لکھ ورھے پہلے ڈریک راہ انٹارکٹکا تے جنوبی امریکا دے دوالے کھلدی ہے اَتے ایس وجہوں انٹارکٹک دوالے انٹارکٹک قطبچکری چھل ٹرن لکدی ہے اَتے ایس براعظم نوں وکھ کر دیندی ہے۔ کاربن ڈائی آکسائیڈ دا ناپ تھوڑا ہوندا ہے تے برف پھیلدی ہے رکھاں دی تھاں لیندی جاندی ہے۔ پچھلے ڈیڑھ کروڑ ورھے توں براعظم اتے برف ہے اَتے ہن والا پھیلاؤ پچھلے 60 لکھ ورھے توں ہے۔

1986 وچ اوہائیو سٹیٹ یونیورسٹی دے کھوجی پیٹر ویب تے اوہدے سنگیاں نے 30 لکھ ورھے پرانے دکھنی قطب توں 640 کلومیٹر پرے اک جنگل دے نشان لبھے۔

کولہ, لوآ, تیل اَتے گیس انٹارکٹکا تے ہے نیں پر ایہناں نوں 2048 تک کڈھن تے روک لگی ہوئی ہے۔

محول

انٹارکٹکا وچ اک کھوج گڑھ

انٹارکٹکا سب توں ٹھنڈا براعظم ہے۔ ایتھے 21 جولائی 1983 نوں دنیا سب توں تھوڑا گرمی ناپ انٹارکٹکا وچ روسی واسٹک سٹیشن تے −89.2 °C ناپیا گیا۔ انٹارکٹکا اک جمیا براعظم ہے جتھے بہت تھوڑا مین٘ہ پیندا ہے۔ اپنے اچے ہون باجوں چڑھدا انٹارکٹکا لیندے انٹارکٹکا نالوں زیادہ ٹھنڈا ہے۔ سمندری کنڈھیاں تے برف وی ڈگدی ہے اَتے 48 گھینٹیاں وچ 48 انچ تک ناپی گئی سی۔ انٹارکٹکا تے 24 کینٹے گرمیاں وچ تپ پین تے چوکھی سورجی تابکاری ہوندے اگر ایہنوں ایکویٹر نال ویکھیا جاۓ۔ ایہہ ارکٹک نالوں چوکھا ٹھنڈا اے تے انساناں نوں ایتھوں دے لمے دن تے راتاں نویکلیاں لگدیاں نیں۔

لوک

انٹارکٹکا تے کوئی پکے وسنیک نہیں۔ کجھ کھوج گڑھاں تے کھوجی کوج لئی آندے نیں اَتے اوہ وی 1000 توں 5000 تک ہی ہوندے نیں۔ 2004 وچ روسی آرتھوڈوکس ولوں اک ٹرنٹی گرجا ایتھے بنایا گیا۔ ایمیلیو پالما اک ارجنٹائنی پہلا انسان سی جیہڑا انٹارکٹکا تے جمیا۔ اوہ 7 جنوری 1978 نوں ایسپارینزا بیس تے جمیا۔ ایس مگروں ہور وی کئی جواک ایتھے جمے اَتے اوہناں لئی سکول وی بنے۔

سیاست

انٹارکٹکا تے کوئی سرکار نہیں۔ کجھ دیساں دے ایس تے کلیم نیں پر ایہناں نوں ساری دنیا نے نِیہ منیا۔ ایس دی زمین توں کوئی شے نہیں کڈھی جاسکدی۔ ایتھے کوئی اسلحہ نِیہ ورتیا جاسکدا اَتے ایہہ لڑائی توں پاک ہے۔

کھوج

کھوج گڑھاں دی 1957 توں 2006 تک دی زمین دے گرمی ناپ دے وادھے دا انٹارکٹکا تے ہلکے کھٹے رنگ وچ دکھالا

ہر ورھے چار ہزار توں ودھ سینسدان، کھوجی اَتے پھرن ٹرن والے دنیا دی ایس نویکلی تھاں نوں کھوجن اَتے ویکھن آؤندے نیں۔ گرمیاں وچ ایہہ گنتی 4 ہزار توں ودھ ہُندی ہے اَتے پالے وچ اک ہزار اُتے اپڑدی ہے۔ ایتھے ای کھوجیاں نے اوزون دی پرت دے ٹٹن بارے کھوجیا اَتے دنیا نوں دسیا۔

انٹارکٹکا دے جزیرے

الیگزنڈر جزیرہ · برکنر جزیرہ · تھرسٹن جزیرہ · کارنے جزیرہ · روزویلٹ جزیرہ · سپل جزیرہ · ایڈیلیڈ جزیرہ · سپاٹز جزیرہ · جیمز روس جزیرہ · روس جزیرہ · انورز جزیرہ

براعظم

اُبھا امریکا · اوشیانا · ایشیا · افریقا · انٹارکٹکا · لما امریکا · یورپ