جارجیا دے کرد

کردهای گرجستان

کل آبادی
(7004208430000000000۲۰,۸۴۳ (۲۰۰۲). سانچہ:Pct)
گنجان آبادی والے علاقے
باتومی، مسختی، جاواختی، آجارستان، روستاوی و آبخازیا.
زباناں
کردی، تاجیکی
مذہب
شیعی، سنی، زرتشتی، بے دین
متعلقہ نسلی گروہ
مردم ایران

جارجیا دے کرد انہاں کرد قبیلے دا حصہ نيں جنہاں نے عثمانی دور وچ ترکاں دے خلاف بغاوت د‏‏ی سی تے انہاں نو‏ں دبایا گیا سی تے جارجیا بھج گئے سن ۔

زیدیان، ایزدی، یزیدی (یزیدی یا یزیدی کردش وچ ) اک کرد مذہبی اقلیت اے جو شمالی عراق ، شام ، جنوب مشرقی ترکی تے قفقاز وچ رہندی اے، تے انہاں وچو‏ں ۴۰٬۰۰۰ تو‏ں زیادہ جارجیا وچ رہندے نيں، کرد تے کرمانجی بولی بولدے نيں ۔ دوبارہ گل ک‏ر رہ‏ے نيں انہاں دا یزیدی مذہب الہیات د‏‏ی اک شاخ اے جو کہ اسلام تاں پہلے دے مذاہب دے عقائد دا مرکب اے تے انہاں دے اپنے عقائد دے مطابق یزیدی وی زرتشتی ا‏‏ے۔ کچھ غیر سرکاری ذرائع دے مطابق، تقریباً ۴۰٬۰۰۰ کرد جارجیا وچ رہندے نيں، جنہاں وچو‏ں زیادہ تر یزیدی نيں، تے عراق، ترکی، آرمینیا تے آذربائیجان تو‏ں جارجیا گئے نيں، تے انہاں وچو‏ں زیادہ تر جارجیا دے راجگڑھ تبلیسی تے کچھ جنوبی اوسیشیا وچ رہندے نيں۔ جارجیا دے افعال جارجیا د‏‏ی ابخازیان تے اجاریائی جمہوریہ وچ وی نسبتاً کم بکھرے ہوئے نيں۔

موجودہ حالات وچ جارجیا دے کرداں نو‏‏ں سیاسی معاملات وچ مداخلت د‏‏ی اجازت نئيں ا‏‏ے۔ انہاں د‏‏ی صرف چند ثقافتی تے فکری تنظیماں نيں۔ جارجیا دے کرد ۱۹۹۱ (۱۹۹۱ سوویت یونین دے خاتمے تے جارجیا د‏‏ی آزادی دے نال) تک معمول دے سن تے محدود آزادی تے کرد بولی وچ لکھنے تے شائع کرنے دے حق دے نال اک فعال اقلیت سن ۔ ایتھ‏ے تک کہ ۱۸۵۷ وچ بائبل (بائبل تورات) دا یونانی تو‏ں کرد بولی وچ ترجمہ کيتا گیا تے آرمینیائی حروف تہجی وچ استنبول وچ آرمینیائی مشنریاں تے سنتاں دے ذریعہ شائع کيتا گیا، لیکن سوویت یونین دے انہدام (۱۹۹۱) تے جارجیا د‏‏ی آزادی دے بعد کرداں نے اپنی سابقہ حالت اُتے واپس آ گئے کیونجے جارجیا نے آزادی دے بعد نسلی اقلیتاں دے حقوق نو‏‏ں تسلیم نئيں کیتا، اس لئی کرداں دے ثقافتی حقوق د‏‏ی خلاف ورزی کيتی گئی تے ملک وچ کرداں د‏‏ی جلاوطنی تے بے گھر ہونے دا سلسلہ دوبارہ شروع ہويا، تے انہاں وچو‏ں زیادہ تر یورپ بھج گئے۔ کرد ہن آرمینیائی تے آشوریاں د‏‏ی طرح اک نسلی اقلیت دے طور اُتے پہچانا جانا چاہندے نيں۔

جارجیا وچ کرداں دا پس منظر

تاریخی دستاویزات دے مطابق یزیدی کرداں نے اک کرد قبیلے تو‏ں سیزر جارجین (۱۲واں صدی عیسوی دے دوسرے نصف حصے) دے دور وچ میسوپوٹیمیا چھڈ ک‏‏ے آرمینیا وچ سکونت اختیار کيتی تے بعد وچ جارجیا د‏‏ی طرف ہجرت کيتی۔ ۱۷۶۰ د‏‏ی دہائی وچ ، کرداں نے جارجیا دے سیزر (ایراکلی دهم) تو‏ں عثمانی حملے دے خلاف مدد منگی۔ ۱۷۷۰ د‏‏ی دہائی دے اوائل وچ ، کرد رہنما (چوبان آغا) نو‏‏ں لکھے گئے خط وچ ، جارجیائی سیزر نے ہمہ گیر حمایت دا وعدہ کيتا تے انہاں تو‏ں مشترکہ (عثمانی) دشمن تو‏ں لڑنے د‏‏ی اپیل کيتی۔

آخر کار، ۱۸۲۸ وچ روس د‏‏ی طرف تو‏ں ایران دے نال ترکمانچے دے معاہدے اُتے دستخط دے بعد، کرداں نو‏‏ں جارجیا وچ رعایا دے طور اُتے واپس جانے دا موقع دتا گیا۔ ۱۹واں صدی دے وسط تک، جارجیا وچ کرد تارکین وطن د‏‏ی تعداد وچ وادھا ہويا سی، تے ۲۰واں صدی دے اوائل تو‏ں، ترکی دے وان ، کارس ، تے ہور کرد علاقےآں دے شہراں تو‏ں وڈی تعداد وچ کرد عثمانی حکومت تو‏ں فرار ہو گئے سن تے مذہب تبدیل کرنے وچ ہچکچاہٹ د‏‏ی وجہ تاں۔ انہاں نے جارجیا دا رخ کیا ۔

جارجیا وچ مسلم تے یزیدی کرداں د‏‏ی آبادی اس ملک وچ ۱۹۲۶ د‏‏ی آخری مردم شماری دے مطابق ۲۵۰۲ سی۔ لیکن ۲۰۰۲ د‏‏ی مردم شماری دے مطابق انہاں د‏‏ی آبادی ۲۰٬۸۴۳ سی۔

حوالے