سدا کور
سداکور (1762-1832) اک جیدار پنجابی سکھنی سی۔ اوہ مہاراجا رنجیت سنگھ دی سس سی ۔
سدا کور 1762 وچ سردار دسوند سنگھ دے کعر فیروزپور وچ جمی۔ اودا ویاہ کنہیا مسل دے سردار جے سنگھ دے پتر گربخش سنگھ کنہیا نال ہویا۔ جموں لئی کنہیا مسل دی لڑائی سکرچاکیہ مسل نال ہوئی تے ایدے وچ سداکور دا میاں گربخش سنگھ کنہیا ماریا گیا۔ سداکور نے سمجداری کردیاں ہویاں اپنی تعی مہتاب کور دا رشتہ سکرچاکیہ مسل دے سردار مہان سنگھ دے پتر رنجیت سنگھ نال کردتا۔ رنجیت سنکھ دے پیو دے مرن تے سداکور رنجیت سنکھ دی سرپرست بن گی۔ کنہیا تے سکرچاکیہ دونآں مسلاں نوں سداکور نے رنجیت سنگھ نوں اگے ودان لئی ورتیا۔ 1796 چ افغانستان دے شاہ زمان نے 30000 فوج نال پنجاب تے ہلہ بول دتا۔ کوني اوناں دے رستے ج نئی کھڑا ہوریا پر سداکور نے سربت خالصہ چ افغان ڈاکوواں تون پنجاب نون بچان دا اعلان کیتا اونے اپنے جوائی رنجیت سنکھ نوں جیڑا ہلے 17 وریاں دا سی اونان افغانیاں نال لڑا دتا۔ افغانیاں نوں نسنا پیا۔
لہور دے واسیاں نے جدوں بھنگی مسل توں تنگ آکے رنجیت سنکھ تے سداکور نون لہور تے مل مارن دا آکھیا تے سداکور نے رنجیت نوں کہیا کہ جیہڑا لہور دا مالک ہوندا اے اوہ فیر سارے پنجاب دا مالک ہو جاندا اے ۔ 7 جولائی 1799 نوں 25 ہزار فوج نال رنجیت سنگھ تے سدا کور نے لہور تے ہلہ بولیا۔ لہوریاں نے اوناں لئی بوۓ کھول دتے رنجیت لوہاری بوۓ ولوں تے سداکور دلی بوۓ ولوں اندر گئے ۔ سدا کور نے 1801 چ رنجیت سنکھ نون پنجاب دا مہا راجہ بنا دتا۔ امبرسر چنیوٹ قصور اٹک ہزارہ دیاں لڑایاں چ اوہ رنجیت سنگھ نال سی۔ 1807 چ جدون رنجیت سنگھ نے دوجا ویاہ کیتا تے اے گل سداکور نوں چنگی ناں لگی۔ اوناں دے جوڑ ٹٹن تے آگے۔ سداکور اپنے تھاں دی آپ رانی بنن دا سوچن لگ گئی۔ مہاراجہ نے اودے پھرن ٹرن تے روک لادتی۔ سداکور 1832 چ لہور چ مری۔
پنجاب وچ سکھ مسلاں دے ویلے 12 مسلاں وچ کنئیا مثل اک خاص تھاں رکھدی سی، جس دا بانی س: جےَ سنگھ سی۔ س: جےَ سنگھ لہور توں 24 کلومیٹر دور کاناکاچھا پنڈ دا وسنیک سی۔ اس لئی اس نے اپنی مثل دا ناں اپنے جدی پنڈ کانا توں کنئیا مثل رکھ لیا۔ سردار جےَ سنگھ دی مثل وچ پٹھان کوٹ، ہاجیپور، دوراہا، سجانپور، دینانگر، گڑھ شنکر، ہشیار پور تے کانگڑے تک پہاڑی علاقے وی آؤندے سن۔ 1760 وچ سردار جےَ سنگھ دے گھر اک پتر (گربخش سنگھ) پیدا ہویا، جس دا ویاہ سدا کور نال ہویا، جہڑی بہت بہادر عورت سی۔ سردار جےَ سنگھ دے دو پتر ہور وی سن۔ سدا کور گھوڑسواری، شاستر تعلیم وچ نپن سی۔ اوہ جسمانی طور اُتے مرداں دے مقابلے وچ سی۔ اوہ فوج دی کمان خود کردی سی تے راجپالیسی دی وی ماہر سی۔ اوہ راج پربندھ دے معاملیاں وچ وی بڑی سوجھ وان سی۔ سردار جےَ سنگھ دے تناں پتراں وچوں وڈا گربخش سنگھ ہی سیاسی کماں وچ سیانا سی۔ اس دی اچانک موت ہو گئی تاں مجبوراً س: جےَ سنگھ نوں بزرگ ہون کرکے گربخش سنگھ دی بیواہ سردارنی سدا کور نوں مثل دی کافی ذمہ واری سونپنی پئی۔ س: جےَ سنگھ نے اپنے قریبی متر س: مہاں سنگھ دے پتر رنجیت سنگھ نال اپنی پوتی دئیا کور دی 1796 ء وچ شادی کر دتی تے دو سال بعد 1798 وچ کنئیا مثل دا موڈھی س: جےَ سنگھ اس دنیا توں چل وسیا۔
جےَ سنگھ دے مرن پچھوں گربخش سنگھ دی بیواہ بیوی سدا کور کنئیا مثل دی مالک بنی۔ اوہ اک بہت ہی یوگ، چتر تے تیبر اچھا رکھن والی عورت سی۔ اس نے اپنے جوائی رنجیت سنگھ دے راج دا وستھار کرن وچ اس دی بے حدّ مدد کیتی۔ سدا کور دی صلاح نال ای 1796 وچ رنجیت سنگھ نے اپنی مثل دا پربندھ دیوان لکھپت رائے کولوں لے کے اپنے ہتھاں وچ کر لیا۔ سن 1799 وچ لہور دی جت ویلے سدا کور اپنے دس ہزار فوجیاں نال رنجیت سنگھ دی پوری مدد اُتے سی۔ اس توں مگروں وی اوہ مہاراجا رنجیت سنگھ نوں سیاسی تے ہور سرگرمیاں وچ کئی پکھی صلاحَ دندی رہی۔ سنّ 1821 عیسوی وچ جدوں سرحدی علاقے وچ بھاری بغاوت ہوئی تاں مہاراجہ رنجیت سنگھ تے سدا کور اتے اپنے پتر کنور شیر سنگھ دی کمان ہیٹھ بہت ساری فوج بھیجی۔ سدا کور نے کئی جھڑپاں وچ پٹھاناں نوں مات دتی اتے اوہناں دے آگوآں نوں پھڑ لیا۔ ایہہ جت سدا کور نوں بہت مہنگی پئی۔ رانی سدا کور تے مہاراجا رنجیت سنگھ دی نیڑتا نوں دھیان سنگھ ڈوگرا سہار نا سکیا۔ دوواں وچ تکرار پیدا کرن لئی اوہنے اک نویں چال چلی۔ راجا دھیان سنگھ نے رنجیت سنگھ کول سفارش کیتی کی اس جت وجہوں کنور شیر سنگھ نوں وڈی جگیر ملنی چاہیدی اے۔
مہاراجا رنجیت سنگھ نے سدا کور نوں کہیا کہ جنی جگیر اوہ اپنے دوہتے شیر سنگھ نوں دئو گی، اونا ای علاقہ مہاراجا وی خُشی خُشی دے دئو گا ۔ سدا کور اپنے جیوندے جی کوئی علاقہ دینا نہ منی ۔ اس گل توں دوواں وچ ان بن ہو گئی۔ ایہو چیز دھیان سنگھ ڈوگرا چاہندا سی۔ اوہنے مہاراجا رنجیت سنگھ دے کنّ بھرے کہ سدا کور کسے ویلے وی اپنے لئی خطرہ بن سکدی اے، اس لئی سدا کور نوں جلد توں جلد قید کرنا ساڈے بھلے وچ ہووےگا۔ اسے چال مطابق 1821 ء وچ سدا کور نوں لہور بلوا کے قید کر لیا اتے اس کولوں خزانے دی منگ کیتی۔ سدا کور دے صاف انکار کرن اُتے مہاراجا رنجیت سنگھ نے کنئیا مثل دے بہتے علاقیاں نوں اپنے راج وچ شامل کر لیا۔ مصر دیوان چند سدا کور نوں زنجیراں وچ جکڑ کے مُکیریاں لے گیا تے اس نے اس نوں تنّ دن تے تنّ راتاں بھکھی رکھیا۔ اخیر بھکھی-پیاسی سدا کور نے شرط منّ لئی، جس نال مکیریاں دا مضبوط قلعہ وی اوہناں نے فتح کر لیا۔ اس طرحاں کنئیا مثل دا اینا مال تے بے حساب دھن مہاراجے دے ہتھاں وچ آ گیا۔ سدا کور کچھ مہینے مہاراجا رنجیت سنگھ دی قید وچ رہِ کے دکھاں تے غماں نال اکلی جوجھدی ہوئی 1832 ء وچ مر گئی۔ اس دی دکھ بھری موت دے نال ہی کنئیا مثل دا پتن تے انت ہو گیا۔