کیپٹن موہن سنگھ سیالکوٹی
کیپٹن موہن سنگھ سیالکوٹی برطانوی ہند فوج دا کیپٹن سی جو دوسری جنگ عظیم وچ جاپان خلاف لڑیا تے پھڑیا گیا تے ایتھے اسنے جاپانیاں دی مدد نال آزاد ہند فوج قایم کیتی ۔
جاپانیاں خلاف جنگ تے قید
سودھواپنی چڑھدی جوانی وچ سردار موہن سنگھ سیالکوٹی فوج وچ بھرتی ہو گیا۔ ایہہ نوکری اسنے دسویں جماعت پاس کرن توں بعد حاصل کیتی۔ اس دے فوج وچ بھرتی ہون توں پچھوں چھیتی ہی دوجی جنگ عظیم چھڑ پئی۔ اک پاسے مسولینی دا اٹلی، ہٹلر دا جرمنی اتے جنرل ٹوجو دا جاپان سی، دوجے پاسے برطانوی سلطنت اتے اسدی اگوائی ماتحت فرانس اتے یورپ دے کئی ہور دیش سن۔ برطانوی ہند دی بھارتی فوج نوں وی جنگ وچ جھونک دتا گیا۔ سردار موہن سنگھ سیالکوٹی نوں جاپان دے خلاف کسے فوجی ٹکڑی دا لیڈر بنا کے بھیجیا گیا۔ اس ویلے اس کول بریٹیش آرمی دا کیپٹن رینک سی۔ کیپٹن موہن سنگھ جاپانیاں ساہمنے ٹک نہ سکیا اتے ہار گیا۔ ہارن اپرنت اس نوں جاپانیاں نے سمیت اس دی پلٹن دے قید کر لیا۔ ہور وی بہت سارے فوجی جاپان ولوں قید کیتے گئے۔ ایہہ اوہ سماں سی جدوں ایکسس پاورز نوں لگاتار جتاں حاصل ہو رہیاں سن اتے انگریز اتے اس دے ساتھی بہوتیاں محاذاں توں ہاردے جا رہے سن۔
آزاد ہند فوج دا قیام
سودھوسماں پا کے کیپٹن موہن سنگھ دا جاپانیاں ولوں برینواش کر دتا گیا جاں اس نے آپ ہی اس نوں ٹھیک سمجھیا اتے اس وچ ہی اپنا بھلا جانیا، اوہ جاپان نال رل کے انگریزاں دے خلاف لڑن لئی تیار ہو گیا۔ اس نے باقاعدہ جاپانیاں نال سمجھوتہ کیتا اتے اپنیاں ساریاں شرطاں جاپانی سرکار اتے فوج توں منوائیاں۔ ایہناں وچ اک شرط ایہہ وی سی کہ موہن سنگھ دی کمان ہیٹھ گٹھت کیتی گئی بھارتی فوج صرف تے صرف انگریز دے خلاف بھارتی محاذ تے لڑیگی اتے اسدا نشانہ ہندوستان دی آزادی ہووےگا۔ اس نوں جاپانی کسے ہور محاذ تے لڑن لئی نہیں بھیجنگے۔ ایہہ ساریاں شرطاں جاپان نے منّ لئیاں اتے کیپٹن موہن سنگھ نوں رہا کر دتا۔ اس نے سارے بھارتی قیدی فوجی رہا کروائے اتے پھیر اوہناں تے مشتمل Indian National Army(آزاد ہند فوج) قایم کیتی اتے بھارت دی آزادی دا اعلان کردے ہوئے انگریزاں دے خلاف اعلان جنگ کر دتا اتے آخری آمورت بھارت دی آزادی متھیا گیا۔ ایہہ جنگ شروع کرن توں پہلاں ہی کیپٹن موہن سنگھ نے اپنے لئی جنرل دے رینک دا آرڈر جاری کر دتا اتے سنگاپور وچ تعینات فوڈ اینڈ سول سپلائیز محکمے وچ ملازم اک عام کلرک نوں کیپٹن رینک دے دتا اتے اس نوں اپنا اے۔ڈی۔سی (A.D.C) مقرر کر دتا۔ ایہناں دی سنگت وچ اک پوربیا مزدور آ گیا جو ساری عمر لئی ایہناں دا بن گیا۔ اس نے ایہناں دے رسوئیے دا کم سانبھ لیا۔
فیر جاپانیاں دی قید وچ
سودھوفوجی کاروائی شروع کرن دے نال ہی جنرل موہن سنگھ نے اس خطے وچ وسے اتے کم کر رہے بھارتیاں نوں وتی مدد دی اپیل کیتی جو اوہناں دل کھولھ کے کیتی۔ کجھ دیر اویں ہی چلدا رہا۔ جاپانیاں دے نال نال جنرل موہن سنگھ نوں وی جتاں حاصل ہونیاں شروع ہو گئیاں۔ پر ایہہ عمل بوہتی دیر چل نہ سکیا۔ جاپانی بے ایمان ہو گئے اتے اوہناں نے جنرل موہن سنگھ دیاں پلٹناں نوں افریقہ اتے ہور محاذاں توں لڑن لئی بھیجنا شروع کر دتا۔ جنرل موہن سنگھ نے اوہناں نوں اجیہا کرن توں ورجیا پر اوہ نہ منے۔ اس تے جنرل موہن سنگھ نے جاپانیاں اتے وعدہ خلافی دا الزام لاؤندے ہوئے اپنے ولوں شروع کیتیاں جنگی کاروائیاں بند کر دتیاں اتے مڑکے پھیر جاپانیاں دی قید پے گیا۔
موہن سنگھ دی کھنڈی فوج دی مڑ اساری
سودھواس توں بہت دیر بعد سبھاش چندر بوس نسّ کے افغانستان دے رستے روس جاندا جاندا جرمنی پہنچ گیا۔ اوہ اتھے بہت دیر رہا۔ پر بھارت دی سرحد توں دور اک دیس وچ رہکے اوہ انگریز دے خلاف کوئی ٹھوس کاروائی نہیں سی کر سکدا۔ اس لئی اوہ جرمناں دی مدد نال جاپان پجا اتے مڑ جنرل موہن سنگھ دی کھنڈی پنڈی فوج نوں جاپانیاں دی مدد نال کھڑھا کیتا اتے جو کم موہن سنگھ نے چھڈیا سی، اوہ دوجی واری شروع کر دتا۔
دوسری جنگ عظیم وج محوریاں دی ہار
سودھوسماں پا کے دوجی جنگ عظیم ختم ہو گئی۔ ہن تک امریکہ دو ایٹم بمب بنا چکا سی۔ اس نے اک بمب جاپان دے شہر ہیروشیما تے سٹّ دتا۔ اس نال جاپان دی ریڑھ دی ہڈی ٹٹ گئی۔ پندرھاں دناں بعد اس نے دوجا بمب جاپان دے اک ہور شہر ناگاساکی وچ سٹّ دتا۔ اس نال جاپان مکمل طور تے ختم ہو گیا اتے اس نے ہتھیار سٹّ دتے۔ اگلے کجھ دناں وچ اٹلی ہار گیا اتے اتھوں دے فاشسٹ ڈکٹیٹر مسولینی نے اپنے آپ نوں گولی مار لئی۔ اس توں بعد جرمنی ہار گیا۔ ہٹلر نے خودکشی کر لئی پر اس دا کسے نوں پتہ نہیں لگ سکیا اتے نہ ہی کوئی نشان ملیا۔ سبھاش چندر بوس دی موت وانگ ایہہ وی اک رہسّ ہی رہا۔
ہارے دیساں تے اتحادیاں دا قبضہ
سودھوایہناں تن ہارے ہوئے دیساں اتے انگریزاں اتے اس دے ساتھیاں دا قبضہ ہو گیا۔ جنگ ویلے انگریز اتے اس دے ساتھیاں دا نام اتحادی طاقتاں(Allied Forces) پے گیا سی اتے جرمن اٹلی تے جاپان دے ساتھیاں دا نام محوری طاقتاں(Axis Powers) پے گیا۔
سبھاش چندر بوس دی ہلاکت
سودھواتحادی طاقتاں خاص کرکے اوہناں دے لیڈر انگریزاں دا جاپان تے مکمل قبضہ ہو گیا۔ اس لئی گرفتاری توں بچن اتے اپنی جان بچاؤن واسطے سبھاش چندر بوس اک ہوائی جہاز راہیں روس جان واسطے بھجیا اتے رستے وچ جہاز دے حادثہ گرست ہو جان کارن ماریا گیا۔ بہت بھاری آبادی وچ لوکاں نے اس نوں ڈرامہ قرار دتا اتے ایہو منیا کہ سبھاش چندر جیوندا اے اتے لک گیا اے۔ گاندھی دا وی ایہو یعقین سی۔ برطانیہ گورنمنٹ دا وی ایہو وچار سی۔
انگریزاں خلاف لڑے بھارتی فوجیاں دی پکڑ
سودھوجاپان وچ جنہاں بھارتی فوجیاں نے انگریزاں خلاف جنگ لڑی سی، اوہ سارے پھڑ لئے گئے اتے اوہناں نوں بھارت لیاندا گیا اتے لال قلعے وچ قید رکھیا۔ اوہناں تے مقدمہ وی لال قلعے وچ ہی چلایا گیا جس دا نام لال قلعہ مقدمہ(Red Fort Trial) مشہور ہویا۔ جنرل شاہ نواز خان، برگیڈیئر ڈھلوں اتے کیپٹن موہن سنگھ صاحب تے مقدمہ اتھے ہی چلیا اتے اتھے ہی اوہ بری ہوئے۔
کیپٹن موہن سنگھ دا مقدمہ
سودھوجنرل موہن سنگھ تے مقدمہ بڑے وڈے پدھر تے چلیا۔ اک گل نوٹ کرن والی اے کہ جنرل موہن سنگھ نوں پروسیکیوشن اتے ڈیفینس، دوہاں دھراں ولوں کیپٹن ہی کیہا گیا اتے لکھیا گیا اے کیونکہ سرکاری ریکارڈ وچ اوہ کیپٹن ہی سی۔ اس دا ڈیفینس پیش کرن والیاں دی مجبوری وی سی کہ اوہ جس آدمی نوں بچاؤن واسطے لڑ رہے سن اس تے فرد جرم کیپٹن موہن سنگھ دے نام تے عائد ہوئی سی۔ اس لئی بچاء پکھ لئی ضروری ہو جاندا سی کہ اوہ کیپٹن موہن سنگھ دا ہی بچاء کرن لئی لڑن کسے ہور جنرل موہن سنگھ دا نہیں۔