بنگالی نشاۃ ثانیہ

بنگالی نشاۃ ثانیہ (بنگالی: বাংলার নবজাগরণ؛ بانگلار نب جاگرن) اک ثقافتی، سماجی، علمی تے فنی تحریک سی جو برطانوی راج دے عہد وچ برصغیر ہند دے خطہ بنگال وچ برپا ہوئی۔ ایہ تحریک انیہویں صدی توں ویہویں صدی دے اوائل تک جاری رہی۔ بنگالی نشاۃ ثانیہ دے متعلق کہیا جاندا اے کہ اوہ راجا رام موہن رائے (1772ء – 1833ء) توں شروع ہوئی تے رابندر ناتھ ٹیگور (1861ء – 1941ء) اُتے ختم ہو گئی۔ پر اس عرصے دے بعد وی اس تحریک دے بوہت سارے حامی مثلاً ستیہ جیت رائے (1921ء – 1992ء) موجود رہے جنہاں دی ذات وچ منفرد علمیت و تخلیقیت دے مخصوص گوشے مجتمع سن۔

انیہواں صدی عیسوی دا بنگال مذہبی و سماجی مصلحین، دانشور، ادبا، صحافی، محب وطن مقررین تے سائنس داناں دی کہکشاں بنیا ہویا سی۔ انہاں تمام دا مقصد ایہ سی کہ بنگال نوں نویں سمت عطا کرو تے اسنوں عہد وسطی توں کڈ کے جدید دور نالمتعارف کراؤ۔

پس منظر

اس عہد دے بنگال وچ ذہنی و علمی بیداری پیدا ہو رہی سی جو بوہت حد تک سولہویں صدی دے یورپ دی بیداری توں مشابہ سی، پر اس وقت یورپی قوم نوں کسے غیر ملکی استعمار دا سامنا نئی‏‏ں سی۔ بنگال وچ پیدا ہونے والی اس لہر نے خواتین، شادی بیاہ، جہیز، ذات پات تے مذہب توں متعلق قدامت پرست سوچ اُتے سوال اٹھائے۔ اس دوران وچ پیدا ہونے والی ابتدائی تحریکاں وچ ینگ بنگال تحریک قابل ذکر اے جس نے عقلیت تے الحاد نوں فروغ دتا۔

دوسری جانب بنگال دی معروف سماجی مذہبی تنظیم برہمو سماج پروان چڑھ رہی سی، اس تنظیم دے اثرات دا اندازہ اس توں لایا جا سکدا اے کہ بنگالی نشاۃ ثانیہ دے بوہت سارے رہنما اسی تنظیم دے پیروکار سن۔ ابتدائی برساں وچ بقیہ معاشرے وانگ برہمو سماج وی اس جاگیردارانہ استعماری عہد وچ آزاد ہندوستان دا تصویر پیش نہ کر سکی کیونجے اوہ یورپی روشن خیالی توں متاثر سی، پر اس نے اپنی علمی بنیاداں اپنشدوں توں اخذ کرنے دی کوشش دی۔ انہاں دے ایتھے ہندومت دا جو تصور اے اس وچ ستی تے تعداد ازدواج جیسی رسماں نئی‏‏ں پائی جاتاں، جدونکہ اس عہد تک ایہ رسماں ہندو معاشرے دی سماجی زندگی وچ رچ بس گئی سن۔ نیز اوہ ہندومت نوں غیر شخصی تے توحیدی مذہب باور کراندے نیں۔ ایہ تصور ہندومت دی اس تکثیری تے چند رخی فطرت توں یکسر مختلف سی جو اس دور وچ رائج سی۔

اہم شخصیتاں

سائنس تے ٹیکنالوجی

نشاۃ ثانیہ دے دوران وچ بنگال وچ سائنںس وچ وی کئی سائنس داناں ول توں پیش قدمی ہو رہی سی۔ ستیندر ناتھ بوس، انیل کمار گائین جگدیش چندر بوس تے میگھ ناد ساہا جامع العلوم: ماہر طبیعیات، ماہر حیاتیات، نباتیات، آثاریات تے مصنف سائنس فکشن سی۔

• 
  جگدیش چندر بوس
• 
  ستیندر ناتھ بوس
• 
  میگھ ناد ساہا
• 
  محمد فضل ربی

فنون تے ادب

• 
  ایشور چندر ودیاساگر
• 
  مائیکل مدھو سودن دت
• 
  بنکم چندر چٹرجی
• 
  ببھوتی بھوشن بندو پادھیائے
• 
  بیگم رقیہ سخاوت
• 
  ستیہ جیت رائے
• 
  سوکمار رائے

مذہب تے روحانیت

• 
  چیتنیا مہا پربھو
• 
  رام پرساد سین
• 
  رام کرشن
• 
  سوامی ویویکانند
• 
  اروند گھوش
• 
  پرم ہنس یوگانند
• 
  A. C. Bhaktivedanta Swami Prabhupada

ادارے

• ایشیاٹک سوسائٹی (اندازہ 1784)
• فورٹ ولیم کالج (1800)
• سنسکرت کالج (1824)
• پریزیڈنسی یونیورسٹی، کولکاتا (1817ء)
• کلکتہ یونیورسٹی (1857)
• ڈھاکہ یونیورسٹی (1921)

• 
  ایشیاٹک سوسائٹی
• 
  Visva-Bharati University
• 
  Hare School
• 
  پریزیڈنسی یونیورسٹی، کولکاتا
• 
  Jadavpur University
• 
  کلکتہ یونیورسٹی
• 
  ڈھاکہ یونیورسٹی
• 
  Calcutta Medical College

ہور دیکھو

• ایاوڑھی
• تتوبودھنی پتریکا

ہور پڑھیے

• Chatterjee, Pranab (2010). A Story of Ambivalent Modernization in Bangladesh and West Bengal: The Rise and Fall of Bengali Elitism in South Asia. Peter Lang. ISBN 978-1-4331-0820-4. 
• Dasgupta, Subrata (2005). Twilight of the Bengal renaissance: R.K. Dasgupta & his quest for a world mind. the University of California: Dey's Publishing. 
• Dasgupta, Subrata (2009). The Bengal Renaissance. Permanent Black. ISBN 978-8178242798. 
• Dasgupta, Subrata (2011). Awakening: The Story of the Bengal Renaissance. Random House India. ISBN 978-8184001839. 
• Dhar, Niranjan (1977). Vedanta and the Bengal Renaissance. the University of Michigan: Minerva Associates. ISBN 978-0-88386-837-9. 
• Fraser, Bashabi edited Special Issue on Rabindranath Tagore, Literary Compass، Wiley Publications. Volume 12, Issue 5, مئی 2015. See Fraser's Introduction pp. 161–72. سانچہ:Catalog lookup link۔
• Kabir, Abulfazal M. Fazle (2011). The Libraries of Bengal, 1700–1947: The Story of Bengali Renaissance. Promilla & Co. Publishers. ISBN 978-8185002071. 
• Kopf, David (1969). British Orientalism and the Bengal Renaissance. University of California Press. ISBN 978-0-520-00665-2. 
• Kumar, Raj (2003). Essays on Indian Renaissance. Discovery Publishing House. ISBN 978-81-7141-689-9. 
• Marshall, P. J. (2006). Bengal: The British Bridgehead: Eastern India 1740–1828 (The New Cambridge History of India). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-02822-6. 
• Mittra, Sitansu Sekhar (2001). Bengal's Renaissance. Academic Publishers. ISBN 9788187504184. 
• (1977) Studies in the Bengal renaissance. the University of California: National Council of Education, Bengal. 
• Sastri, Sivanath. A History of the Renaissance in Bengal: Ramtanu Lahiri, Brahman and Reformer, London: Swan, Sonnenschein (1903); Kolkata: Renaissance (2002)۔
• Sastri, Sibnath (2008). Ramtanu Lahiri, Brahman and Reformer: A History of the Renaissance in Bengal. BiblioLife. ISBN 978-0-559-84106-4. 
• Sen, Amit (2011). Notes on the Bengal Renaissance. Nabu Press. ISBN 978-1-179-50139-0. 
• Travers, Robert (2007). Ideology and Empire in Eighteenth-Century India: The British in Bengal. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-05968-8. 

باہرلےجوڑ

• "The Tagores and Society"، Rabindra Bharati Museum Kolkata
• Copf, David (2012). "Bengal Renaissance", Banglapedia: National Encyclopedia of Bangladesh, Second, Asiatic Society of Bangladesh.