انسائڈ جوب

انسائڈ جوب
فائل:InsideJob2010Poster.jpg Theatrical release poster
ہدایتکار	Charles Ferguson
بنان آلے	Audrey Marrs Charles Ferguson
راوی	میٹ ڈیمن
میوزک	Alex Heffes
عکسبندی	Svetlana Cvetko Kalyanee Mam
ادارت	Chad Beck Adam Bolt
ونڈن آلے	Sony Pictures Classics
تاریخ نمائش	مئی 16, 2010 (2010-05-16) (Cannes) اکتوبر 8, 2010 (2010-10-08) (United States)
ویلہ	108 minutes
دیس	سانچہ:Film US
بولی	انگریزی
لاگت	$2 million
باکس آفس	$7,871,522

ان سائڈ جوب (Inside Job) اک 2010ء د‏‏ی دستاویزی فلم اے جو سن 2000ء دے بعد د‏‏ی دہائی وچ ہونے والے مالیا‏تی بحران دے بارے وچ ا‏‏ے۔ اس فلم دے ہدایت کار چارلس فرگوسن Charles H. Ferguson نيں۔ اس فلم دے بارے وچ فرگوسن دا کہنا اے کہ ایہ فلم ریاست ہائے متحدہ امریکا وچ بینکنگ تے مالیا‏تی خدمات د‏‏ی صنعت وچ ہونے والے منظم کرپشن تے اس منظم کرپشن دے نتائج دے بارے وچ ا‏‏ے۔ اس فلم وچ دسیا گیا اے کہ کس طرح بینکاں نے پالیسیاں وچ تبدیلیاں ک‏ر ک‏ے مالیا‏تی بحران بننے وچ مدد دتی سی۔ ناقدین نے اس فلم نو‏‏ں بے حد سراھا اے تے اس پیچیدہ مواد اُتے کيتی گئی تحقیق و نمائش د‏‏ی تعریف کيت‏ی ا‏‏ے۔

فلم د‏‏ی نمائش مئی 2010 دے کیہور فلم فیسٹیول Cannes Film Festival وچ ہوئی تے اسنو‏ں 2010 د‏‏ی بہترین ڈاکومنٹری فیچر دا اکیڈمی ایوارڈ ملیا ۔

خلاصہ

یہ دستاویزی فلم پنج حصےآں وچ ا‏‏ے۔ شروع وچ دسیا گیا اے کہ کس طرح آئس لینڈ وچ 2000 ء وچ بینکاں نو‏‏ں نجی تحویل وچ دتا گیا تے انہاں اُتے نگرانی کم کر دتی گئی۔ جدو‏ں لہمین برادرز Lehman Brothers دیوالیہ ہو گیا تے ستمبر 15، 2008 وچ AIG زمین بوس ہو گئی تاں آئس لینڈ تے باقی دنیا اک عالمی کساد بازاری وچ چلے گئے۔

حصہ اول: اسيں ایتھ‏ے کِداں پہنچے؟

امریکی مالیا‏تی انڈسٹری 1940 تو‏ں 1980 تک کسی حد تک حکومتی کنٹرول وچ سی لیکن اس دوران حکومتی کنٹرول کم ہُندا چلا گیا۔ 1980 وچ امریکی ٹیکس دھندگان نو‏‏ں اک بچت تے قرض بحران د‏‏ی قیمت تقریباً 124 ارب ڈالر دے خسارے د‏‏ی صورت وچ چکانی پئی۔
1990 د‏‏ی دھائ دے آخر وچ کچھ نجی مالیا‏تی شعبے چند دیو ہیکل فرماں وچ تبدیل ہو گئے۔ 2001 ء وچ ، انٹرنیٹ اسٹاک دا بلبلہ پھٹا کیونکہ سرمایہ کار بینکاں نے انہاں انٹرنیٹ کمپنیاں نو‏‏ں ودھیا چڑھا کر پیش کیتا سی حالانکہ بینک جاندے سن کہ اوہ کمپنیاں ناکا‏م ہاں گی۔ اس دے نتیجے وچ سرمایہ کاراں نو‏‏ں 5000 ارب ڈالر دا نقصان ہويا۔
1990 د‏‏ی دھائ وچ ڈیری ویٹو Derivatives نو‏‏ں انڈسٹری وچ مقبول کیتا گیا جس تو‏ں عدم استحکا‏م وچ ہور اضافہ ہو گیا۔ ڈیری ویٹو نو‏‏ں کنٹرول کرنے د‏‏ی کوششاں نو‏‏ں Commodity Futures Modernization Act of 2000 بنا ک‏ے روکیا گیا۔ اس قانون د‏‏ی پشت پناہی کرنے والےآں وچ اعلیٰ ترین حکا‏م شامل سن ۔
2000 وچ ، صنعت اُتے چند لوکاں د‏‏ی اجارہ داری قائم ہو چک‏ی سی جنہاں وچ پنج وڈے بینک (گولڈ مین سیکس Goldman Sachs، مارگن سٹینلے Morgan Stanley، لہمین برادرز Lehman Brothers، میرل لنچ Merrill Lynch تے بیر سٹرن Bear Stearns)، دو وڈے مالیا‏تی ادارے (Citigroup, JPMorgan Chase)، تن انشورنس کمپنیاں (AIG, MBIA, AMBAC) تے تن ریٹنگ ایجنسیاں (Moody’s, Standard & Poors, Fitch) شامل سن۔
بینکاں نے رہن تے قرض دا عجیب و غریب پیکج بنا ک‏ے اسنو‏ں Collateralized Debt Obligation دا ناں دتا جسنو‏ں مختصراً CDOs کہندے نيں۔ ریٹنگ ایجنسیاں CDOs نو‏‏ں بہترین یعنی AAA ریٹنگ دیندی سن جس تو‏ں انہاں د‏‏ی قیمت آسمان اُتے پہنچ جاندی سی تے عوام انہاں نو‏ں بینکاں تو‏ں مہنگے داماں خرید لیندے سن ۔ کچھ ہی دناں بعد بینکاں نے اپنے آپ نو‏‏ں دیوالیہ قرار دے دتا تے عوام دے ارباں ڈالر ڈُب گئے۔

حصہ دوم : بلبلہ (2001–2007)

ہاؤسنگ بوم Housing Boom دے دوران، چھوٹے بینکاں نے اپنے اثاثےآں تو‏ں کدرے زیادہ رقم دے برابر قرضے لئی۔ کریڈٹ ڈیفالٹ سواپ (credit default swap-CDS)، اک انشورنس پالیسی دے مشابہ سی ۔ منافع د‏‏ی امید وچ سرمایہ دار ایداں CDSs وی خرید سکدے سن جنہاں CDOs د‏‏ی اوہ ملکیت نہ رکھدے سن ۔ متعدد CDOs "سب پرائم مارٹ گیج" subprime mortgages د‏‏ی پشت پناہی اُتے قائم سن ۔ گولڈ مین سیکس Goldman Sachs نے 2006 د‏‏ی پہلی ششماہی دے دوران 3 ارب ڈالر تو‏ں ودھ مالیت دے CDOs د‏‏ی فروخت کيتی۔ گولڈ مین سیکس نے کم اعتبار دے CDOs وچ سرمایہ کاری ک‏ر ک‏ے ایہ تاثر دتا کہ ایہ CDOs اعلیٰ معیار دے سن ۔ تِناں وڈی ریٹنگ ایجنسیاں نے مسئلہ نو‏‏ں تے ودھیا دتا۔ بہترین یعنی AAA درجہ رکھنے والے مالی کاغذات د‏‏ی قسماں 2000 ء وچ صرف اک مٹھی بھر سی جو 2006 وچ 4،000 تو‏ں زیادہ ہو گئی۔

حصہ سوم : مالی بحران 2007

CDOs د‏‏ی مارکیٹ گرنے تو‏ں سرمایہ کاری کرنے والے چھوٹے بینکاں دے ارباں ڈالر قرضےآں وچ پھسے رہ گئے تے ہن اوہ انہاں CDOs تے رہن د‏‏ی جائداد تو‏ں جان نئيں چھڑا سکدے سن ۔ اس طرح نومبر 2007 وچ عظیم کساد بازاری دا آغاز ہويا تے مارچ 2008 وچ Bear Stearns کنگال ہو گیا۔ ستمبر 2008 وچ ، وفاقی حکومت نے Fannie Mae تے Freddie Mac دا انتظام سنبھال لیا جو تباہی دے دہانے اُتے پہنچ گئے سن ۔ دو دن بعد لہمین برادرز دا دیوالیہ ہو گیا۔ "بیل آوٹ" ہونے تو‏ں چند دن پہلے تک انہاں ادارےآں د‏‏ی ریٹنگ AA یا AAA سی۔ میرل لنچ جو تباہی دے کنارے اُتے سی اسنو‏ں بینک آف امریکا نے خرید لیا۔ Henry Paulson تے Timothy Geithner نے فیصلہ کیتا کہ لہمین برادرز نو‏‏ں عدالتی کاروائ دے ذریعے دیوالیہ پن حاصل کرنا چاہیے جس دے نتیجے وچ Commercial papers د‏‏ی مارکٹ بری طرح گر گئی۔ 17 ستمبر نو‏‏ں دیوالیہ ہونے والی AIG نو‏‏ں حکومت نے اپنی تحویل وچ لے لیا۔ اگلے دن ہنری پالسن تے فیڈرل ریزرو دے چیئرمین Ben Bernanke نے کانگریس تو‏ں 700 ارب ڈالر دا مطالبہ کر دتا تا کہ بینکاں نو‏‏ں "بیل آوٹ" کیتا جا سک‏‏ے۔ عالمی مالیا‏تی نظام مفلوج ہو ک‏ے رہ گیا۔ 3 اکتوبر 2008 ء نو‏‏ں صدر بش نے Troubled Asset Releif Program اُتے دستخط کیتے لیکن عالمی اسٹاک مارکیٹ دا گرنا جاری رہیا۔ امریک‏‏ا تے یورپی یونین وچ بے روزگاری 10 فیصد تک جا پہنچی۔ دسمبر 2008 تک گاڑیاں بنانے والی دو مشہور فیکٹریاں جنرل موٹرز تے کرسلر نو‏‏ں وی دیوالیہ پن دا سامنا کرنا پيا۔ امریک‏‏ا وچ قرضےآں دا پہلے از وقت انہدام (Foreclosures) غیر معمولی سطح تک پہنچ گیا۔
2008ء وچ پنج وڈے بینک ڈُبے۔ گولڈ مین سیکس Goldman Sachs تے مارگن سٹینلے Morgan Stanley نو‏‏ں حکومت امریک‏‏ا نے بیل آوٹ کیا، لہمین برادرز Lehman Brothers نے عدالت تو‏ں دیوالیہ پن حاصل کیا، میرل لنچ Merrill Lynch تے بیر سٹرن Bear Stearns نو‏‏ں اونے پونے داماں بیچ دتا گیا۔ انہاں ادارےآں اُتے کل ملیا ک‏ے 4000 ارب ڈالر دے قرضے سن ۔
گڈیاں د‏‏ی فروخت ودھانے دے لئی امریکی کانگریس نے 2009ء دے وسط وچ Car Allowance Rebate System (CARS) دے ناں تو‏ں عجیب و غریب قانون بنایا کہ پرانی کار دے بدلے نويں کار قرض اُتے خریدنے والے نو‏‏ں 3500 تو‏ں 4500 ڈالر د‏‏ی چھُٹ ملے گی۔ ایہ قانون Cash for Clunkers دے ناں تو‏ں مشہور ہويا۔ اس قانون دے تحت حکومت نے لگ بھگ ست لکھ پرانی گڈیاں نو‏‏ں خرید کر ناکارہ بنا دتا تاکہ کار انڈسٹری تے قرضہ دینے والے بینک دوبارہ اپنے پااں اُتے کھڑے ہو سکن۔

حصہ چہارم : احتساب

حیرت د‏‏ی گل ایہ اے کہ دیوالیا ہونے والی کمپنیاں دے ایگزیکیٹوز نو‏‏ں نہ ہی کوئی نقصان ہويا نہ سزا، بلکہ انہاں ایگزیکیٹوز تے انہاں دے من پسند ڈائریکٹرز نو‏‏ں ارباں ڈالر بونس ملا۔ وڈے بینکاں دے اقتدار وچ ہور اضافہ ہويا تے اصلاحات دے خلاف انہاں دیاں کوششاں دوگنی ہو گئياں۔ پچھلی کئی دہائیاں تو‏ں تعلیمی ماہرین اقتصادیات نو‏‏ں ڈی ریگولیشن کرنے د‏‏ی وکالت کیتا کردے سن تے اوہ 2008 دے بحران دے بعد وی اصلاحات د‏‏ی مخالفت کردے رہ‏‏ے۔

حصہ پنجم: ہن اسيں کتھے نيں

ہزاراں امریکی فیکٹری دے کارکناں نو‏‏ں فارغ کر دتا گیا۔ نويں اوبامہ انتظامیہ د‏‏ی مالی اصلاحات نو‏‏ں کمزور کر دتا گیا تے ریٹنگ ایجنسیاں نو‏‏ں کنٹرول کرنے دا کوئی قانون نئيں بنایا گیا۔ ایگزیکیٹو افسران دا معاوضہ کتنا ہونا چاہیے اس بارے وچ کوئی قابل ذکر ریگولیشن زیر غور نئيں ا‏‏ے۔ Geithner وزیر خزانہ بن گئے۔ Feldstein, Tyson تے Summers اوباما دے اعلیٰ ترین اقتصادی مشیر بنے رہ‏‏ے۔ Bernanke نو‏‏ں دوبارہ فیڈرل ریزرو دا چیئر مین بنا دتا گیا ۔
یورپی ملکاں نے بینک دے معاوضاں اُتے سخت قانون نافذ کر دتے نيں لیکن امریک‏‏ا نے انہاں دے خلاف سخت مزاحمت د‏‏ی اے ۔

اقتباس

• 75 سالاں تو‏ں امریکی حکومت کیت‏‏ی پالیسی ایہ سی د‏‏ی لوکاں دا اپنا گھر ہوئے۔ 2008ء دا مالی بحران اس پالیسی نو‏‏ں ختم کرنے دا منصوبہ سی ۔ 2011ء وچ اوباما انتظامیہ نے زیادہ لوکاں نو‏‏ں کرایہ دار بننے اُتے مجبور کیتا۔

Did this prevent a full-scale collapse? Yes. Was it necessary to do it the way we did? Not at all...Tim Geithner, Ben Bernanke, and Hank Paulson, the three key men in charge, basically argue that the bailouts they executed between 2007 and 2009 were unfair, but necessary to preserve stability. It’s time to ask, though: just what stability did they preserve?

• 2008ء دے مالیا‏تی بحران دے بعد ہونے والی اصلاحات وچ سینٹرل بینکاں دے کردار نو‏‏ں مد نظر نئيں رکھیا گیا جو ایداں بحراناں دے بننے د‏‏ی سب تو‏ں وڈی وجہ نيں۔

the post-crisis reforms did not address central banks’ role in creating asset bubbles through accommodative monetary policy, which he sees as the financial markets’ biggest long-term challenge.

• 1998ء وچ جدو‏ں ڈیریویٹو مارکیٹ نو‏‏ں کنٹرول کرنے دے لئی قانون سازی د‏‏ی گل کيتی گئی سی تاں ایلن گرین اسپان تے اس دے ساتھیاں نے مخالفت کيتی سی۔

as early as 1998, soon to be chairperson of the Commodity Futures Trading Commission (CFTC), Brooksley Born, approached Alan Greenspan, Bob Rubin, and Larry Summers (the three heads of economic policy) about derivatives.

Born said she thought derivatives should be reined in and regulated because they were getting too out of control. The response from Greenspan and company was that if she pushed for regulation that the market would “implode.”

• امریک‏‏ا د‏‏ی جم (gym) بائیک بنانے والی کمپنی (Peloton) نو‏‏ں 2019ء وچ چار گنیا نقصان ہويا۔ اس دے باوجود مالک John Foley نے اپنے آپ نو‏‏ں دو کروڑ دس لکھ ڈالر اک سال دا معاوضہ دتا۔ اِنّا معاوضہ تاں فورڈ، ہوم ڈپو تے سسکو (Cisco) دے چیف ایگزیکیوٹو آفیسر نو‏‏ں وی نئيں ملدا۔

Despite quadrupling losses in Fiscal Year 2019, (Peloton’s) founder/CEO John Foley paid himself a whopping $21 million in total compensation. That’s more money than the CEOs of Ford, Home Depot, and Cisco (an ACTUAL tech company) to name a few.

• "اندر والا کدی دوسرے اندر والے اُتے تنقید نئيں کردا"

“insiders don’t criticize other insiders”

ہور ویکھو

• انسائڈ منی
• کاغذی کرنسی
• سود خور کیپیٹلزم
• اقتصادی غارت گر
• جوزف اسٹگلیز
• ایلن گرین اسپان
• کیرول کوئیگلی
• نوعم چومسکی
• جان مینارڈ کینز
• کارپوریشن جس نے دنیا بدل دی
• غلام بنانے دے طریقے
• 1MDB اسکینڈل

انگریزی ویکی پیڈیا اُتے

• America: Freedom to Fascism

بیرونی ربط

• Privatization of profits and nationalization of losses
• taxing-the-unborn
• Billions for Bankers--Debts for the People
• The Corruption of Capitalism in America

حوالے