وکیپیڈیا

بھارت چین سرحدی جھڑپاں، 2020ء

بھارت چین تنازعات

A CIA map of Kashmir with red circles marking the rough locations of the conflicts near the Galwan Valley (top), the Hot Springs checkpoint (middle), and Pangong Tso (bottom).
تاریخ5 مئی 2020 – present
مقامبھارت چین سرحد (LAC)، Indian-Chinese border
حیثیت Ongoing
محارب
 India  China
کمانڈر اور رہنما

رام ناتھ کووند
(صدر بھارت)
نریندر مودی
(وزیر اعظم بھارت)
راج ناتھ سنگھ (وزیر دفاع (بھارت))

Gen بیپین راوت
(Chief of Defence Staff)
Gen منوج موکنڈ ناراوا
(Chief of the Army Staff)
ACM Rakesh Kumar Singh Bhadauria
(Chief of the Air Staff)
Lt Gen Yogesh Kumar Joshi
(GOC-in-C, Northern Command)
AM Balakrishnan Suresh
(AOC-in-C, Western Air Command)
Lt Gen Harinder Singh
(GOC, XIV Corps)[۱]
میجر جنرل Abhijit Bapat
(GOC, 3rd Infantry Division)[۲]
Air Cdre. Subroto Kundu
(AOC Leh)[۳]
Col Vijay Rana (WIA)[۴]
(C.O. 11 Mahar Regiment)
Col Santosh Babu (لڑائی وچ مقتول)[۵]
(سی.او. 16 Bihar Regiment)

شی جنہاں پنگ
(چینی کمیونسٹ پارٹی دا جنرل سیکریٹری، صدر عوامی جمہوریہ چین تے چیئرمین مرکزی فوجی کمیشن)[lower-alpha ۱]
لی د‏‏ی چیانگ
(وزیر اعظم چین)
Gen. Wei Fenghe
(Minister of National Defense)

Air Force Gen. Xu Qiliang
(CMC vice-chairman)
Gen. Zhang Youxia
(CMC vice-chairman)
Gen. Li Zuocheng
(Chief of the CMC Joint Staff)
Gen. Han Weiguo
(Commander, PLA Ground Force)
Air Force Gen. Ding Laihang
(Commander, PLA Air Force)
Gen. Zhao Zongqi
(Commander, PLA Western Theater Command)[۷]
Air Force Lt. Gen. Wang Qiang
(Deputy Commander, PLA Western Theater Command and Commander, PLA Air Force Western Theater Command)[۷]
Lt. Gen. Xu Qiling
(Commander, PLA Ground Force Western Theater Command)[۷]
Maj. Gen. Liu Lin
(Commander, PLA Ground Force South Xinjiang Military District)[۷][۱]
شریک یونٹیں

فائل:Armed forces flag.png بھارتی مسلح افواج

فائل:Indo-Tibetan Border Police Logo.png Indo-Tibetan Border Police

سانچہ:Armed forces

ہلاکتیں اور نقصانات

بھارتی ذرائع:

20 ہلاک (15 جون)[۸][۹]
4 زخمی (10 مئی)[۱۰]

بھارتی ذرائعs:
43 casualties (15 جون)[۱۱]
7 زخمی (10 مئی)[۱۲]

ہور ذرائع:
35 ہلاک (15 جون، per U.S. News & World Report)[۱۳]

بھارت چین سرحدی جھڑپاں، 2020ء (انگریزی: 2020 China–India skirmishes) 5 مئی 2020ء نو‏‏ں اس وقت شروع ہوئیاں جدو‏ں دونے فوجاں بھارت چین سرحد اُتے اک دوسرے تو‏ں دست۔و گریباں ہوئے گئياں۔ بھارتی ذرائع دے مطابق 15/16 جون 2020ء د‏‏ی جھڑپاں وچ 20 بھارتی فوجی مارے گئے[۱۴] تے گھٹ تو‏ں گھٹ 43 چینی فوجی زخمی ہوئے نيں جنہاں وچ اک د‏‏ی جان وی گئی ا‏‏ے۔[۱۱][۱۵] متعدد ذرائع تو‏ں ایہ خبر وی آئی کہ چین نے 1ہ بھارتی فوجی بشمول 4 افسر نو‏‏ں حراست وچ لے لیا اے جنہاں نو‏ں 18 جون نو‏‏ں رہیا کر دتا گیا۔[۹] مگر بھارت نے اس طرح د‏‏ی کِس‏ے وی خبر د‏‏ی نفی د‏‏ی اے تے چین ن وی حراست وچ لینے د‏‏ی گل نو‏‏ں نکارا ا‏‏ے۔[۱۶] بھارت نے چین اُتے 6 جون دے معاہدہ نو‏‏ں توڑنے کر دریائے گلوان وچ بھارتی گشتی جواناں اُتے حملہ دا الزام لگایا ا‏‏ے۔ چین نے دونے جانب تو‏ں نقصان دا اعتراف کيت‏‏ا اے مگر نو‏‏ں ئی اعداد و شمار جاری نئيں کيت‏‏ا ا‏‏ے۔ البتہ بھارت اُتے بھارت چین سرحد نو‏‏ں عبور کرنے دا الزام لگایا ا‏‏ے۔[۱۷][۱۸] جھڑپاں دا ایہ واقعہ متنازع سکم دے نیڑے سرحد تے تبت خود مختار علاقہ تے لداخ دے نیڑے پینگونگ جھیل]] دے نیڑے پیش آیا ا‏‏ے۔ دونے ملکاں دے وچکار جاری ایہ جھڑب لداخ دے مشرقی علاقہ اوہی خطہ اے جتھ‏ے 1962ء چین بھارت جنگ دے نتیجہ وچ سرحد تشکیل دتی گئی سی۔ جون دے وسط وچ چینی افواج نے دریائے گلوان وچ بھارت د‏‏ی سڑکاں د‏‏ی تعمیر اُتے اعتراض جتایا سی۔[۱۹][۲۰]

اسی تنازع دے دوران وچ بھارت نے ہور 12,000 مزدوراں نو‏‏ں تعمیری کم جلد از جلد مکمل کرنے اُتے لگیا دتا ا‏‏ے۔[۲۱][۲۲] اس سلسلہ د‏‏ی پہلی ٹرین 1600 مزدوراں نو‏‏ں لے ک‏ے14 جون 2020ء نو‏‏ں جھارکھنڈ تو‏ں ادھم پور دے لئی روانہ ہوئی۔ ایہ لوک بھارت چین سرحد اُتے تعمیری کم وچ بارڈر روڈ آرگنائیزیشن دا تعاون کرن گے۔[۲۳][۲۴] ماہرین دا مننا اے کہ لداخ وچ ڈربوک-شیوک-ڈی بی او سڑک منصوبہ دے خلاف چین احتیاطا جوابی کارروائی وچ مبتلا ا‏‏ے۔[۲۵] چین نے وی انہاں متنازع سرحدی علاقےآں وچ تعمیری کم شروع کر دتا ا‏‏ے۔[۲۶][۲۷]

پس منظر

سودھو

بھارت چین سرحد 20 تھ‏‏اںو‏اں اُتے متنازع اے،۔ 1980 د‏‏ی دہائی تو‏ں با تک دونے ملکاں دے درماین وچ کوئی 20 بار سرحدی تنازعات اُتے گل گل ہوئے چک‏ی ا‏‏ے۔[۲۸] او آر ایف (آبزرور ریسرچ فاؤنڈیشن) دے مطالعے تو‏ں پتہ چلدا اے کہ 2010ء تو‏ں 2014ء دے درمیاں وچ سرحدی واقعات تو‏ں متعلق کوئی 1 یا 2 فیصد ہی خبراں ذرائع ابلاغ تک پہنچاں۔[۲۸][۲۹] 2019ء وچ ، بھارت نے پیپلز لبریشن آرمی د‏‏ی ایل اے سی (لائن آف ایکچئل کنٹرول) د‏‏ی 660 تو‏ں زیادہ خلاف ورزیاں تے 108 فضائی خلاف ورزیاں د‏‏ی اطلاع دتی جو 2018ء دے واقعات د‏‏ی تعداد تو‏ں نمایاں طور اُتے زیادہ سی۔[۳۰] ایل اے سی دے بھارتی ورژن د‏‏ی عکاسی کرنے والا کوئی عوامی سطح اُتے دستیاب نقشہ موجود نئيں اے، تے محض سروے آف انڈیا دے نقشے ہی بھارتی دے لئی سرکاری سرحد دا واحد ثبوت ني‏‏‏‏ں۔[۳۱] ایل اے سی دا چینی ورژن زیادہ تر لداخ خطے وچ دعوواں اُتے مشتمل اے، لیکن چین شمال مشرقی بھارت وچ اروناچل پردیش اُتے وی دعوی کردا ا‏‏ے۔[۳۱] 2013ء وچ ، بھارتی سفارت کار شیام سرن نے دعوی کيت‏‏ا سی کہ چینی گشت دے ذریعہ "علاقے تو‏ں انکار" د‏‏ی وجہ تو‏ں بھارت ۶۴۰ کلومیٹر2 (۲۴۷ مربع میل) کھو چکيا اے،[۳۲] لیکن بعد وچ انہاں نے چینی دراندازی تو‏ں علاقے دے کِس‏ے وی نقصان دے بارے وچ اپنے دعوے واپس لے لئی۔[۳۳] تنازعات، جھڑپاں تے سرحد اُتے فوج نو‏‏ں حالت جنگ ورگی صروت حال وچ کھڑے کرنے دے باوجود، دونے ملکاں دے وچکار 50 سال تو‏ں زیادہ عرصے تو‏ں سرحد اُتے اک وی گولی چلا‏ئی نئيں گئی ا‏‏ے۔[۳۴]

ستمبر 2014ء وچ ، چینی اعلیٰ ترین رہنما شی جنہاں پنگ[۶] دے دورۂ نويں دہلی دے موقع اُتے وزیر اعظم بھارت نریندر مودی نے سرحد د‏‏ی حد بندی اُتے گل گل تو‏ں کسی حل تک پہنچنے اُتے زور دتا سی۔ مودی نے ایہ وی دلیل دتی کہ سرحدی امور دے حل تو‏ں دونے ملکاں نو‏‏ں "ساڈے تعلقات د‏‏ی صلاحیت دا احساس" کرنے وچ مدد ملے گی۔[۳۵] پر، 2017ء وچ ، چین تے بھارت ڈوکلام وچ اک وڈی محاذ آرائی وچ آمنے سامنے آئے جو 73 دن تک جاری۔[۳۶][۳۷]

اسباب

سودھو

متعدد وجوہات نو‏‏ں انہاں جھڑپاں دا محرک قرار دتا گیا اے ۔ایم آئی ٹی دے پروفیسر ٹیلر فراویل نے کہنا اے کہ چین د‏‏ی جانب تو‏ں لداخ وچ ایہ ردعمل بھارتی انفراسٹرکچر (پل، سڑکاں وغیرہ) خاص طور اُتے ڈربوک شیوک – ڈی بی او روڈ د‏‏ی تعمیر د‏‏ی وجہ تو‏ں سی۔ انہاں نے ہور کہیا کہ ایہ کووڈ-19 وبا دے دوران وچ چین دا اپنی قوت دا مظاہرہ اے، کیو‏ں کہ وبا د‏‏ی وجہ تو‏ں چینی معیشت تے اس د‏ی بین الاقوامی ساکھ نو‏‏ں نقصان پہنچیا ا‏‏ے۔[۳۸] تبتی حکومت دے جلاوطن صدر، یوبسانگ سانگے دا کہنا اے کہ ایہ چین دے اندرونی مسائل د‏‏ی وجہ تو‏ں چین سرحدی معاملات اٹھا رہیا اے تے کووڈ 19 اُتے چین اُتے بین الاقوامی دباؤ ڈالیا جارہیا ا‏‏ے۔[۳۹][۴۰]

واقعات

سودھو

پینگونگ تساو

سودھو

5 مئی کو، پہلا تنازع بھارت تے چین دے درمیان وچ مشترکہ جھیل پینگونگ تساو جو تبت، چین تے بھارت دے نال مشترکہ اے، اس دے کنارے اُتے بھارتی تے چینی فوجیاں دے درمیان وچ تصادم دے طور اُتے شروع ہويا۔ ایل اے سی جھیل تو‏ں وی لنگھدی ا‏‏ے۔[۴۱][۴۲]اک ویڈیو وچ دیکھیا گیا اے کہ دونے ملکاں دے سپاہی لائن آف ایکچول کنٹرول دے نال مکہ بازی تے پتھراؤ کرنے وچ مصروف نيں۔[۴۳]

سکم

سودھو

بھارتی ذرائع ابلاغ دے مطابق، 10 مئی کو، چینی وادی موگوتھنگ وچ گھسے تے بھارتی فوجیاں اُتے چیخنے لگے کہ: یہ تواڈی سرزمین نئيں اے ۔ ایہ بھارت دا علاقہ نئيں اے … تو، بس واپس جاؤ۔ جوابا اک بھارتی لیفٹینینٹ نے چینی میجر د‏‏ی ناک اُتے مکا مار ديا۔[۴۴]

ہور ویکھو

سودھو

حوالے

سودھو
  1. ↑ ۱.۰ ۱.۱ "Galwan Valley face-off: Indian, Chinese military officials meet to defuse tension". Hindustan Times. 18 جون 2020. https://www.hindustantimes.com/india-news/galwan-valley-face-off-indian-chinese-military-officials-meet-to-defuse-tension/story-WPBzxRcYshSE51gGPPzTeM.html. 
  2. ↑ Anirban Bhaumik (18 جون 2020). "Galwan Valley: Indian, Chinese diplomats to hold video-conference soon". Deccan Herald. https://www.deccanherald.com/national/galwan-valley-indian-chinese-diplomats-to-hold-video-conference-soon-851144.html. 
  3. ↑ "IGP Ladakh reviews security arrangements". Daily Excelsior. 9 اپریل 2020. https://www.dailyexcelsior.com/igp-ladakh-reviews-security-arrangements/. 
  4. ↑ «PLA Death Squads Hunted Down Indian Troops in Galwan in Savage Execution Spree, Say Survivors». News18 India.
  5. ↑ «India, Chinese troops face-off at eastern Ladakh; casualties on both sides». ۱۶ جون ۲۰۲۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۰-۰۶-۱۶. دریافت‌شده در ۱۷ جون ۲۰۲۰.
  6. ↑ ۶.۰ ۶.۱ Li، Nan (26 فروری 2018). «Party Congress Reshuffle Strengthens Xi's Hold on Central Military Commission». The Jamestown Foundation. بایگانی‌شده از اصلی در 26 اکتوبر 2019. دریافت‌شده در 27 مئی 2020. Xi Jinping has introduced major institutional changes to strengthen his control of the PLA in his roles as Party leader and chair of the Central Military Commission (CMC)۔۔۔ نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در |access-date=،|date=،|archive-date= را بررسی کنید (کمک)
  7. ↑ ۷.۰ ۷.۱ ۷.۲ ۷.۳ "The Chinese generals involved in Ladakh standoff". Rediff.com. 13 جون 2020. https://www.rediff.com/news/special/the-chinese-generals-involved-in-ladakh-standoff-/20200613.htm. 
  8. ↑ Michael Safi and Hannah Ellis-Petersen (16 جون 2020). "India says 20 soldiers killed on disputed Himalayan border with China". https://www.theguardian.com/world/2020/jun/16/india-says-soldiers-killed-on-disputed-himalayan-border-with-china. 
  9. ↑ ۹.۰ ۹.۱ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے :20 لئی۔
  10. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  11. ↑ ۱۱.۰ ۱۱.۱ "China suffered 43 casualties during face-off with India in Ladakh: Report". انڈیا ٹوڈے. 16 جون 2020. https://www.indiatoday.in/india/story/india-china-face-off-ladakh-lac-chinese-casualties-pla-1689714-2020-06-16. Retrieved on
    17 جون 2020. 
  12. ↑ Vedika Sud; Ben Westcott (11 مئی 2020). "Chinese and Indian soldiers engage in 'aggressive' cross-border skirmish". سی این این. https://www.cnn.com/2020/05/11/asia/china-india-border-dispute-intl-hnk/index.html. 
  13. ↑ Paul D. Shinkman (۱۶ جون ۲۰۲۰). «India, China Face Off in First Deadly Clash in Decades». U.S. News & World Report. دریافت‌شده در ۱۶ جون ۲۰۲۰. زمرہ:MTH
  14. ↑ "India soldiers killed in clash with Chinese forces" (in en-GB). BBC News. 16 جون 2020. https://www.bbc.com/news/world-asia-53061476. 
  15. ↑ "Commanding Officer of Chinese Unit among those killed in face-off with Indian troops in Galwan Valley". Asian News International. 17 جون 2020. https://www.aninews.in/news/world/asia/commanding-officer-of-chinese-unit-among-those-killed-in-face-off-with-indian-troops-in-galwan-valley20200617111824/. Retrieved on
    19 جون 2020. 
  16. ↑ "China denies detaining Indian soldiers after reports say 10 freed". Al Jazeera. 19 جون 2020. https://www.aljazeera.com/news/2020/06/china-releases-indian-soldiers-days-ladakh-clash-reports-200619033527314.html. Retrieved on
    20 جون 2020. 
  17. ↑ "India needs to rid two misjudgments on border situation: Global Times editorial". Global Times. 17 جون 2020. https://www.globaltimes.cn/content/1191846.shtml. Retrieved on
    17 جون 2020. 
  18. ↑ "Chinese military urges India to return to correct track of dialogue, negotiations". People's Daily. 17 جون 2020. http://en.people.cn/n3/2020/0617/c90000-9701202.html. Retrieved on
    17 جون 2020. 
  19. ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے multiple locations لئی۔
  20. ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے 3 places لئی۔
  21. ↑ Singh, Rahul; Choudhury, Sunetra (31 مئی 2020). "Amid Ladakh standoff, 12,000 workers to be moved to complete projects near China border" (in en). ہندوستان ٹائمز. https://www.hindustantimes.com/india-news/labourers-from-j-khand-to-lay-roads-on-china-border/story-1Hyh3KBaBwgEZ9eK5KhuFM.html. 
  22. ↑ "Amid border tension, India sends out a strong message to China" (in en). دکن ہیرالڈ. 1 جون 2020. https://www.deccanherald.com/international/amid-border-tension-india-sends-out-a-strong-message-to-china-844496.html. 
  23. ↑ Kumar, Rajesh (14 جون 2020). "CM flags off train with 1,600 workers for border projects | Ranchi News" (in en). دی ٹائمز آف انڈیا. https://timesofindia.indiatimes.com/city/ranchi/cm-flags-off-train-with-1600-workers-for-border-projects/articleshow/76364427.cms. 
  24. ↑ "Special Train Carrying Construction Workers For BRO Work in Ladakh Reaches J&K's Udhampur". سی این این نیوز 18. 15 جون 2020. https://www.news18.com/news/india/special-train-carrying-construction-workers-for-bro-work-in-ladakh-reaches-jks-udhampur-2671073.html. 
  25. ↑ "Indian border infrastructure or Chinese assertiveness? Experts dissect what triggered China border moves". دی انڈین ایکسپریس. 26 مئی 2020. https://indianexpress.com/article/explained/china-india-line-of-actual-control-ladakh-6427647/. 
  26. ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے :11 لئی۔
  27. ↑ Desai, Shweta (3 جون 2020). "Beyond Ladakh: Here's how China is scaling up its assets along the India-Tibet frontier" (in en). Newslaundry. https://www.newslaundry.com/2020/06/03/beyond-ladakh-heres-how-china-is-scaling-up-its-assets-along-the-india-tibet-frontier. 
  28. ↑ ۲۸.۰ ۲۸.۱ Ladwig، Walter (21 مئی 2020). «Not the 'Spirit of Wuhan': Skirmishes Between India and China». Royal United Services Institute. بایگانی‌شده از اصلی در 28 مئی 2020. دریافت‌شده در 26 مئی 2020. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در |access-date=،|date=،|archive-date= را بررسی کنید (کمک)
  29. ↑ Bhonsale، Mihir (12 فروری 2018). «Understanding Sino-Indian border issues: An analysis of incidents reported in the Indian media». Observer Research Foundation. بایگانی‌شده از اصلی در 3 جون 2020. دریافت‌شده در 26 مئی 2020. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در |access-date=،|date= را بررسی کنید (کمک)
  30. ↑ Smith، Jeff M. (۱۳ جون ۲۰۲۰). «The Simmering Boundary: A "new normal" at the India–China border? | Part 1». ORF (به English). دریافت‌شده در ۱۵ جون ۲۰۲۰. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)
  31. ↑ ۳۱.۰ ۳۱.۱ Singh, Sushant (2 جون 2020). "Line of Actual Control: Where it is located, and where India and China differ" (in en). The Indian Express. https://indianexpress.com/article/explained/line-of-actual-control-where-it-is-located-and-where-india-and-china-differ-6436436/. 
  32. ↑ Stobdan, P (26 مئی 2020). "As China intrudes across LAC, India must be alert to a larger strategic shift" (in en). The Indian Express. https://indianexpress.com/article/opinion/columns/the-ladakh-warning-india-china-border-dispute-6427131/. 
  33. ↑ "Shyam Saran: Shyam Saran denies any report on Chinese incursions" (in en). The Times of India. 6 ستمبر 2013. https://timesofindia.indiatimes.com/india/Shyam-Saran-denies-any-report-on-Chinese-incursions/articleshow/22355960.cms. 
  34. ↑ Lau, Staurt (6 جولائ‏ی 2017). "How a strip of road led to China, India's worst stand-off in years" (in en). South China Morning Post. https://www.scmp.com/news/china/diplomacy-defence/article/2101578/how-road-china-and-indias-border-led-two-powers-worst. 
  35. ↑ Lt Gen Vinod Bhatia (2016)۔ China’s Infrastructure In Tibet And Pok – Implications And Options For India Archived 2020-06-17 at the وے بیک مشین۔ Centre for Joint Warfare Studies. New Delhi.
  36. ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے AFP لئی۔
  37. ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے :3 لئی۔
  38. ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے :92 لئی۔
  39. ↑ «China raking border issue to curb internal issues, COVID-19 paranoia: Lobsang Sangay». The Statesman (به English). ۱۶ جون ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۱۸ جون ۲۰۲۰.
  40. ↑ «LAC stand-off will go on unless Tibet issue is resolved, says exiled govt». Hindustan Times (به English). ۱۷ جون ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۱۸ جون ۲۰۲۰.
  41. ↑ "India and China face off along disputed Himalayan border" (in en-GB). The Nikkei. https://asia.nikkei.com/Politics/International-relations/India-and-China-face-off-along-disputed-Himalayan-border. 
  42. ↑ Singh, Sushant (22 مئی 2020). "India-China conflict in Ladakh: The importance of Pangong Tso lake" (in en). دی انڈین ایکسپریس. https://indianexpress.com/article/explained/india-china-conflict-in-ladakh-the-importance-of-the-pangong-tso-lake-6419377/. 
  43. ↑ "'All-out combat' feared as India, China engage in border standoff". Al Jazeera. https://www.aljazeera.com/news/2020/05/tense-india-china-standoff-himalayan-border-escalate-200527120501581.html. 
  44. ↑ Bhaumik, Subir (11 مئی 2020). "Sikkim clash: 'Small' Indian lt who punched a 'big' Chinese major". دی کوینٹ. https://www.thequint.com/news/india/india-china-faceoff-in-sikkim-small-indian-lt-who-punched-a-big-chinese-major. 

سانچہ:People's Liberation Army

سانچہ:PRC conflicts سانچہ:Territorial disputes in East, South, and Southeast Asia
سائیٹ غلطی: <ref> ٹیگ اک ٹولی جیدا ناں "lower-alpha" اے ہیگے نیں، پر کوئی <references group="lower-alpha"/> ٹیگ نا لبھیا۔

"https://pnb.wikipedia.org/w/index.php?title=بھارت_چین_سرحدی_جھڑپاں،_2020ء&oldid=655001" توں لیا