بند نکاسی طاس

بند جلسمبھر جاں بند نکاسی طاس جغرافیہ وچّ اجیہے جلسمبھر (نکاسی طاس علاقے نوں کیہا جاندا ہے جس وچّ بارش اتے کھردی برف دا پانی اکٹھے ہو کر کسے دریا دے راہیں سمندر جاں وڈا سمندر وچّ رُڑھن دی بجائے کسے جھیل ، دلدلی علاقے جاں خشک علاقے وچّ جاکے اوتھے رک جاندا ہے ۔ عامَ طور اتے جو وی پانی دھرتی اتے مینہہ جاں برفباری دے کارن پیندا ہے اوہ دریاوان، نہراں اتے جھرنےآں دے راہیں اچے علاقےآں توں ہیٹھلے علاقےآں دی ولّ وگدا ہے ۔ ایہہ چلدے پانی دے اکٹھ اک - دوجے نال ملاپ کردے رہندے ہن جدوں تکّ کہ اک ہی وڈے دریا نہیں بنّ جاندے ۔ پھر ایہہ دریا اگے چلکے کسے سمندر وچّ مل جاندا ہے ۔ لیکن جو علاقہ سمندراں توں ڈھلان ، پہاڑاں جاں ریگستاناں دی وجہ نال وکھ ہن اتھے پانی سبھ توں ہیٹھلے تھاں اتے پہنچ کے رک جاندا ہے ۔ اجیہے تھاواں اُتے جاں تاں جھیلاں بنّ جاندیاں ہن جاں دھرتی پانی نوں سوکھ لیندی ہے ۔ دنیا دیاں سبھ توں وڈیاں جھیلاں وچّ انج ہی بند جلسمبھراں جاں بند نکاسی طاساں دی وجہ نال بنیاں ہوئیاں کجھ جھیلاں ہن ، جویں کہ ارل سمندر اتے کیسپیئن سمندر ۔

منگولیا دا اک بند جلسمبھر جتھے سارا وگدا پانی سمندر دی بجائے یُوؤریگ نور جھیل وچّ آکے رکّ جاندا ہے

ہور بولیاں وچّ

انگریزی وچّ بند جلسمبھر نوں اینڈورہیئک بیسن ( endorheic basin ) کیہا جاندا ہے ۔ تے اردو وچ اسوں بند نکاسی طاس کہیا جاندا اے ۔

بند جلسمبھر اتے جھیلاں

بندھاں اتے آبپاشی دیاں نہراں دے بنن نال ارال سمندر وچّ 1989 توں لے کے 2008 تکّ بھیانک سکڑن ہو گئی

جغرافیہ نظر توں اجیہا ویکھیا جاندا ہے دے بند جلسمبھر والے علاقے اکثر ریگستانی علاقے وی ہندے ہن ۔ اجیہا اسلئی ہے کہ جیکر پانی اک ہی تھاں اتے اکٹھا ہون نال اسدی مقدار ودھدی ہی جاوے تاں اوڑک پانی اپنے اتے سمندر دے وچّ دی رکاوٹ نوں پار کر ہی دندا ہے ۔ وگیانیاں دا اندازا ہے دے کالا سمندر کسے سماں اتے اجیہی ہی اک بند جلسمبھر دی جھیل سی جو پانی ودھن توں اپنی حداں نوں توڑکے بحیرہ روم نال جا ملی ۔

کھلے نکاسی طاساں جاں جلسمبھراں وچّ جو لون اتے ہور مادے ملدے رہندے ہن اوہ اگے چلکے سمندر وچّ وگ جاندے ہن ۔ بند نکاسی طاساں وچّ اجیہا نہیں ہندا ۔ پانی وچّ ملے لون اتے ہور مادے اس جھیلاں جاں خشک علاقےآں وچّ جاکے جمع ہوندے رہندے ہن ۔ اسلئی بند جلسمبھر جھیلاں سماں دے نال بہت کھاریاں ہو جاندیاں ہن ۔ بھارت دے راجستھان صوبے وچّ اجمیر دے کول واقع سامبھر جھیل ٹھیک انج ہی بند جلسمبھر دی اک کھاری جھیل ہے ۔ اجیہیاں جھیلاں اتے نمکیات دا وی بہت بھیڑا اثر پیندا ہے کیونکہ نمکیات سمندر وچّ وگ کے تیتر - بتر ہون دی بجائے اکٹھے ہوکے ودھدے ہی رہندے ہے ۔

اپنے وکھ جغرافیائی اتے موسمی حالات دے کارن وکھ وکھ براعظماں وچّ بند نکاسی طاساں دی گنتی وی مختلف ہے ۔ آسٹریلیا دا لگبھگّ 21 ٪ رقبہ بند جلسمبھراں دا علاقہ ہے جدوں کہ اتلا امریکہ وچّ بند جلسمبھر صرف 5 ٪ علاقے اتے پھیلے ہن ۔ پوری دنیا دا لگبھگّ 18 ٪ زمینی رقبہ بند جلسمبھراں دا ہے ۔ دنیا دے سبھ توں زیادہ رقبے والے بند جلسمبھر ایشیا دے اندرلے علاقےآں وچ پائے جاندے ہن ۔

کجھ سکے علاقےآں وچّ بند جلسمبھر دا پانی لون اتے ہور لون تاں لے آؤندا ہے ، لیکن گرمی اتے خشکی دے کارن تیزی نال بخارات بن کے اُڑدا( اویپوریٹ ) رہندا ہے ۔ کِتے - کِتے اتے پانی صرف اک ہی موسم وچّ وگ کے آؤندا ہے جاں کجھ ویلے تکّ وگن دے بعد جغرافیائی حالات دے بدل جان نال آنا بند ہو جاندا ہے ۔ اجیہے خشک جھیل والے علاقےآں وچّ لون دی موٹی اتے سخت تہہ جمکے اک پھیلیا پدھرا میدان بنا دندی ہے جو میلاں - کوہاں تکّ پھیلیا ہندا ہے ۔ کیونکہ اجیہے لون دے میدان بالکل پدھرے اتے بہت وڈے ہندے ہن ، ایہناں دا استعمال تیز گڈیاں ولوں رفتار کیرتیمان قایم کرن لئی کیتا جاندا ہے ۔

کدے - کدے بند نکاسی طاساں دیاں جھیلاں دا سروپ موسم دے نال بدلدے پانی دے وہاء دے نال - نال بدلدا رہندا ہے ۔ ایہہ جھیلاں سکے موسم وچّ سکڑ جاندیاں ہن اتے مینہاں جاں برفباری دی وجہ نال ودھ جاندیاں ہن ۔ کدے - کدے جدوں پانی گھٹّ ہندا ہے تاں اک جھیل کئی چھوٹی جھیلاں وچّ بٹ جاندی ہے اتے پھر مینہاں دے بعد پانی ودھن اتے ملکے پھر اک وڈی جھیل بنّ جاندی ہے ۔ جیکر کسے علاقے وچّ معاشی ترقی دے نال پانی روکن والے بنھ جاں سنچائی لئی نہریں بنا دتیاں جاون جو بند جلسمبھر جھیلاں وچّ پانی دا وہاء گھٹّ کر دیوے ، تاں اکثر ایہہ جھیلاں سکڑ کے بہت چھوٹیاں ہو جاندیاں ہن ۔ اجیہی حالت وچّ اوہناں آبادیاں اتے بہت خراب اثر پیندا ہے جو اپنے پیشہ جاں جیون لئی اس جھیلاں اتے منحصر ہون ۔ اجیہا ہی کجھ وچکار ایشیا دے ارال سمندر دے نال ہویا ہے ۔

دنیا دے اہم جلسمبھر جاں نکاسی طاس

دھرتی دے اس نقشے وچّ دنیا دے وڈے جلسمبھر جاں نکاسی طاس علاقے دکھائے گئے ہن ۔ مختلف وڈے سمندراں اتے سمندراں وچّ خالی ہون والے جلسمبھر وکھ وکھ رنگاں وچّ دکھائے گئے ہن ۔ سلیٹی رنگ دا استعمال بند جلسمبھراں(بند نکاسی طاس) لئی ہویا ہے جو کسے سمندر جاں مدے سمندر وچّ پانی نہیں روڑھدے ۔

دنیا دے وڈے نکاسی طاس علاقے - وکھ وکھ بحراں اتے سمندراں وچّ خالی ہون والے جلسمبھر وکھ وکھ رنگاں وچّ دکھائے گئے نیں - سلیٹی رنگ دا استعمال بند جلسمبھراں لئی ہویا ہے جو کسے سمندر جاں بحر وچّ پانی نہیں روڑھدے

ایہ وی ویکھو

• جلسمبھر (نکاسی طاس)
• لون دا میدان
• ارال سمندر
• کیسپیئن سمندر
• کالا سمندر
• سامبھر جھیل