سید علی بہشتی
| سید علی بہشتی | |
|---|---|
| جم |
|
| وفات |
|
ترمیم  | |
سید علی بہشتی ( فارسی: سید علی بهشتی ) افغانستان دے شیعہ ہزارہ نسلی گروہ دا اک رہنما سی ، جو شورائے انقلابی اتفاق اسلامی افغانستان ( افغانستان دی اسلامی یونین دی انقلابی کونسل) دا صدر بنیا۔ بہشتی صوبہ بامیان وچ پیدا ہوئے ، عراق وچ تعلیم حاصل کيتی جتھے اوہ اک مدرس (مذہبی استاد) بن گئے۔ 1960 دی دہائی وچ اوہ افغانستان واپس آئے تے ورس ضلع وچ اک مدرسہ قائم کیتا ، جو اس دا مضبوط گڑھ بن گیا۔ 1978 وچ کمیونسٹاں دے اقتدار اُتے آنے تک ، اوہ افغان پارلیمنٹ وچ اسپیکر وی رہے۔ [۱]
اپریل 1979 وچ ، جمہوری جمہوریہ افغانستان دے خلاف بغاوت ہزارہ جات وچ پھیل گئی ، تے موسم خزاں تک خطے دا بیشتر حصہ حکومت کیتی موجودگی توں آزاد سی۔ ستمبر 1979 وچ ، ہزارہ جات دے کئی سو قابل ذکر افراد دا اجتماع وارس وچ ہويا۔ انہاں وچ روايتی رہنما ( میر ) ، ملاں ، سید تے دانشور شامل سن ۔ اس موقع اُتے ، انقلابی کونسل تشکیل دتی گئی ، تے بہشتی نوں اس دا صدر منتخب کیتا گیا ، جدوں کہ سید محمد حسن "جاگرن" ( میجر ) ، جو سابق فوجی افسر سن ، نوں اس دا فوجی کمانڈر مقرر کیتا گیا سی۔ [۲] سوویت تے حکومتی افواج نے بامیان نوں کنٹرول کیتا ، لیکن دوسری صورت وچ اس خطے وچ کچھ کاروائیاں کيتیاں ، جس توں کونسل قابو وچ ہوئے گئی۔ شوریٰ نے ہزارہ جات وچ سابقہ سرکاری بیوروکریسی دا اقتدار سنبھال لیا سی ، لیکن اس دی حکمرانی بدعنوانی تے نا اہلی توں دوچار سی۔ [۳] 1982 وچ ، ایران دے ہزارہ اسلام پسنداں دی تشکیل پانے والی ، سازمان نصر نے اپنے ہی کمانڈراں دی مدد توں شوریٰ اُتے حملہ کیتا ، لیکن سید حسن "جاگرن" دی افواج دے ہتھوں پِچھے ہٹ جانے دے بعد اوہ ورس اُتے قبضہ کرنے وچ ناکام رہیا۔ بہر حال ، شوریٰ نے اپنا بیشتر علاقہ نصر نوں کھو دتا۔ 1984 ء وچ ، نصر تے ايسے طرح دی پارٹی ، سپاہ پاسداران نے اک نواں حملہ کیتا تے 6 مئی نوں ، اوہ بہشتی دے پنڈ اُتے قبضہ کرنے وچ کامیاب ہوگئے ، تے اسنوں "جاگرن" دے مضبوط گڑھ نورور توں پِچھے ہٹنے اُتے مجبور کردتا۔ ستمبر وچ ، اک ہور شیعہ اعتدال پسند جماعت حرکت اسلامی دی مدد سے ، اوہ وارس اُتے دوبارہ قبضہ کرنے وچ کامیاب ہوگیا ، جس دے بعد ہزارہ جات وچ فوجی صورتحال تے مستحکم ہوگئی۔ [۴] سن 1987 وچ ، شیعہ جماعتاں نے شدید ایرانی دباؤ وچ متحد ہوکے ، اتحاد قائم کیتا ، جو 1989 وچ عبد علی مزاری دی سربراہی وچ حزب وحدت دی شکل اختیار کیتا۔ [۵]
1990 دی دہائی وچ ، بہشتی نے برہان الدین ربانی دے نال مل گئے لیکن 1996 وچ طالبان نے جدوں اسنوں قبضہ کر ليا تاں اسنوں کابل توں کڈ دتا گیا۔ [۶]
حوالے سودھو
- ↑ Clements, Frank (2003). Conflict in Afghanistan: a historical encyclopedia. Santa Barbara: ABC Clio. p. 41. ISBN 1-85109-402-4.
- ↑ Roy, Olivier (1990). Islam and resistance in Afghanistan. Cambridge University Press. p. 141. ISBN 0-521-39700-6.
- ↑ Roy, p.143
- ↑ Dorronsoro, Gilles (2005). Revolution Unending. Afghanistan: 1979 to the present. London: Hurst. p. 221. ISBN 1-85065-703-3.
- ↑ Ruttig, Thomas (Nov 27, 2006). "Islamists, Leftists – and a Void in the Center. Afghanistan's Political Parties and where they come from (1902–2006)". Konrad Adenauer Foundation. https://web.archive.org/web/20130524194344/http://www.kas.de/db_files/dokumente/7_dokument_dok_pdf_9674_2.pdf. Retrieved on 2010-01-09.
- ↑ Adamec, Ludwig W. Historical Dictionary of Afghanistan. Scarecrow Press. Lanham, Maryland, 2003.