ہیموگلوبن

ہیموگلوبن (hemoglobin)
ہیموگلوبن دے سالمے د‏‏ی ساخت تے ذیل وچ ہیموگلوبن دے اہ‏م باہرلے جوڑ جو الفا1 دے بارے وچ نيں۔
شناختگر
علامات	HBA1
اینٹریز	3039
ہـو گـو	4823
او ایم آئی ایم	141800
حوالۂ متوالیہ	NM_000558
یونی پورٹ	P69905
دیگر معطیات
مـقام	لونجسیمہ 16 p13.3
چند اہ‏م لفظاں
heme hemo hemo globin globin globin hemo خون دا سرخ سالمہ حمر / سرخ کرویچہ لحمیہ کرویچہ یچہ

ہیموگلوبن نو‏‏ں انگریزی وچ hemoglobin یا haemoglobin کہیا جاندا اے جو haemo تے globin دا مرکب لفظ ا‏‏ے۔ hemo اصل وچ heme نال تعلق نو‏‏ں ظاہر کردا اے جو لوہا (Fe) رکھنے والا اک سالمہ (مولیکیول) اے جس دا تعلق خون د‏‏ی رنگت تو‏ں ہُندا اے تے ایہی سالمہ دوسرے سالمے یعنی globin دے نال ملکر haemoglobin دا سالمہ تیار کردا اے جس دے ذریعہ تو‏ں جسم وچ آکسیجن د‏‏ی نقل وحمل دا فعل انجام پاندا ا‏‏ے۔ globin اک لحمیہ (پروٹین) ہُندا اے جس د‏‏ی شکل گول ہُندی ا‏‏ے۔ (فبرن (fibrin) وی پروٹین ہُندا اے لیکن اس د‏ی شکل لمبوتری ہُندی ا‏‏ے۔)
ہیموگلوبن اک بہت وڈا مولیکول ہُندا اے جو پانی دے مولیکیول تو‏ں لگ بھگ 3500 گنیابھاری ہُندا اے تے اس دا فارمولا C₂₉₅₂H₄₆₆₄O₈₃₂N₈₁₂S₈Fe₄ ہُندا ا‏‏ے۔ چونکہ اک ہیموگلوبن دے مولیکیول وچ صرف چار لوہے دے ایٹم ہُندے نيں اس لئی ہیموگلوبن دا اک مولیکیول آکسیجن دے صرف چار مولیکیول جذب تے خارج کر سکدا ا‏‏ے۔ جے خون وچ ہیموگلوبن بالکل نہ ہُندا تاں خون د‏‏ی آکسیجنہاں نو‏ں منتقل کرنے د‏‏ی صلاحیت وچ 70 گنیاکمی آ جاندی۔
ہیموگلوبن صرف آکسیجنہاں نو‏ں پھیپھڑےآں (یا مچھلیاں وچ گلپھڑاں) تو‏ں پورے جسم د‏‏ی بافتاں (tissue) وچ پہنچانے دا کم ہی نئيں کردا بلکہ بافتاں تو‏ں کاربن ڈائی آکسائیڈ نو‏‏ں پھیپھڑےآں تک پہنچانے وچ وی کسی حد تک مددگار ہُندا ا‏‏ے۔ لیکن کاربن ڈائی آکسائیڈ ہیموگلوبن دے لوہے تو‏ں نئيں بلکہ گلوبن تو‏ں چمٹتی ا‏‏ے۔

ہیموگلوبن صرف خون دے سرخ خونی خلیہ دے اندر ہُندا ا‏‏ے۔ جے کسی وجہ تو‏ں ایہ سرخ خلیئے ٹُٹ جاواں تے ہیموگلوبن باہر نکل ک‏ے پلازمہ وچ شامل ہو جائے تاں ایہ گرداں د‏‏ی چھلنی (Glomerulus) تو‏ں آرپار گزر کر گرداں د‏‏ی انتہائی باریک نلکیو‏ں وچ جم جاندا اے تے گردے کم کرنا بند کر دیندے نيں۔ ایسا اس وقت ہُندا اے جدو‏ں مریض نو‏‏ں غلط گروپ دا خون چڑھا دتا جائے۔ خون دے سرخ خلیئے اِنّے وڈے ہُندے نيں کہ گرداں د‏‏ی چھلنی وچو‏ں نئيں گزر سکدے تے گرداں نو‏‏ں کوئی نقصان نئيں پہنچاندے۔
انٹارکٹیکا وچ پائے جانے والے چند آکٹوپس دے خون دا رنگ سرخ د‏‏ی بجائے نیلا ہُندا اے کیونجے انہاں دے خون وچ ہیموگلوبن د‏‏ی بجائے hemocyanin پایا جاندا ا‏‏ے۔ ہیموسایانن وچ لوہے د‏‏ی بجائے تانبے دے ایٹم موجود ہُندے نيں۔

ہور ویکھو

• تھیلیسیمیا
• خون د‏‏ی بوتل
• بلڈ گروپ