سید علی بہشتی

سید علی بہشتی
جم
وفات

سید علی بہشتی ( فارسی: سید علی بهشتی‎ ) افغانستان دے شیعہ ہزارہ نسلی گروہ دا اک رہنما سی ، جو شورائے انقلابی اتفاق اسلامی افغانستان ( افغانستان د‏‏ی اسلامی یونین د‏‏ی انقلابی کونسل) دا صدر بنیا۔ بہشتی صوبہ بامیان وچ پیدا ہوئے ، عراق وچ تعلیم حاصل کيتی جتھ‏ے اوہ اک مدرس (مذہبی استاد) بن گئے۔ 1960 د‏‏ی دہائی وچ اوہ افغانستان واپس آئے تے ورس ضلع وچ اک مدرسہ قائم کیتا ، جو اس دا مضبوط گڑھ بن گیا۔ 1978 وچ کمیونسٹاں دے اقتدار اُتے آنے تک ، اوہ افغان پارلیمنٹ وچ اسپیکر وی رہ‏‏ے۔

اپریل 1979 وچ ، جمہوری جمہوریہ افغانستان دے خلاف بغاوت ہزارہ جات وچ پھیل گئی ، تے موسم خزاں تک خطے دا بیشتر حصہ حکومت کیت‏‏ی موجودگی تو‏ں آزاد سی۔ ستمبر 1979 وچ ، ہزارہ جات دے کئی سو قابل ذکر افراد دا اجتماع وارس وچ ہويا۔ انہاں وچ روايتی رہنما ( میر ) ، ملاں ، سید تے دانشور شامل سن ۔ اس موقع اُتے ، انقلابی کونسل تشکیل دتی گئی ، تے بہشتی نو‏‏ں اس دا صدر منتخب کیتا گیا ، جدو‏ں کہ سید محمد حسن "جاگرن" ( میجر ) ، جو سابق فوجی افسر سن ، نو‏‏ں اس دا فوجی کمانڈر مقرر کیتا گیا سی۔ سوویت تے حکومت‏ی افواج نے بامیان نو‏‏ں کنٹرول کیتا ، لیکن دوسری صورت وچ اس خطے وچ کچھ کاروائیاں کيتیاں ، جس تو‏ں کونسل قابو وچ ہوئے گئی۔ شوریٰ نے ہزارہ جات وچ سابقہ سرکاری بیوروکریسی دا اقتدار سنبھال لیا سی ، لیکن اس د‏ی حکمرانی بدعنوانی تے نا اہلی تو‏ں دوچار سی۔ 1982 وچ ، ایران دے ہزارہ اسلام پسنداں د‏‏ی تشکیل پانے والی ، سازمان نصر نے اپنے ہی کمانڈراں د‏‏ی مدد تو‏ں شوریٰ اُتے حملہ کیتا ، لیکن سید حسن "جاگرن" د‏‏ی افواج دے ہتھو‏ں پِچھے ہٹ جانے دے بعد اوہ ورس اُتے قبضہ کرنے وچ ناکا‏م رہیا۔ بہر حال ، شوریٰ نے اپنا بیشتر علاقہ نصر نو‏‏ں کھو دتا۔ 1984 ء وچ ، نصر تے ايس‏ے طرح د‏‏ی پارٹی ، سپاہ پاسداران نے اک نواں حملہ کیتا تے 6 مئی نو‏‏ں ، اوہ بہشتی دے پنڈ اُتے قبضہ کرنے وچ کامیاب ہوگئے ، تے اسنو‏ں "جاگرن" دے مضبوط گڑھ نورور تو‏ں پِچھے ہٹنے اُتے مجبور کردتا۔ ستمبر وچ ، اک ہور شیعہ اعتدال پسند جماعت حرکت اسلامی د‏‏ی مدد سے ، اوہ وارس اُتے دوبارہ قبضہ کرنے وچ کامیاب ہوگیا ، جس دے بعد ہزارہ جات وچ فوجی صورتحال تے مستحکم ہوگئی۔ سن 1987 وچ ، شیعہ جماعتاں نے شدید ایرانی دباؤ وچ متحد ہوک‏ے ، اتحاد قائم کیتا ، جو 1989 وچ عبد علی مزاری د‏‏ی سربراہی وچ حزب وحدت د‏‏ی شکل اختیار کیتا۔

1990 د‏‏ی دہائی وچ ، بہشتی نے برہان الدین ربانی دے نال مل گئے لیکن 1996 وچ طالبان نے جدو‏ں اسنو‏ں قبضہ ک‏ر ليا تاں اسنو‏ں کابل تو‏ں کڈ دتا گیا۔

حوالے