بکار بن قتیبہ
| بکار بن قتیبہ | |
|---|---|
| جم | سنہ 798 |
| وفات | 25 جون 884 (85–86 سال) |
| عملی زندگی | |
| پیشہ | قاضی |
ترمیم  | |
بکار بن قتیبہ یا قاضی بکار (پیدائش: 798ء— وفات: 25 جون 884ء) فقہ حنفی دے متبحر عالم، قاضی، محدث تے مصر دے قاضی القضاۃ سن ۔
| بکار بن قتیبہ | |
|---|---|
| جم | سنہ 798 |
| وفات | 25 جون 884 (85–86 سال) |
| عملی زندگی | |
| پیشہ | قاضی |
 باب اسلام
| |
| ترمیم | |
سوانح
سودھوناں و نسب
سودھوقاضی بکار دا ناں بکار بن قتیبہ اے جدوں کہ نسب ایويں اے: بکار بن قتیبہ بن عبیداللہ بن بشیر بن عبیداللہ بن ابی بکرۃ الثقفی البکراوی۔ ابن حبان دے مطابق قاضی بکار اک ثِقہ عالم تے محدث سن تے ابوبکرہ دی کنیت توں مشہور سن ۔[۱]
پیدائش
سودھوقاضی بکار دی پیدائش 182ھ مطابق 798ء وچ بصرہ وچ ہوئی۔[۲]
تحصیل علم
سودھوقاضی بکار نے فقہ دی تحصیل ہلال بن یحییٰ الرائی تے عیسیٰ بن ابان نال کيتی جدوں کہ علم حدیث امام ابوداؤد طیالسی، یزید بن ہارون، صفوان بن عیسیٰ، عبدالصمد بن عبدالوارث تے مؤمل بن اسماعیل العدوی تے امام الحافظ عبد الصمد بن عبد الوارث التنوری توں حاصل کيتا۔ بصرہ وچ کثیر محدثین عظام توں شرفِ تلمذ حاصل کيتا۔ [۳]
تلامذہ
سودھوقاضی بکار توں روایت کرنے والےآں وچ امام ابوعوانہ اسفرائینی، امام ابن خزیمہ، عبداللہ بن عتاب الرفتی، یحییٰ بن صاعد، ابن جوہا، امام ابو جعفر طحاوی تے کثیر محدثین عظام شامل نيں۔[۴]
بغداد وچ قیام تے سیاسی حالات
سودھوقاضی بکار دے زمانے وچ بغداد جو خلافت عباسیہ دے زوال و بحران توں گزر رہیا سی، آئے روز خلفائے عباسیہ دے عزل و نصب دے معاملے طے ہُندے سن ۔ اک بار جدوں ایہی عمل دہرایا گیا تاں اِنہاں حالات وچ حکومت وقت نے بطور قاضی دے اِنہاں توں معزول ہوݨ والے خلیفہ اُتے لعن طعن کرنے نوں کہیا تاں اُنہاں نے صاف انکار کر دتا۔ اِس انکار اُتے اِنئيں بیشتر آزمائشاں توں گزرنا پيا۔ ابن خلکان دا بیان اے کہ بلاد الشام دے والی احمد بن طولون جو بکار بن قتیبہ نوں اُنہاں دی مقررہ تنخواہ دے علاوہ اک ہزار دینار بطور ہدیہ بھیجیا کردا سی، مگر اوہ اِس رقم نوں استعمال کيتے بغیر رکھ دیندے۔ جدوں قاضی بکار توں احمد بن طولون نے موفق اُتے خطبہ جمعہ وچ لعنت کرنے نوں کہیا تے قاضی نے انکار کر دتا تاں احمد بن طولون نے عطا کردہ مال دی واپسی دا مطالبہ کيتا۔ اُنہاں نے دیناراں توں بھری ہوئی اٹھارہ تھیلیاں اوداں ہی مہرشدہ واپس لُٹیا داں، جس اُتے احمد بن طولون بہت شرمندہ ہويا۔[۵] احمد بن طولون نے قاضی بکار توں منصب قضا واپس لے لیا تے اِنئيں قید کر دتا۔ فیر جدوں مناظرہ ہُندا تاں قاضی بکار مناظرہ دے لئی مجلس وچ آ جاندے تے جدوں مجلس مناظرہ ختم ہوجاندی تاں دوبارہ جیل خانہ واپس بھیج دتے جاندے۔ جدوں قاضی بکار دی سزائے قید طویل ہو گئی تاں عوام توں بوہت سارے لوکاں نے احمد بن طولون توں درخواست کيتی کہ اُنئيں قاضی بکار توں سماعت حدیث دی اجازت دے دتی جائے تاں اُس نے اجازت دے دتی۔ اِس دے بعد قاضی بکار قیدخانے دی کھڑکی توں اپنے شاگرداں دے سامنے احادیث بیان کيتا کردے سن ۔ عمر دے آخری دور وچ اکثر لوکاں نے اِسی کیفیت وچ آپ توں حدیث دا سماع کيتا ۔[۶] احمد بن طولون نے قاضی بکار نوں جیل خانہ توں کرائے دے اک مکان اُتے منتقل کرنے دا حکم دتا جتھے اوہ کافی عرصہ مقیم رہے۔ جدوں 10 مئی 884ء نوں احمد بن طولون دا انتقال ہو گیا تاں قاضی بکار توں کہیا گیا کہ: امیر تاں فوت ہو گیا تے ہن آپ اپنے گھر تشریف لے جاواں مگر اُنہاں نے جواب دتا کہ: کرائے دا گھر ہی اُنہاں دے لئی بہتر اے۔ قاضی بکار دا انتقال ايسے کرائے دے گھر وچ ہويا۔[۷]
وفات
سودھوقاضی بکار دا انتقال بروز جمعرات 24 ذوالحجہ 270ھ مطابق 25 جون 884ء نوں ہويا۔نمازِ جنازہ وچ عید دی نماز توں ودھ ہجوم سی۔ نمازِ جنازہ قاضی بکار دے بھتیجے محمد بن الحسن بن قتیبہ الثقفی نے پڑھائی۔[۸]
لکھتاں
سودھوقاضی بکار بیشتر کتاباں دے مصنف وی سن جنہاں وچ اُنہاں دی علم فقہ اُتے کتاب ’’وثائق العہود‘‘ مشہور اے۔[۹]
ہور ویکھو
سودھوحوالے
سودھوحوالے
سودھو- ↑ ابن حبان: کتاب الثقات، جلد 8، صفحہ 152۔
- ↑ شمس الدین الذہبی: سیراعلام النبلاء، جلد 12، صفحہ 599۔
- ↑ ابن حجر عسقلانی: رفع الاصر عن قضاۃ مصر، جلد 1، صفحہ 140۔
- ↑ شمس الدین الذہبی: سیراعلام النبلاء، جلد 12، صفحہ 591۔
- ↑ شمس الدین الذہبی: سیراعلام النبلاء، جلد 12، صفحہ 603۔
- ↑ ابن حجر عسقلانی: رفع الاصر عن قضاۃ مصر، جلد 1، صفحہ 154۔
- ↑ ابن حجر عسقلانی: رفع الاصر عن قضاۃ مصر، جلد 1، صفحہ 254۔
- ↑ شمس الدین الذہبی: سیراعلام النبلاء، جلد 12، صفحہ 604۔
- ↑ خیرالدین الزرکلی: الاعلام الزرکلی، جلد 2، صفحہ 60۔