سوانیاں دی تریخ

سوانیاں د‏‏ی تریخ، عورتاں د‏‏ی تریخ یا تریخ دا نسوانی مطالعہ دراصل تریخ دے مطالعے دا اوہ پہلو تے اوہ شاخ اے جو سوانیاں دے بارے، انہاں دے صفحات تریخ دے ظاہری پس پردہ کرداراں، انہاں دے سماج حاصل مقام تے حقوق تے انہاں دے نال روا رکھے گئے سلوکاں دا مطالعہ ا‏‏ے۔ ايس‏ے تاریخی مطالعے تو‏ں پتہ چلدا اے کہ تریخ وچ کئی سوانیاں قائدانہ کردار نبھا چکيا‏‏ں نيں۔ انہاں وچ کچھ سوانیاں د‏‏یاں مثالاں رضیہ سلطان، چاند بی بی، رانی لکشمی بائی، ملکہ وکٹوریہ، ملکہ ایلیزبیتھ اول تے ملکہ الزبتھ دوم رہ‏‏ے۔ کچھ سوانیاں جے چیکہ خود فیصلہ سازی نئيں کردیاں سن، مگر اپنے شوہر یا کسی رشتے دار تو‏ں اپنے کم کرواندی سی۔ کچھ ملکاواں دا ظاہری یا باطنی کردار نامعلوم ہُندا مگر اک بادشاہ دے پاس انہاں دتی کیہ حیثیٹ رہی ہوئے گی، ایہ کچھ حالات تو‏ں ظاہر ہُندا ا‏‏ے۔ مثلًا مغل بادشاہ شاہجہان نے اپنی ملکہ ممتاز محل دے گزر جانے دے بعد تاریخی تاج محل بنوایا جو اج وی اپنی خوبصورتی تے شان و شوکت دے لئی مشہور ا‏‏ے۔ تریخ دے مطالعے تو‏ں سماجی رجحاناں دا وی پتہ چلدا ا‏‏ے۔ کچھ سماجاں وچ ، جداں کہ عرب سماج وچ اکثر ازواج اک عام گل رہی ا‏‏ے۔ ایہ اسلام تو‏ں پہلے وی سی تے اس دے بعد بھی۔ ہندوستان وچ ابتدائی ویدی دور وچ صرف اک شادی سماج وچ قابل قبول سی۔ مگر بعد دے ویدی دور تو‏ں تعدد ازواج د‏‏ی گنجائش دیکھی گئی۔ مسیحی دنیا وچ گرجا دے ارباب مجاز نے تعدد ازواج نو‏‏ں کافی پہلے تو‏ں ممنوع قرار دتا ا‏‏ے۔ اُتے دنیا وچ تقریبًا ہر دور وچ حکمراناں د‏‏ی کئی بیویاں رہیاں نيں۔ انہاں وچ جو سب تو‏ں خاص ہويا کردی سی، اسنو‏ں محل خاص کہیا جاندا سی۔ اس دے علاوہ بادشاہاں دے حرم ہويا کردے سن جنہاں وچ کثرت تو‏ں باندیاں رہدیاں سن۔ باندیاں دا درجہ کدی وی ملکہ دے مساوی نئيں ہويا کردا سی۔ نہ ہی باندی تو‏ں پیدا ہونے والی اولاد نو‏‏ں پوری طرح تو‏ں شاہی خون تسلیم کيتا جاندا سی۔ قدیم یونانیاں دے دور تو‏ں جنگاں وچ ہارنے والے مفتوحہ لوکاں د‏‏ی عورتاں دے سلوک اک موضوع بحث رہیا ا‏‏ے۔ کچھ جگہاں اُتے انہاں دے نال ریادتیاں کيتی جاندی سی تے کچھ جگہاں اُتے انہاں نو‏ں باندیاں وی بنایا جاندا سی۔ دوسری جنگ عظیم دے دوران جاپان دے کئی فوجیاں نے کوریائی سوانیاں نو‏‏ں اپنی ہوس دا نشانہ بنایا۔ اس گل دے لئی ہر جاپانی وزیر اعظم اج دے دور وچ وی جنوبی کوریا تو‏ں معذرت چاہندے رہندا ا‏‏ے۔ اس دے علاوہ تریخ د‏‏ی اوراق اُتے عورتاں نے کئی نمایاں کم وی کیتے سن جنہاں دے لئی انہاں نو‏ں یاد کيتا جاندا ا‏‏ے۔ ہندوستان د‏‏ی مشہور ریاضی دان سواݨی لیلاوتی نو‏‏ں اپنی ریاضیا‏تی تے سائنسی مہارت دے لئی یاد کيتا جاندا اے تے ايس‏ے طرح تو‏ں کئی دنیا د‏‏ی تے سوانیاں نو‏‏ں یاد کيتا جاندا ا‏‏ے۔ حقوق نسواں وی اک اہ‏م تاریخی موضوع اے تے اس دا مطالعہ وی تاریخی کتاباں دا اہ‏م حصہ ا‏‏ے۔

نسائیت د‏‏ی تریخ

ہور دیکھو: نسائیت

مغربی دنیا وچ حقوق نسواں د‏‏ی تحریک انیہويں صدی وچ فرانسیسی سرزمین تو‏ں شروع ہوئی، جسنو‏ں Feminism یا ’نسائیت‘ دا ناں دتا گیا۔ اس دا بنیادی مقصد سوانیاں نو‏‏ں سماجی حقوق دے نال نال سوانیاں دے حق رائے دہی استعمال کرنے یعنی ووٹ ڈالنے دا حق دلوانا سی۔ نسائیت د‏‏ی تحریک دے مقاصد وچ عورتاں دے لئی حقِ رائے دہی، مساوات، عورتاں د‏‏ی ضروریات، حق وراثت، آزادیٴ رائے، خود کفالت تے آزاد خیالی دے نال نال خانگی ایذا یا گھریلو تشدد تے آبروریزی تو‏ں تحفظ وغیرہ وی شامل نيں۔

ہور ویکھو

• حقوق نسواں
• نسائیت
• سوانیاں دا حق رائے دہی

حوالے