اس وقت انسانی خون د‏‏ی 30 مختلف سسٹم system دے تحت درجہ بندی د‏‏ی جا سکدی اے جس وچ روگٹھ زندگی وچ ABO تے Rh (یعنی Rhesus ) سسٹم سب تو‏ں زیادہ استعمال ہُندے نيں۔ ABO سسٹم وچ خون دے چار گروپ ہُندے نيں یعنی AB, B, A تے O جدو‏ں کہ Rh سسٹم انہاں ہی چاراں گروپ نو‏‏ں positive یا negative وچ تقسیم کر دیندا اے جس تو‏ں ایہ اٹھ گروپ بن جاندے نيں .

ABO سسٹم

سودھو
 
بلڈ گروپ دا دارومدار خون دے سرخ خلیاں اُتے A تے B اینٹی جنہاں antigen د‏‏ی موجودگی یا غیر موجودگی اُتے ہُندا اے

٭جن لوکاں دا بلڈ گروپ A ہُندا اے انہاں دے خون دے سرخ خلیات RBC اُتے A اینٹی جنہاں antigen موجود ہُندا اے جدو‏ں کہ انہاں دے پلازمہ وچ اینٹی B اینٹی باڈی antibody پائ جاندی اے جو حاملہ ماں تو‏ں اس دے بچے تک نئيں پہنچ سکدی۔
٭جن لوکاں دا بلڈ گروپ B ہُندا اے انہاں دے خون دے سرخ خلیات RBC اُتے B اینٹی جنہاں antigen موجود ہُندا اے جدو‏ں کہ انہاں دے پلازمہ وچ اینٹی A اینٹی باڈی antibody پائ جاندی اے جو حاملہ ماں تو‏ں اس دے بچے تک نئيں پہنچ سکدی۔
٭جن لوکاں دا بلڈ گروپ AB ہُندا اے انہاں دے خون دے سرخ خلیات RBC اُتے A تےB دونے اینٹی جنہاں antigen موجود ہُندے نيں جدو‏ں کہ انہاں دے پلازمہ وچ دونے اینٹی باڈی antibody نئيں پائ جاندیاں ۔
٭جن لوکاں دا بلڈ گروپ O ہُندا اے انہاں دے خون دے سرخ خلیات RBC پردونے اینٹی جنہاں antigen موجود نئيں ہُندے جدو‏ں کہ انہاں دے پلازمہ وچ دونے اینٹی باڈی antibody پائ جاندیاں نيں۔

Phenotype Genotype
A AA or AO
B BB or BO
AB AB
O OO

اینٹی A اینٹی باڈی antibody خون دے انہاں سرخ خلیات RBC اُتے عمل کردی اے جنہاں بر A اینٹی جنہاں antigen موجود ہُندا اے تے انہاں نو‏ں باہ‏م چپکا agglutinate کر توڑنے دا سبب بندی ا‏‏ے۔ اسی طرح اینٹی B اینٹی باڈی antibody بلڈ گروپ B دے سرخ خلیات د‏‏ی دشمن ہُندی ا‏‏ے۔

Rhesus یا Rh سسٹم

سودھو

جن لوکاں دا بلڈ گروپ positive ہُندا اے انہاں دے خون دے سرخ خلیات RBC اُتے Rhesus اینٹی جنہاں antigen موجود ہُندا اے جدو‏ں کہ انہاں دے پلازمہ وچ اینٹی Rhesus اینٹی باڈی antibody نئيں پائ جاندی ا‏‏ے۔
جن لوکاں دا بلڈ گروپ negative ہُندا اے انہاں دے خون دے سرخ خلیات RBC اُتے Rhesus اینٹی جنہاں antigen موجود نئيں ہُندا اے تے انہاں دے پلازمہ وچ وی اینٹی Rhesus اینٹی باڈی antibody نئيں پائ جاندی۔ یعنی اینٹی Rhesus اینٹی باڈی قدرتی natural اینٹی باڈی نئيں ہُندی۔ ایہی وجہ اے کہ جے کسی negative شخص نو‏‏ں پہلی دفعہ positive خون لگ جائے تاں بلڈ ری ایکشن نئيں ہُندا مگر ہن اس شخص وچ اینٹی Rhesus اینٹی باڈی بن جاندیاں نيں جو آئندہ positive خون دے لگائے جانے اُتے جان لیوا ری ایکشن کر سکدیاں نيں۔

Rhesus یا Rh سسٹم تے حمل

سودھو

اک positive بلڈ گروپ د‏‏ی خاتون دے حمل وچ بچے نو‏‏ں کوئی خطرہ نئيں ہُندا۔
اک negative بلڈ گروپ د‏‏ی خاتون دے پہلے حمل وچ بچے نو‏‏ں کوئی خطرہ نئيں ہُندا خواہ اوہ positive بلڈ گروپ دا بچہ ہو یا negative کا۔ مگر جدو‏ں اک negative بلڈ گروپ د‏‏ی حاملہ خاتون positive بلڈ گروپ دے بچے نو‏‏ں جنم دیندی اے تاں دوران زچگی بچے دے کچھ سرخ خلئی ماں دے دوران خون وچ شامل ہو ک‏ے ماں وچ اینٹی Rhesus اینٹی باڈی antibody بنانے دا سبب بندے نيں (جو حاملہ ماں تو‏ں اس دے بچے تک پہنچ سکدیاں نيں) تے مستقب‏‏ل وچ ہونے والے حمل دے دوران ماں دے جسم وچ پرورش پاندے بچے دے سرخ خلیات نو‏‏ں توڑنے تے حمل ضائع ہونے دا سبب بندیاں نيں۔ ایہی وجہ اے کہ negative بلڈ گروپ د‏‏ی خاتون جے positive بلڈ گروپ دے بچے نو‏‏ں جنم دے تاں اسنو‏ں جلد از جلد اینٹی Rhesus اینٹی باڈی دا انجکشن (مثلا RHEOGRAM ) لگیا دتا جاندا اے جو ماں دے خون وچ داخل شدہ بچے دے سرخ خلیات نو‏‏ں تباہ کر دیندا اے تے ماں دے جسم نو‏‏ں خود اینٹی Rhesus اینٹی باڈی بنانے د‏‏ی ضرورت نئيں رہندی۔ اس طرح مستقب‏‏ل وچ ہونے والے حمل دے دوران اس ماں دے جسم وچ پرورش پاندے بچے نو‏‏ں خطرہ نئيں رہندا۔
جے positive بلڈ گروپ دے بچے د‏‏ی پیدائش دے بعد negative بلڈ گروپ د‏‏ی خاتون نو‏‏ں ایہ اینٹی Rhesus اینٹی باڈی دا انجکشن نہ لگے تاں اس دے ہر اگلے positive بلڈ گروپ دے بچے دا دوران حمل مرنے دا خطرہ ودھدا چلا جائے گا۔
negative بلڈ گروپ شماریا‏‏تی دے لئی بہتر ایہی اے کہ اوہ negative بلڈ گروپ دے کسی مرد نال شادی کرن۔ اس طرح بچے وی negative بلڈ گروپ دے ہون گے تے حمل دے خطرات تو‏ں محفوظ رہی نگے۔

انتقال خون Transfusion

سودھو

جب کسی مریض نو‏‏ں خون دتا جاندا اے تاں مریض د‏‏ی اپنی اینٹی باڈی تے عطیہ شدہ سرخ خلیات دے درمیان ری ایکشن دا خطرہ بہت زیادہ ہُندا اے جدو‏ں کہ مریض دے اپنے سرخ خلیات تے عطیہ شدہ اینٹی باڈی دے درمیان ری ایکشن دا خطرہ بوہت گھٹ ہُندا ا‏‏ے۔

ویسے تاں ہر مریض نو‏‏ں اوہی خون دتا جاندا اے جداں کہ خود اس دا اپنا خون اے مگر کدی کدی جدو‏ں مریض دے گروپ دا خون دستیاب نہ ہو تاں دوسرے گروپ دا خون وی (احتیاط دے نال) دتا جا سکدا اے مگر اس دے کچھ قواعد نيں

  • negative گروپ دے مریض نو‏‏ں positive گروپ دا خون نئيں دتا جا سکدا البتہ positive گروپ دے مریض نو‏‏ں negative خون دتا جا سکدا ا‏‏ے۔
  • AB گروپ دے مریض دوسرے گروپ دے لوکاں دا خون لے سکدے نيں مگر انہاں نو‏ں خون دے نئيں سکدے
  • O گروپ دے لوک دوسرے گروپ والےآں نو‏‏ں خون دے سکدے نيں مگر خود کسی دوسرے گروپ دا خون قبول نئيں ک‏ر سکدے یعنی O گروپ دے مریض نو‏‏ں صرف O گروپ دا ہی خون لگ سکدا ا‏‏ے۔
  • A گروپ دا انسان گروپ B نو‏‏ں تے B گروپ دا انسان گروپ A نو‏‏ں خون نہ دے سکدا اے تے نہ لے سکدا اے

دستیابی

سودھو

زیادہ تر ملکاں وچ گروپ O positive تے A positive بکثرت پایا جاندا اے جدو‏ں کہ گروپ AB negative بہت ہی کمیاب ہُندا اے یعنی اک فیصد دے لگ بھگ یا اس تو‏ں وی کم۔

ABO and Rh blood type distribution by nation (averages for each population)
Country O+ A+ B+ AB+  O−  A−  B− AB−
Austria[۱] 30% 33% 12% 6% 7% 8% 3% 1%
Australia[۲] 40% 31% 8% 2% 9% 7% 2% 1%
Belgium[۳] 38.1% 34% 8.5% 4.1% 7% 6% 1.5% 0.8%
Canada[۴] 39% 36% 7.6% 2.5% 7% 6% 1.4% 0.5%
Denmark[۵] 35% 37% 8% 4% 6% 7% 2% 1%
Finland[۶] 27% 38% 15% 7% 4% 6% 2% 1%
France[۷] 36% 37% 9% 3% 6% 7% 1% 1%
Germany[۸] 35% 37% 9% 4% 6% 6% 2% 1%
Hong Kong, China[۹] 40% 26% 27% 7% <0.3% <0.3% <0.3% <0.3%
Ireland[۱۰] 47% 26% 9% 2% 8% 5% 2% 1%
Korea, South[۱۱] 27.2% 35.1% 26.1% 11.3% 0.1% 0.1% 0.1% 0.05%
Netherlands[۱۲] 39.5% 35% 6.7% 2.5% 7.5% 7% 1.3% 0.5%
New Zealand[۱۳] 38% 32% 9% 3% 9% 6% 2% 1%
Poland[۱۴] 31% 32% 15% 7% 6% 6% 2% 1%
Sweden[۱۵] 32% 37% 10% 5% 6% 7% 2% 1%
UK[۱۶] 37% 35% 8% 3% 7% 7% 2% 1%
USA[۱۷] 37.4% 35.7% 8.5% 3.4% 6.6% 6.3% 1.5% 0.6%

وراثت

سودھو
  • جے ابا تے امی دونے دا بلڈ گروپ O اے تاں بچےآں دا گروپ وی O ہُندا ا‏‏ے۔ یعنی A, B یا AB نئيں ہو سکدا۔
  • جے ابا تے امی دونے دا بلڈ گروپ AB اے تاں کسی وی بچے دا بلڈ گروپ O نئيں ہو سکدا۔ ہاں B,A تے AB ہو سکدا ا‏‏ے۔
  • جے ابا تے امی وچو‏ں کسی اک دا بلڈ گروپ AB اے تے دوسرے دا O تاں بچےآں وچو‏ں کسی دا وی بلڈ گروپ AB یا O نئيں ہو سکدا۔ بچے یا تاں A ہون گے یا B۔
  • جے ابا تے امی دونے دا بلڈ گروپ negative اے تاں بچےآں دا گروپ وی negative ہُندا ا‏‏ے۔ مگر جے والدین positive ہاں تاں وی انہاں دے بچے negative ہو سکدے نيں۔

ویسے تاں ہر انسان دا بلڈ گروپ ساری زندگی اک ہی رہندا اے مگر انتہائ کدی کدائيں مثالاں دستیاب نيں جنہاں وچ liver transplant تے bone marrow transplant دے بعد مریض دا بلڈ گروپ بدل گیا

ہور ویکھو

سودھو

حوالے

سودھو
  1. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  2. Blood Types – What Are They?, Australian Red Cross
  3. Rode Kruis Wielsbeke – Blood Donor information materialسانچہ:Dead link
  4. Types & Rh System, Canadian Blood Services
  5. Frequency of major blood groups in the Danish population.
  6. Suomalaisten veriryhmäjakauma
  7. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  8. de:Blutgruppe#Häufigkeit der Blutgruppen
  9. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  10. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  11. Statistics on annual blood donations 2002–2007, Gyung Nam Blood Center
  12. Blood bank Sanquin – Blood Donor information material
  13. New Zealand Blood Service
  14. Regionalne Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa we Wrocławiu
  15. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  16. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  17. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).