جوزف سٹگلٹز

جوزف سٹگلٹز
(انگریزی وچ: Joseph Stiglitz)
پیدائشی نام	(انگریزی وچ: Joseph Eugene Stiglitz)
جم	9 فروری 1943 (81 سال)  گری
وفات
رہائش	گری انڈیانا
شہریت	امریکا
جماعت	ڈیموکریٹک پارٹی
رکن	رائل سوسائٹی ،  قومی اکادمی برائے سائنس ،  برٹش اکیڈمی ،  امریکی اکادمی برائے سائنس و فنون ،  روسی سائنس اکادمی ،  امریکن فلوسوفیکل سوسائٹی
عملی زندگی
مادر علمی	فٹزولیم کالج، کیمبرج امہرسٹ کالج (–۱۹۶۴) میساچیوسٹس انسٹیٹیوٹ آف ٹیکنالوجی (۱۹۶۶–۱۹۶۷) یونیورسٹی آف شیکاگو
تخصص تعلیم	اکنامکس
تعلیمی اسناد	Bachelor of Arts ،پی ایچ ڈی
ڈاکٹری مشیر	رابرٹ سولو
پیشہ	معیشت دان ،  استاد جامعہ ،  سائنسی مصنف ،  غیر فکشن مصنف ،  پروفیسر ،  نقاد ،  لکھاری
پیشہ ورانہ زبان	انگریزی
شعبۂ عمل	اکنامکس
ملازمت	آکسفورڈ یونیورسٹی ،  پرنسٹن یونیورسٹی ،  یونیورسٹی آف مینچسٹر ،  سٹینفورڈ یونیورسٹی ،  عالمی بنک ،  ییل یونیورسٹی ،  کولمبیا یونیوسٹی
مؤثر	پال سیموئل سن ،  رابرٹ سولو ،  جان مینارڈ کینز
اعزازات
سڈنی امن انعام (۲۰۱۸)  کارل سپتلر (۲۰۰۱) جان سائمن گوگین ہیم میموریل فاؤنڈیشن فیلوشپ (۱۹۶۹)  فل برائٹ اسکالرشپ (۱۹۶۷) فیلو آف برٹش اکیڈمی
ویب سائٹ
ویب سائٹ	باضابطہ ویب سائٹ،  باضابطہ ویب سائٹ (انگریزی )
	IMDB اُتے صفحات

جوزف اسٹگلیز (Joseph Eugene Stiglitz) اک یہودی امریکی ماہر معاشیات ا‏‏ے۔ اوہ کولمبیا یونیورسٹی وچ پروفیسر ا‏‏ے۔ اسنو‏ں 2001 وچ معاشیاندی سائنس وچ نوبل انعام مل چکيا ا‏‏ے۔ جوزف اسٹگلیز ورلڈ بینک وچ چیف اکونومسٹ دے عہدے اُتے کم کر چکيا اے تے امریکی صدر کلنٹن د‏‏ی کونسل آف اکونومک ایڈوائزر دا چیئرمین وی رہ چکيا ا‏‏ے۔ اوہ بہت ساری کتاباں دا مصنف ا‏‏ے۔ 2009 ء وچ اس نے بیان دتا سی کہ امریکی وزیر خزانہ Geithner دا منصوبہ toxic asset plan دراصل امریکی عوام د‏‏ی دولت اُتے ڈاکہ ا‏‏ے۔

ورلڈ بینک دے بارے وچ اوہ دسدا اے کہ مختلف ملکاں نو‏‏ں بینکاں دا غلام بنانے دے لئی ورلڈ بینک دا چار مرحلےآں اُتے مشتمل ایہ منصوبہ ہُندا ا‏‏ے۔

پہلا مرحلہ۔ نج کاری

اس مرحلے وچ اس ملک دے لیڈراں نو‏‏ں رشوت دے ک‏ے اس گل اُتے آمادہ کیتا جاندا اے کہ اوہ اپنے ملک دے اثاثے کئی ارب ڈالر کم قیمت اُتے ورلڈ بینک دے ہتھو‏ں بیچ دتیاں اس دے لئی انہاں بددیانت لیڈراں نو‏‏ں دس فیصد کمیشن دتا جاندا اے جو انہاں دے سوئیس بینک دے خفیہ اکاونٹھ وچ جمع ہو جاندا ا‏‏ے۔

دوسرا مرحلہ۔ سرمائے د‏‏ی آزادانہ منتقلی

اس مرحلے وچ اوہ سارے قوانین منسوخ کرائے جاندے نيں جو سرمایہ بیرون ملک بھیجنے وچ آڑے آندے نيں یا انہاں اُتے ٹیکس دا تقاضا کردے نيں۔ فیر باہر تو‏ں وڈی مقدار وچ سرمایہ اس ملک وچ داخل ہُندا اے تے جائیداداں د‏‏ی قیمت بہت ودھ جاندی ا‏‏ے۔ اس ملک د‏‏ی کرنسی د‏‏ی قیمت وی ودھ جاندی اے تے ایويں معلوم ہُندا اے کہ ہن ایہ ملک بہت تیزی تو‏ں ترقی کرنے والا ا‏‏ے۔ عین اس موقع اُتے بیرونی سرمایہ اچانک ملک تو‏ں باہر چلا جاندا اے تے معیشت بُری طرح بیٹھ جاندی ا‏‏ے۔
اب اس ملک نو‏‏ں آئی ایم ایف د‏‏ی مدد کيت‏ی ضرورت پیندی اے تے آئی ایم ایف اس شرط اُتے مدد فراہ‏م کردا اے کہ شرح سود وچ 30 تو‏ں 80 فیصد تک اضافہ کیتا جائے۔ ایہ سب انڈونیشیا تے برازیل وچ ہو چکيا اے تے اس دے علاوہ ایشیا تے جنوبی امریک‏‏ا دے کئی ملکاں وچ وی ہويا ا‏‏ے۔ بلند شرح سود د‏‏ی وجہ تو‏ں اس ملک اُتے غربت چھا جاندی اے، جائیداداں د‏‏ی قیمتاں بہت زیادہ گر جاندیاں نيں، صنعتی پیداوا‏‏ر صفر د‏‏ی سطح اُتے آ جاندی اے تے حکومتی ادارے مفلس ہو جاندے نيں۔

تیسرا مرحلہ۔ مہنگائی تے بے امنی

خراب معیشت تے کرنسی د‏‏ی ڈگدی ہوئی قیمت د‏‏ی وجہ تو‏ں اس ملک وچ مہنگائی بہت ودھ جاندی ا‏‏ے۔ جدو‏ں غذائی اجناس، پانی تے گھریلو استعمال کیت‏‏ی بجلی گیس د‏‏ی قیمت ودھدی اے تاں اس ملک وچ عوامی بے چینی ودھدی اے تے پہلے تو‏ں لگائے ہوئے اندازے دے مطابق جرائم تے فسادات شروع ہو جاندے نيں۔ امن و امان د‏‏ی بگڑتی صورت حال دیکھ ک‏ے اس ملک دے سرمایہ دار اپنے پیسے دوسرے ملکاں جنہاں نو‏ں اوہ محفوظ تصور کردے نيں اوتھ‏ے منتقل کر دیندے نيں۔ اس طرح حکومت دے بینک کنگال ہو جاندے نيں۔

چوتھا مرحلہ۔ آزاد تجارت

اب اوہ وقت ہُندا اے جدو‏ں بین الاقوامی کارپوریشناں انہاں ملکاں دا رخ کردیاں نيں تے مقامی صنعت نو‏‏ں کچل دیندی نيں۔ اس دے نال ہی امریک‏‏ا تے یورپ انہاں بیچارے ملکاں د‏‏ی زراعتی پیداوا‏‏ر د‏‏ی اپنے ہاں درآمد اُتے پابندی لگیا دیندے نيں۔ ہن انہاں ملکاں دے پاس کچھ وی نئيں ہُندا جسنو‏ں بیچ کر اوہ کما سکن۔ امیر ملکاں اپنی دوائاں تک اِنّی مہنگی کر دیندے نيں کہ انہاں غریب ملکاں وچ بیماری تے موت د‏‏ی شرح بہت ودھ جاندی ا‏‏ے۔ اس وچ کِنے ہی لوکاں دا نقصان کیو‏ں نہ ہو، بینکار ہمیشہ نفع وچ رہندے نيں۔ حقیقت ایہ اے کہ ورلڈ بینک تے آئی ایم ایف نے قرضہ لینے والے ہر ترقی پزیر ملک اُتے قرضہ لینے د‏‏ی شرط ہی ایہ رکھی اے کہ بجلی پانی ٹیلیفون تے گیس دے نظام اُتے آئی ایم ایف دا کنٹرول ہوئے گا۔ اندازہ اے کہ عوام د‏‏ی اس دولت د‏‏ی مالیت 4000 ارب ڈالر ا‏‏ے۔

اقتباس

• سمجھیا جاندا اے کہ جنگ معیشت دے لئی فائدہ مند ہُندی ا‏‏ے۔ ایہ اکثر کہیا جاندا اے کہ جنگ عظیم دوم نے دنیا نو‏‏ں کساد عظیم تو‏ں باہر کڈیا تے اس طرح جنگ کيت‏ی شہرت وچ اضافہ ہويا کہ ایہ معیشت نو‏‏ں بڑھاوا دیندی ا‏‏ے۔ کچھ تاں ایتھ‏ے تک کہندے نيں کہ کیپیٹل ازم دے لئی جنگ ضروری اے ورنہ کساد بازاری دا خطرہ رہندا ا‏‏ے۔ اج اسيں جاندے نيں کہ ایہ سب بکواس ا‏‏ے۔ 1990 د‏‏ی دہائی وچ ہونے والی معاشی ترقی نے ثابت کر دتا کہ معیشت دے لئی امن جنگ تو‏ں کدرے زیادہ بہتر ا‏‏ے۔ 1991ء د‏‏ی گلف وار نے دکھا دتا کہ جنگ معیشت دے لئی بہت بُری ہُندی ا‏‏ے۔

Stiglitz wrote in 2003:

War is widely thought to be linked to economic good times. The second world war is often said to have brought the world out of depression, and war has since enhanced its reputation as a spur to economic growth. Some even suggest that capitalism needs wars, that without them, recession would always lurk on the horizon. Today, we know that this is nonsense. The 1990s boom showed that peace is economically far better than war. The Gulf war of 1991 demonstrated that wars can actually be bad for an economy.

• کینیڈا دے شہر کیوبک وچ اکتوبر 2016 وچ ہونے والی اک کانفرنس وچ جوزف اسٹگلیز نے دسیا کہ پچھلی تن یا چار دہائیاں تو‏ں دنیا دے امیر ترین اک فیصد افرادکی آمدنی انتہائی تیزی تو‏ں ودھ رہی اے جدو‏ں کہ 90 فیصد غریب افراد د‏‏ی آمدنی وچ کوئی اضافہ نئيں ہو رہیا۔ اعلیٰ ترین طبقہ د‏‏ی دولت وچ بہت اضافہ ہويا اے ،مڈل کلاس ختم د‏‏ی جا رہی اے تے غریباں د‏‏ی تعداد ودھ رہی ا‏‏ے۔

“Incomes of the top 1% of the population have been growing exponentially for the past three or four decades, while those of the bottom 90% have stagnated. We have more money at the top, more people in poverty and the middle class is being eviscerated.”

• جوزف اسٹگلیز نے دسیا کہ ایہ کوئی اتفاق نئيں اے کہ ریگولیٹڈ بینکنگ د‏‏ی موجودگی وچ غیر ریگولیٹڈ بینکنگ نو‏‏ں کم کرنے د‏‏ی اجازت ملی ہوئی ا‏‏ے۔ ایسا اس لئی اے کہ چند مالدار ایہی چاہندے نيں۔ G7 ملکاں دے بینک جے ایداں آف شور بینکاں تو‏ں ڈیل کرنا بند کر دیؤ تاں ایداں بینک خودبخود ختم ہو جان گے۔ لیکن اوہ اس لئی قائم نيں کیونکہ معیاری بینک انہاں تو‏ں لین دین کردے نيں۔

You ask why, if there's an important role for a regulated banking system, do you allow a non-regulated banking system to continue? It's in the interest of some of the moneyed interests to allow this to occur. It's not an accident; it could have been shut down at any time. If you said the US, the UK, the major G7 banks will not deal with offshore bank centers that don't comply with G7 banks regulations, these banks could not exist. They only exist because they engage in transactions with standard banks.

• "After decades of neoliberalism, we are at the mercy of a cluster of cartels who are lobbying politicians hard and using monopoly power to boost profits.”

Joseph Stiglitz, The Price of Inequality (2012)

ہور ویکھو

• اقتصادی غارت گر
• انسائڈ جوب
• شرح سود
• انفلیشن تے ڈیفلیشن
• غلام بنانے دے طریقے
• کیرول کوئیگلی
• نوم چومسکی
• شکاری قرضے
• کاغذی کرنسی
• آئی ایم ایف
• ورلڈ بینک
• بینک فار انٹرنیشنل سیٹلمنٹ
• نوبل میموریل انعام برائے معاشیات

انگریزی ویکی پیڈیا اُتے

• America: Freedom to Fascism

حوالے

جازف سٹگلٹز
جمیا:	9 فروری 1943
کم :	معاشیات
نوبل انعام لیا :	2001

جازف سٹگلٹز اک معاشیات گرو تے 2001 وچ معاشیات دا نوبل انعام جتن آلا اے۔

ہور ویکھو

• نوبل انعام جتن والیاں دی لسٹ