نواب مرزا داغ
| مرزا محمد ابراہیم داغ دہلوی | |
|---|---|
| جم | 25 مئی 1831 [۱] |
| وفات | 17 مارچ 1905 (74 سال)[۲] |
| شہریت |  برطانوی ہندستان
|
| عرفیت | داغ |
| والد | شمس الدین نواب آف فیروزپور جھرکہ |
| والدہ | وزیر خانم |
| عملی زندگی | |
| صنف | غزل، قصیدہ، مخمس |
| موضوعات | عشق |
| پیشہ | شاعر |
| پیشہ ورانہ زبان | اردو |
 باب ادب
| |
ترمیم  | |
نواب مرزا خاں تے تخلص داغ سی۔ 25 مئی 1831ء نوں دہلی وچ پیدا ہوئے حالے چھ سال ہی دے سن کہ انہاں دے والد نواب شمس الدین خاں کاانتقال ہوئے گیا۔ آپ دی والدہ نے بہادر شاہ ظفر دے بیٹے مرزا فخرو نال شادی کر لئی۔ اس طرح داغ قلعہ معلی وچ باریاب ہوئے انہاں دی پرورش اوتھے ہوئی۔ بہادر شاہ ظفر تے مرزا فخرو دونے ذوق دے شاگرد سن ۔ لہٰذا داغ نوں وی ذوق توں فیض حاصل کرنے دا موقع ملا۔ داغ دی بولی بنانے تے سنوارنے وچ ذوق دا یقینا بہت وڈا حصہ اے۔ غدر دے بعد رام پور پہنچے جتھے نواب کلب علی خان نے داغ دی قدردانی فرمائی تے باقاعدہ ملازمت دے کے اپنی مصاحبت وچ رکھیا۔ داغ چوبیس سال تک رام پور وچ قیام پزیر رہے۔ اس عرصے وچ انہاں نے وڈے آرام و سکون تے عیش و عشرت وچ وقت گزاریا ایتھے انہیں”حجاب“ نال محبت ہوئی تے اس دے عشق وچ کلکتہ وی گئے۔ مثنوی فریاد ِ عشق اس واقعہ عشق دی تفصیل اے۔ نواب کلب علی خان دی وفات دے بعد حیدر آباد دکن کارخ کيتا۔ نظام دکن دی استادی دا شرف حاصل ہويا۔ دبیر الدولہ۔ فصیح الملک، نواب ناظم جنگ بہادر دے خطاب ملے۔ 1905ء وچ فالج دی وجہ توں حیدرآباد وچ وفات پائی۔ داغ نوں جِنّے شاگرد میسر آئے اِنّے کسی وی شاعر نوں نہ مل سکے۔ اس دے شاگرداں دا سلسلہ ہندوستان وچ پھیلا ہويا سی۔ اقبال، جگر مراد آبادی، سیماب اکبر آبادی تے احسن مارہروی جداں معروف شاعر اں نوں انہاں دی شاگردی دا شرف حاصل ہويا۔ انہاں دے جانشین نوح ناروی وی اک معروف شاعر نيں۔
داغ دہلوی دی شاعری دی کلیات[۳]
پورا ناں نواب مرزا خاں تے تخلص داغ سی۔ 25 مئی 1831ء نوں چاندنی چوک دہلی چ جمے۔ حلے 6 سال دے ای سن جد اوہناں دے ابا جی نوں ولیم فیسر دے قتل دے الزام چ پھانسی دتی گئی۔ مرزا داغ دے والد نواب شمس الدین ریاست جھجر دی اک چھوٹی نوابی ریاست فیروزپور جِھرکا دے نواب سن۔اوہناں دی ماں نے نواب شمس الدین خان دی پھانسی مگروں بہادر شاہ ظفر دے پُتر مرزا فخرو نال دوجا بیاہ کر لیا۔ ایس طرحاں داغ قلعہ معلا وچ ای پلے ودھے۔ فخرالملک مِرزا فخرو ہیضے دی بیماری چ مبتلا ہو کے فوت ہوگئے۔
بہادر شاہ ظفر تے مرزا فخرو دوویں ابراہیم ذوق دے شاگرد سن۔ داغ نوں وی ابراہیم ذوق توں فیض حاصل کرن دا موقع ملیا۔ مرزا داغ دی زبان بناوݨ تے سوارݨ چ ابراہیم ذوق دا یقینن بہت بڑا حصہ اے۔
غدر توں بعد رام پور پہنچے جتھے نواب کلب علی خان نے مِرزا داغ دی قدردانی کیتی تے باقاعدہ ملازمت دے کے اپنے کول رکھیا۔ مرزا داغ 24 سال تک رام پور چ رہے۔ ایس عرصے چ اوہناں نے بڑے آرام و سکون تے عیش و عشرت چ ویلا گزاریا۔ ایتھے ای اوہناں نوں حجاب نال محبت ہوئی تے اوہدے عشق چ کلکتے وی گئے۔ مثنوی فریادِ عشق ایس واقعہ عشق دی تفصیل اے۔
نواب کلب علی خان دی وفات توں بعد حیدرآباد دکن دا رخ کیتا۔ نظام دکن دی استادی دا شرف حاصل ہویا۔ دبیر الدولہ، فصیح الملک، نواب ناظم جنگ بہادر دے خطاب ملے۔ 1905 چ فالج دی وجہ نال حیدرآباد دکن چ وفات پائی ۔ مِرزا داغ نوں جِنے شاگرد ملے اِنے کسے وی شاعر نوں نہ مل سکے۔ اوہناں دے شاگرداں چ اقبال، جگر مراد آبادی، سیماب اکبر آبادی تے احسن مارہروی ورگے مشہور شاعر وی شامل نیں۔ اوہناں دے جانشین نوح ناروی اک مشہور شاعر نیں۔
| نواب مرزا داغ دہلوی | |
| جنمستھان : | دہلی |
| جمݨ دیہاڑا : | 25 مئی 1831 |
| مرنستھان : | حیدرآباد دکن |
| مرݨ دیہاڑا : | 17 مارچ 1905 |
| مذہب : | اسلام |
| کم : | شاعر |
| تخلص : | داغ |
| گُݨ : | غزل، قصیدہ، مخمس، مثنوی |
| ماں : | وزیر خانم |
| پیو : | شمس الدین (نواب فیروزپور جھرکا) |
کلام
سودھوساز، یہ کینہ ساز کیا جانیں ناز والے نیاز کیا جانیں
کب کسی در کی جُبّہ سائی کی شیخ صاحب نماز کیا جانیں
جو رہِ عشق میں قدم رکھیں وہ نشیب و فراز کیا جانیں
پوچھیے مے کشوں سے لطفِ شراب یہ مزا پاک باز کیا جانیں
حضرتِ خضر جب شہید نہ ہوں لطفِ عمرِ دراز کیا جانیں
شمع رُو آپ گو ہوئے لیکن لطفِ سوز و گداز کیا جانیں
جن کو اپنی خبر نہیں اب تک وہ مرے دل کا راز کیا جانیں
جو گزرتے ہیں داغ پر صدمے آپ بندہ نواز کیا جانیں ۔
ہور ویکھو
سودھوحوالے
سودھو- ↑ https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb137747124 — اخذ شدہ بتاریخ: ۳۱ دسمبر ۲۰۱۹ — مصنف: Bibliothèque nationale de France — اجازت نامہ: Open License
- ↑ https://www.rekhta.org/authors/dagh-dehlvi
- ↑ https://quranwahadith.com/product/kulliyat-e-dagh-dehlvi/