دوہڑا
دوہڑا یا دوہا، پنجابی لوک گِیتاں دی اک شعری صنف اے جیہڑی بوہتی ساندل بار دے علاقے وچ گائی جان٘دی اے۔ ساندل بار تے اِس توں باہر وی دوہڑے دی صنف وچ ڈھیر شاعری کِیتی جان٘دی اے۔ ایہجئی شاعری صِرف مشاعریاں یا مقامی گلُوکاراں دی آواز راہِیں لوکں تَک پہنچدی اے جَد کہ ایہ لِکھتی شکل وچ اینّی پرچلت نئِیں ہوئی۔ ایسّے پاروں ایہناں علاقیاں دے دوہڑیاں دا وزن صِرف شاعر دی زبان دا ای ہُندی اے۔ جیہڑا لفظ اوہناں دی زبان توں تھڑکن لَگ پوے اوہ وزن توں باہر ہُندا اے۔ زبان دے وزن دی اک خرابی ایہ وی اے کہ لفظ نوں لمکا کے یا گھٹا کے وزن پورا کرن دے آہر کیتے جان٘دے نیں، جیہڑے مشاعریاں وچ سپَھݪ ہُندے نیں۔ اصل توجّہ تخیّل اُتے دِتی جان٘دی اے۔ دوہڑے دے شاعر فکری حوالّے ناݪ چن٘گّے شاعر نیں تے کِسے دُوجی صنف دے شاعراں توں گھٹ نئِیں، پَر جدوں وزن دی گَلّ آؤن٘دی اے تاں ایہ دیسی یا بدیسی شاعری دے پِڑ وچ پِچھے دکھائی دین٘دے نیں۔
جے مُڈھ توں دوہڑے دے شاعراں دے سامّݨے کوئی ایہجئا نمُونّہ یا معیار ہُن٘دا تاں اوہنُوں مُکھ رَکھ کے ایہ دوہڑا لِکھدے، پَر نَہ تاں کوئی وڈا شاعر ہویا تے نہ ای کوئی ایکتا ہوئی۔ پِچھلے دَور وچ ٹان٘وِیاں ٹان٘وِیاں کتابّاں ای دوہڑے دیاں دِکھدیاں نیں۔ ممتاز بلوچ نے "چج دے دوہڑے" لِکھ کے اکّ نویکلا آہر کیتا اے، اِس توں اَڈ پرکھ تے پڑچوݪ دے حوالّے ناݪ کوئی سُچّا نمُونّہ نظریں نئِیں آؤندا۔ اجوکے ویلّے وی جیہڑِیاں کتابّاں لِکھݨ دے آہر ہُندے نیں اوہناں وچ وی وزن، ردیف، قافیے یا کوئی ہور فنّی غلطیاں سوکھیائی ناݪ لَبّھ جان٘دِیاں نیں۔ ایہی آس اے کہ دوہڑے دیاں کتاباں لِکھݨ ناݪ دوہڑے دا کوئی ایہجئا معیار ہتھیں آجاوے جیہڑا سارے شاعراں واسطے قابل قبُول ہووے۔
دوہڑے دے پرچلت شاعراں وِچ چراغ مولائی، میاں عاجز، رفیق واگھرا، عمر حیات عمر، رائے مہتاب، رائے منور، یاسین، عابد تمیمی، ریاض حسین ابرار، غلام محمد درد تے کئی ہور ایہجئے شاعر نیں جیہناں نے دوہڑے پاروں وڈا نام کھٹّیا اے۔
ہور دیکھو
سودھو